3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru ar 21 Tachwedd 2018.
1. Pa drafodaethau y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi'u cael gyda Maes Awyr Caerdydd yn sgil adroddiadau bod cwmni awyrennau Flybe yn mynd i gael ei werthu? 234
Rwyf wedi cynnal trafodaethau gyda gweithredwyr y maes awyr fy hun, ac mae fy swyddogion mewn cysylltiad rheolaidd â Maes Awyr Caerdydd, ac maent yn parhau i gydweithio'n agos â Flybe. Mae'r holl awyrennau i ac o'r maes awyr yn gweithredu yn ôl yr arfer ac wrth gwrs, nid yw gwerthu'r cwmni ond yn un opsiwn y mae'r cwmni yn ei ystyried.
Ysgrifennydd y Cabinet, diolch i chi am yr ateb. Fe fyddwch yn deall pam fy mod wedi gofyn y cwestiwn. Mae'r maes awyr wedi bod yn hynod o lwyddiannus ers iddo ddod i berchnogaeth gyhoeddus. Yn y flwyddyn ddiwethaf, mae twf o 9 y cant wedi bod, a hynny ar ben y cynnydd o 16 y cant yn y flwyddyn flaenorol, a 15 y cant o dwf yn nifer y teithwyr ers iddo gael ei dynnu o berchnogaeth breifat a'i roi yn y sector cyhoeddus. Yn ddiweddar, mae wedi cael ei enwi fel y maes awyr gorau o dan 3 miliwn yn y DU. Mae wedi cynyddu niferoedd y teithwyr sy'n dod i mewn o 24 i 30 y cant. Mae yna gwmnïau hedfan newydd, llwybrau newydd. Ym mis Gorffennaf 2018, daeth yn ail o blith holl feysydd awyr y DU am y perfformiad gorau o ran amser; ac yn 2017, dyfarnwyd statws pum seren iddo.
Wrth gwrs, nid yw'n hawdd gwella maes awyr ar ôl blynyddoedd o ddirywiad, ac rwy'n meddwl tybed pa sicrwydd y gall Ysgrifennydd y Cabinet ei roi i ni ynglŷn â strategaeth hirdymor y Llywodraeth o ran pwysigrwydd y maes awyr fel rhan o economi Cymru, fel cyflogwr mawr, yn ogystal â'r strategaeth hirdymor i sicrhau bod llwyddiant yn parhau yn ystod y cyfnod tu hwnt o anodd hwn i'r diwydiant meysydd awyr, ond hefyd er budd economi Cymru.
Wel, a gaf fi ddiolch i Mick Antoniw am ei gwestiwn a hefyd am gydnabod llwyddiant rhyfeddol Maes Awyr Caerdydd ers i Lywodraeth Cymru brynu'r ased penodol hwnnw? Y nod, wrth gwrs, y strategaeth hirdymor—a gafodd ei amlinellu yn y prif gynllun yn ystod yr haf—yw ehangu'r maes awyr i ddarparu ar gyfer 3 miliwn o deithwyr bob blwyddyn. Hefyd, hoffwn gofnodi fy niolch i'r tîm anhygoel ym Maes Awyr Caerdydd sy'n gyfrifol am y llwyddiant a amlinellodd Mick Antoniw.
Mae'n werth nodi, mewn perthynas â Flybe, yn seiliedig ar drafodaethau rhwng y maes awyr a'r cwmni, ein bod yn ymwybodol nad oes unrhyw gynlluniau ar gyfer unrhyw newidiadau radical i'r rhwydwaith o wasanaethau. Nid oes unrhyw gynlluniau o gwbl i gyfyngu ar nifer yr awyrennau, ac nid oes unrhyw gynlluniau o gwbl i dorri nifer y gwasanaethau ychwaith. Bydd yr Aelodau'n ymwybodol fod y cwmni yn cynnal trafodaethau gyda phartneriaid strategol posibl ac unwaith eto, dylwn ddweud bod yr opsiwn gwerthu yn un o nifer o opsiynau sy'n cael eu harchwilio ar hyn o bryd. Pe bai'n cael ei werthu, byddem yn cydnabod bod maes awyr rhyngwladol Caerdydd wedi bod yn rhan o hanes llwyddiannus Flybe dros nifer o flynyddoedd.
Yn ychwanegol at y gwasanaethau sy'n cael eu gweithredu gan Flybe, rydym wedi gweld maes awyr rhyngwladol Caerdydd yn gweithio'n llwyddiannus gyda TUI yn ddiweddar ar gyflwyno gwasanaeth estynedig drwy ychwanegu awyren arall; mae KLM yn cynyddu capasiti ym maes awyr rhyngwladol Caerdydd; gwyddom am y gwasanaeth newydd i Doha a weithredir gan Qatar Airways; ac mae maes awyr rhyngwladol Caerdydd hefyd yn cynnal trafodaethau â Ryanair. Rydym yn gwybod bod Ryanair yn bwriadu dyblu nifer y gwasanaethau y flwyddyn nesaf, gan ddarparu cyfle enfawr o bosibl i faes awyr rhyngwladol Caerdydd. Byddwn yn parhau i gefnogi'r ased mawr hwn, nid yn unig ar gyfer de Cymru, ond ar gyfer Cymru gyfan. Mae ein maes awyr rhyngwladol yn hynod o bwysig o ran y modd y mae'n cyd-fynd yn strategol â'n cynlluniau trafnidiaeth ar gyfer y dyfodol yng Nghymru. Rydym yn ymfalchïo yn ei lwyddiant, ac edrychwn ymlaen at weld ei lwyddiant yn parhau am lawer o flynyddoedd i ddod.
Roedd y newyddion yn ofidus yr wythnos diwethaf, yn amlwg, fod Flybe wedi dewis gwerthu, oherwydd, mewn rhai marchnadoedd, maent yn gwmni hedfan llwyddiannus iawn ac yn profi twf gwirioneddol. Yn ystod blynyddoedd cynnar perchnogaeth y Llywodraeth, cafodd benthyciadau sylweddol eu gwneud i Faes Awyr Caerdydd, gyda'r pris prynu ar y benthyciadau yn fwy na £100 miliwn erbyn hyn, yn ôl yr hyn a ddeallaf. Cafodd cyfran o'r arian hwnnw ei ddefnyddio i ddiogelu Flybe ar gyfer y maes awyr, ac os edrychwch ar gyfrifon Flybe, awyrennau siartr i Faes Awyr Caerdydd ydynt mewn gwirionedd, sy'n ffordd eithaf unigryw o gyfrifyddu ar gyfer yr awyrennau hynny.
Pa sicrwydd y mae'r Gweinidog wedi'i gael na fydd unrhyw arian Llywodraeth mewn perygl os bydd y sefyllfa waethaf yn digwydd a bod Flybe yn gorffen masnachu? Nid oes yr un ohonom eisiau gweld hynny'n digwydd, a gobeithio y bydd yr opsiwn gorau, sef sicrhau hyfywedd hirdymor Flybe, naill ai drwy bryniant neu drwy bartneriaeth, yn ehangu datblygiad gwasanaethau o Gaerdydd mewn gwirionedd. Ond mae yna swm sylweddol o arian cyhoeddus yn cael ei roi ar y bwrdd i ddiogelu gwasanaeth Flybe, ac mae'n ddyletswydd ar Ysgrifennydd y Cabinet i roi sicrwydd i'r Aelodau fod yr arian hwnnw'n ddiogel ac y gellir ei drosglwyddo i weithredwr newydd, os yw Flybe yn rhoi'r gorau i gynnig gwasanaeth o Gaerdydd.
Gallaf sicrhau'r Aelod, er bod y benthyciad gyda maes awyr rhyngwladol Caerdydd, ar y naill law yn fasnachol sensitif, wrth gwrs, mae'r maes awyr o fewn telerau cytundeb y benthyciad ar hyn o bryd, ac mae'r arian hwnnw'n ddiogel. Ond credaf ei bod yn bwysig nad ydym yn dilorni—ac mae'r Aelod yn gywir yn dweud na ddylem ddilorni—y rhagolygon ar gyfer Flybe. Mae wedi bod yn gwmni hynod lwyddiannus, ac o ran y gwasanaethau sy'n gweithredu i ac o Faes Awyr Caerdydd, rydym wedi gweld cynnydd da yn nifer y teithwyr sy'n defnyddio'r cwmni hedfan penodol hwnnw.
Rwy'n credu bod Flybe a Maes Awyr Caerdydd wedi gweithio'n eithriadol o dda gyda'i gilydd, a dyna pam fod y sgyrsiau wedi bod mor gynhyrchiol ers y cyhoeddiad yr wythnos ddiwethaf. Wrth gwrs, mae'n bosibl mai gwerthu fydd y canlyniad yn y pen draw, ond ar sail perfformiad Flybe, rwy'n credu bod partneriaeth strategol, neu werthiant llwyddiannus, yn debygol iawn. Rydym yn gwybod bod y ffactorau sydd wedi cyfrannu at yr heriau sy'n wynebu Flybe wedi ymwneud â materion megis systemau technoleg gwybodaeth. Gellir goresgyn y rhain gyda chymorth partner strategol, ac rwy'n gobeithio mai dyna a welwn ar gyfer Flybe.
Un elfen o hyn sydd ddim wedi cael llawer o sylw, os o gwbl, rydw i’n meddwl, dros yr wythnos diwethaf, ydy’r ffaith mai Flybe, drwy ei isgwmni Eastern Airways, sy’n rhedeg yr hediad rhwng Ynys Môn a Chaerdydd, gwasanaeth sy’n fwy poblogaidd nag y mae o erioed wedi bod, ac rydw i’n llongyfarch Llywodraeth Cymru yn hynny o beth.
A allwch chi, fel Ysgrifennydd Cabinet, roi gwybod i ni, i rannu unrhyw bryderon sydd gennych chi, am effaith trafferthion presennol Flybe ar y cytundeb hwnnw, a rhoi gwybod i ni am unrhyw sicrwydd rydych chi wedi chwilio amdano fo, neu wedi’i dderbyn yn barod, mewn cysylltiad â’r gwasanaeth hanfodol yma?
Wel, a gaf fi ddiolch i'r Aelod am ei gwestiwn? Mewn gwirionedd, mae'n amserol iawn, oherwydd mae'n fwriad gennyf gyhoeddi canlyniad y broses dendro ar gyfer y cysylltiad awyr penodol hwnnw cyn bo hir. Mae'r Aelod yn hollol gywir: rydym wedi gweld llwyddiant mawr ers i'r gwasanaeth gael ei weithredu gan Eastern Airways. Credaf fod niferoedd y teithwyr wedi cynyddu tua 40 y cant, sy'n dangos y galw cynyddol am y cysylltiad awyr rhwng Caerdydd a gogledd-orllewin Cymru.
Byddaf yn gwneud cyhoeddiad yn fuan. Ni fuaswn yn dymuno achub y blaen ar unrhyw gyhoeddiad y byddaf yn ei wneud, ond rwy'n hyderus fod y trefniadau sydd wedi bod ar waith yn addas i'r diben, eu bod wedi bod yn llwyddiannus ac y gallent barhau yn y dyfodol. O ystyried ei berfformiad hyd yn hyn, ni welaf unrhyw reswm pam y byddai Flybe yn methu. Mae yna ddiddordeb cryf yn y cwmni, o ran ei addasrwydd ar gyfer partneriaid posibl neu fel pryniant posibl gan gwmni hedfan arall, a gallai hynny gynnwys—yn ddibynnol ar y canlyniad y byddaf yn ei gyhoeddi yn fuan—y cyswllt Eastern Airways rhwng Caerdydd ac Ynys Môn.
A gaf fi ategu canmoliaeth Ysgrifennydd y Cabinet a'r Aelodau i reolaeth Maes Awyr Caerdydd yn fy etholaeth? Rwy'n croesawu'r ffigurau teithwyr diweddaraf ar gyfer y maes awyr, sy'n dangos bod cyfanswm y teithwyr wedi cynyddu 9 y cant yn ystod y flwyddyn ariannol ddiwethaf, o un flwyddyn i'r llall, i gyrraedd 1.48 miliwn.
Gan fod rhai wedi awgrymu bod y doll teithwyr awyr wedi bod yn ffactor arbennig o niweidiol i Flybe, pa sylwadau y mae Llywodraeth Cymru yn parhau i'w gwneud mewn perthynas â datganoli'r doll teithwyr awyr, a fyddai'n amlwg yn cael effaith fuddiol ar Faes Awyr Caerdydd ac ar Gymru, ac wrth gwrs, mae cefnogaeth drawsbleidiol i hynny yn y Cynulliad hwn?
Mae'n ddiddorol iawn—mae Jane Hutt yn gwneud pwynt pwysig iawn am y rôl y gall y doll teithwyr awyr ei chwarae yn helpu i wneud Flybe yn fwy cystadleuol, oherwydd deallaf fod tua 80 y cant o deithiau hedfan Flybe yn ddarostyngedig i ergyd ddwbl toll teithwyr awyr gwasanaeth domestig. Yn amlwg, pe bai hwnnw'n cael ei ddatganoli, a phe gallem naill ai gael gwared arno neu ei leihau'n sylweddol, byddai hynny o gymorth i Flybe, a byddai hefyd yn sicrhau bod gwasanaethau awyr yn fwy cystadleuol i deithwyr.
Mae Llywodraeth y DU wedi dweud ei bod yn agored i adolygu'r posibilrwydd o ddatganoli'r doll teithwyr awyr os daw tystiolaeth newydd i'r golwg, a phe gellid sicrhau y byddai'r doll teithwyr awyr yn cael ei diddymu drwy ddatganoli, rwy'n credu mai'r hyn rydym wedi'i ddysgu gan Flybe yn yr wythnos ddiwethaf, yn amlwg, yw y byddai hynny'n ddigon o dystiolaeth i gyfiawnhau datganoli'r doll teithwyr awyr, gan y gallai helpu'r cwmni i fod yn fwy cystadleuol. Mae'r Pwyllgor Materion Cymreig yn edrych ar y mater ar hyn o bryd, ac mae Llywodraeth Cymru wedi cyflwyno tystiolaeth i'r ymchwiliad hwnnw. Hefyd, rydym wedi comisiynu ymgynghorwyr, Northpoint, i edrych ar ganlyniad posibl diddymu'r dreth ar bob taith awyr. Gwelsant y gallai sicrhau cynnydd o dros 65,000 y flwyddyn mewn cyfnod byr iawn o amser yn nifer y teithwyr sy'n defnyddio Maes Awyr Caerdydd—mewn saith mlynedd yn unig. Byddai hwnnw'n gynnydd rhyfeddol yn nifer y teithwyr a byddai'n helpu'r cwmnïau awyrennau sy'n gweithredu oddi yno, gan gynnwys Flybe.
Diolch i'r Ysgrifennydd Cabinet. Mae'r ail gwestiwn hefyd i'w ateb gan yr Ysgrifennydd Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth, a'r cwestiwn i'w holi gan Rhun ap Iorwerth.