1. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o effaith unrhyw fath o Brexit ar economi gogledd-ddwyrain Cymru? OAQ53198

Bydd gadael yr Undeb Ewropeaidd yn niweidio'r economi. Mae methiant Llywodraeth y Deyrnas Unedig i gael y Senedd i gymeradwyo ei chytundeb yn creu risg o ddiffyg cytundeb. Rhaid i Brif Weinidog y Deyrnas Unedig ymrwymo i negodi ymadawiad yr Undeb Ewropeaidd yn y ffordd sydd wedi'i amlinellu yn 'Diogelu Dyfodol Cymru', sef y ffurf leiaf niweidiol o Brexit o hyd. 

Diolch yn fawr. Yn 2016, roedd allforion siroedd Fflint a Wrecsam yn gyfwerth â £5 biliwn ac roedd 87 y cant o'r rheini yn cael eu hallforio i'r Undeb Ewropeaidd. Nawr, ydych chi'n cytuno mai'r ffordd orau o gynnal y lefel yna o allforion a'r holl swyddi a'r manteision economaidd sy'n dod gyda hynny yw aros yn yr Undeb Ewropeaidd? Ac os ŷch chi, beth mae eich Llywodraeth chi'n gwneud i sicrhau bod hynny’n digwydd?

Mae allforion, wrth gwrs, yn bwysig iawn i economi'r gogledd-ddwyrain ac economi Cymru yn gyffredinol. Ar y cyfan, fel mae'r Aelod yn cydnabod yn ei gwestiwn, mae canran yr allforion yn uwch o Gymru na rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig i Ewrop. Y ffordd orau bosib o sicrhau ffyniant allforion yn y dyfodol yw'r berthynas agosaf bosib gyda'r farchnad sengl, y math o beth dydyn ni ddim wedi gweld mewn datganiad gwleidyddol gan y Prif Weinidog yn San Steffan. Rwy'n gobeithio y bydd cyfle dros y diwrnodau nesaf. Mae'r Prif Weinidog yno wedi dweud ei bod hi'n barod i drafod gyda phleidiau eraill. Mae'n bwysig bod y trafodaethau hynny'n cynnwys y posibilrwydd o undeb dollau a pherthynas agosach gyda'r farchnad sengl. 

Ar nodyn cadarnhaol, mae gennym Airbus yng ngogledd-ddwyrain Cymru, sydd wedi gwneud eu pryderon eu hunain yn hysbys. Os na chawn gytundeb trosiannol, efallai y dylai'r rhai a bleidleisiodd yn erbyn cytundeb y Prif Weinidog ystyried y risgiau y maent wedi'u hychwanegu na fydd hynny'n digwydd. Fodd bynnag, ar nodyn cadarnhaol, ac er gwaethaf canlyniadau posibl yn y cyd-destun hwn, cofnododd diwydiant amddiffyn ac awyrofod y DU gynnydd o £10 biliwn mewn cytundebau dros y 12 mis diwethaf, gyda chyfanswm gwerth y cytundebau yn £31 biliwn. Y mis diwethaf, croesawodd Airbus y cyhoeddiad am gytundeb sector awyrofod—cyhyd â bod ymrwymiad cadarn i fuddsoddiad y DU mewn ymchwil a dylunio, meddent, a bod sector awyrofod cynhwysol a chynhyrchiol yn un sy'n cwmpasu technoleg y dyfodol, gan gynnwys ymrwymiad i roi £125 miliwn o arian ar gyfer denu arian cyfatebol gan Airbus a'r diwydiant. Er bod hyn efallai'n ymestyn y tu hwnt i'ch briff, a allwch ddweud wrthym pa drafodaethau a gawsoch gyda'ch cyd-Aelodau yn Llywodraeth Cymru ynglŷn â beth y gallai eu rôl fod neu beth yw eu rôl eisoes yn y broses o ddatblygu'r cytundeb sector awyrofod gyda Llywodraeth y DU, Airbus a chwmnïau eraill y sector awyrofod yng Nghymru?

Mae gwaith yn mynd rhagddo mewn perthynas â hynny. Dylwn ddweud bod Gweinidog yr Economi a Thrafnidiaeth wedi cynnal cyfarfodydd bwrdd crwn gyda chyflogwyr mawr yng ngogledd-ddwyrain Cymru dros y flwyddyn ddiwethaf, gan gynnwys Airbus. Fel y nododd yr Aelod yn ei gwestiwn, mae pawb ohonom yn gwybod bod Airbus yn un o'r cwmnïau a oedd yn glir iawn ynglŷn â'u sefyllfa pe baem yn gadael yr Undeb Ewropeaidd heb y cytundeb trosiannol. Rwy'n anghytuno â chynsail cwestiwn yr Aelod. Nid yw'n wir mai'r unig ddewis arall yn lle cytundeb y Prif Weinidog yw dim bargen, a chredwn y byddai hynny'n newyddion drwg iawn i Gymru. Mae cyfle yn awr i'r Prif Weinidog estyn allan ar draws Tŷ'r Cyffredin a cheisio negodi cytundeb gyda phleidiau eraill sy'n adlewyrchu'r egwyddorion a nodwyd yn 'Diogelu Dyfodol Cymru' ac a gefnogwyd gan y Cynulliad hwn, yn fwyaf diweddar ar ddechrau mis Rhagfyr.

A gaf fi ddechrau drwy ddiolch i'r Aelod dros Ogledd Cymru, Llyr Gruffydd, am gydnabod pwysigrwydd economi gogledd-ddwyrain Cymru? Roeddwn yn falch iawn ddydd Gwener diwethaf o groesawu Prif Weinidog Cymru a'n Gweinidog newydd dros ogledd Cymru i Alun a Glannau Dyfrdwy, ac ychydig dros ffin yr etholaeth yn Nelyn, lle y cawsom gyfle i drafod Brexit mewn cynhadledd fusnes Brexit, gyda dros 150 o gynrychiolwyr busnes yn bresennol, gan gynnwys busnesau fel Airbus. Nawr, roedd y negeseuon o'r gynhadledd honno yn eithaf clir: fod angen eglurder a chydweithrediad trawsbleidiol o hyd, a chredaf fod hyn hyd yn oed yn bwysicach yn awr wedi i Lywodraeth y DU gael ei threchu mor drychinebus yn Nhŷ'r Cyffredin ddoe. Gwnsler Cyffredinol, a fyddech chi'n fodlon cyfarfod â mi i drafod canfyddiadau'r gynhadledd Brexit ymhellach, ac i roi cipolwg i chi ar lais busnesau yng ngogledd-ddwyrain Cymru er mwyn eich helpu i drefnu a chynllunio ymateb Llywodraeth Cymru i Brexit?

Diolch ichi am y cwestiwn hwnnw. Roeddwn yn ymwybodol o'r digwyddiad ddydd Gwener 11 Ionawr, a fynychwyd gan y Prif Weinidog, a Gweinidog yr economi, a sylwais ei bod yn drafodaeth ddiddorol iawn ac yn gyfle da i glywed o lygad y ffynnon y math o bryderon y mae cyflogwyr mawr a bach yn eu teimlo yng ngogledd-ddwyrain Cymru. Gwn am y gwaith y mae'r Aelod yn ei wneud yn ei etholaeth ei hun o ran deall y pryderon sydd gan fusnesau lleol mewn perthynas â Brexit, a buaswn yn hapus iawn i gyfarfod ag ef i drafod hynny ymhellach.