3. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am y defnydd o'r cyflog byw go iawn gan y sector preifat yng Nghymru? OAQ53002

Gwnaf. Anogir busnesau yng Nghymru i fanteisio ar y cyflog byw go iawn drwy ein contract economaidd a'r cod ymarfer ar gyflogaeth foesegol mewn cadwyni cyflenwi.

Diolch ichi, Ysgrifennydd y Cabinet. Bydd cefnogi ymgyrch cyflog byw go iawn yn helpu i fynd i'r afael â chyflogau isel, yn atal twf dyled a'r defnydd o fanciau bwyd ac yn cefnogi economi gwaith teg. Mae'n gwneud synnwyr economaidd ac mae'n nodwedd o gymdeithas ofalgar, dosturiol a theg. Felly, sut y gall Llywodraeth Cymru gynorthwyo mwy o gyflogwyr yn y sector preifat i ddod yn gyflogwyr cyflog byw go iawn?

Mae'n ffaith bod gwledydd mwy cyfartal yn wledydd hapusach a mwy bodlon ac yn y gweithle, lle mae pobl yn cael eu talu'n dda, profwyd bod lefelau cynhyrchiant yn uwch. Nawr, rwy'n awyddus i edrych ar waith y Comisiwn Gwaith Teg, yn enwedig mewn perthynas â'r contract economaidd sydd bellach ar waith. Rwy'n edrych yn frwd ar waith y Comisiwn Gwaith Teg oherwydd rwy'n gobeithio y byddant yn cydnabod, ochr yn ochr ag ymgorffori'r cyflog byw go iawn, fod yna rôl hefyd i fusnesau ymdrin â'r bwlch cyflog rhwng y rhywiau er mwyn sbarduno mwy o gydraddoldeb yn y gweithle. Felly, byddaf yn edrych ar waith y Comisiwn Gwaith Teg gyda golwg ar weithredu eu hargymhellion drwy'r contract economaidd. Ond rwyf hefyd yn awyddus i wneud yn siŵr fod y cod ymarfer a grybwyllais yn fy ateb yn cael ei fabwysiadu gan gynifer o weithwyr ag y bo modd, a bod yr argymhellion yn y cod ymarfer yn cael eu cyflawni gan gynifer o gyflogwyr ag y bo modd, ac mae hynny'n cynnwys y defnydd o'r cyflog byw.

Ar hyn o bryd, ceir nifer o gynghorau yng Nghymru nad ydynt yn gosod unrhyw ofyniad ar gwmnïau preifat a gontractir ganddynt i dalu'r cyflog byw, fel y'i gelwir, ond ar ôl dweud hynny nid yw 15 o'r 22 o gynghorau hynny'n ymrwymo i dalu cyflog byw i'w gweithwyr eu hunain ychwaith. Yn gynharach y—. Wel, mewn gwirionedd, mae'n debyg y gallaf ddeall pam—oherwydd y setliad llywodraeth leol, mae'n debyg na allant fforddio gwneud, hyd yn oed pe baent yn dymuno. Yn gynharach y mis hwn, dywedodd y Living Wage Foundation eu bod am weld awdurdodau lleol, yn ogystal â sectorau eraill, yn ymrwymo i gynnig y cyflog byw go iawn. Felly, tybed a allwch ddweud wrthym a ydych wedi cael unrhyw sgyrsiau gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros lywodraeth leol i weld a oes ffordd i lywodraeth leol arwain ar hyn o bosibl, neu a ydych yn siarad hefyd â chwmnïau preifat nad yw'r Llywodraeth yn eu contractio ond sy'n ddigon mawr i gynnwys y cymalau rhwymedigaeth gymdeithasol hyn, fel y gallant wneud hyn o bosibl?

Mae Suzy Davies yn codi pwynt hynod bwysig, sef rôl y sector cyhoeddus yn sbarduno mwy o dwf cynhwysol yn ein heconomi. Rwyf wedi siarad gyda chydweithwyr ar draws y Llywodraeth ynglŷn â mabwysiadu'r contract economaidd a'i ymestyn i feysydd gwasanaeth eraill o weithgarwch Llywodraeth, ond hefyd i'r sector cyhoeddus, felly wrth inni ymestyn y contract economaidd, rwy'n gobeithio y byddwn yn cynnwys awdurdodau lleol, byrddau iechyd o bosibl, cyrff a noddir yn genedlaethol a chyrff hyd braich cyrff yn rhan ohono fel bod cymaint o fusnesau â phosibl yn y gadwyn gyflenwi yn gallu cael cyfleoedd o'r sector cyhoeddus, lle mae'r sector cyhoeddus yn talu cyflog byw go iawn ac felly'n codi lefelau cyflog. Credaf ei bod yn hanfodol fod y neges a roddwn i'r sector preifat yn cyd-fynd â'r neges a roddwn i'r sector cyhoeddus. Ac felly mae defnyddio'r contract economaidd ar draws y sector cyhoeddus a'r sector preifat yn rhywbeth y credaf y byddai'n ddymunol iawn.

Wrth gwrs, Ysgrifennydd y Cabinet, mae gennych chi rôl fawr yn yr hyn y mae'r sector cyhoeddus yn ei wneud. Mae'r maes awyr a brynodd y Llywodraeth hon bum mlynedd yn ôl yn dal i dalu llai na'r cyflog byw go iawn i bobl. Rydym yn sôn am oddeutu 100 neu fwy o staff diogelwch sydd â llawer iawn o gyfrifoldeb os ydynt yn mynd i wneud eu gwaith yn ddiwyd. A ydych yn teimlo cywilydd o'r ffaith nad yw'r aelodau hyn o staff yn mynd i gael y cyflog byw go iawn tan fis Ebrill 2019—chwe blynedd ar ôl i'ch Llywodraeth Lafur chi brynu'r maes awyr? Ac a allwch warantu pan gyflwynir y codiad cyflog hwn yn llawer hwyrach nag y dylai, y bydd Maes Awyr Caerdydd yn cael eu hardystio gan y Living Wage Foundation? Ymhellach, pa bryd y byddwch chi mewn sefyllfa i gyhoeddi bod yr holl weithwyr y mae'r Cynulliad hwn yn gyfrifol amdanynt—y rhai a gyflogir yn uniongyrchol, y rhai sy'n gweithio o dan gontract allanol, y rhai sy'n gweithio i gyrff cyhoeddus a noddir gan y Cynulliad—yn ennill y cyflog byw go iawn?

Nid wyf yn siŵr a yw'r Aelod wedi rhoi amser i ysgrifennu at gadeirydd neu brif weithredwr y maes awyr ynglŷn â'r mater hwn, a gwn fy mod wedi cynnig cyfle i'r Aelodau hefyd i gyfarfod â'r cadeirydd a'r prif weithredwr, ac fe wnaeth nifer o'r Aelodau y tu ôl i mi yn union hynny. Credaf ei bod yn rhagorol fod y maes awyr yn newid i fod yn gyflogwr cyflog byw go iawn erbyn dechrau'r flwyddyn ariannol nesaf. Credaf ei fod yn newid hanfodol i ddangos, unwaith eto, ar draws y sector cyhoeddus a'r sector preifat, ein bod yn ceisio sbarduno graddau mwy o dwf cynhwysol. Nid wyf yn ymddiheuro am lwyddiant anhygoel y maes awyr. Fodd bynnag, credaf ei bod yn hollol gywir fod y llwyddiant hwnnw'n cael ei rannu'n fwy cyfartal ar draws y sylfaen gyflogaeth yn y maes awyr, ac felly rwy'n falch iawn ei fod yn newid i fod yn gyflogwr cyflog byw.