3. Pa asesiad y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'i wneud o'r ffordd y mae awdurdodau lleol yn cydymffurfio â'r Ddeddf Cydraddoldeb? OAQ53481

Mae gan y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol bwerau statudol i asesu i ba raddau ac ym mha ffordd mae awdurdodau cyhoeddus Cymru yn cydymffurfio â dyletswydd cydraddoldeb y sector cyhoeddus. Mae Llywodraeth Cymru yn gweithio’n agos gyda’r comisiwn ar drefniadau monitro ac ar adroddiad cydraddoldeb Gweinidogion Cymru.

Fel y byddwch chi'n gwybod, o dan adran 20 Deddf Cydraddoldeb 2010, mae gan ddarparwyr gwasanaethau ddyletswydd i wneud addasiadau rhesymol ar gyfer unigolyn anabl yn y ffordd y maen nhw'n darparu eu gwasanaethau. Serch hynny, rwy'n ymwybodol o enghraifft o awdurdod lleol yn gwrthod gosod mynedfa i bobl anabl mewn parc cyhoeddus. Nawr, mae hyn yn ymddangos yn gwbl afresymol ac mae'n amlwg fod hynny'n atal defnyddwyr cadeiriau olwyn yn yr ardal rhag cael y mwynhad o ddefnyddio'r parc. A ydych chi'n cytuno y dylai awdurdodau lleol ddarparu mynediad i bobl anabl i barciau cyhoeddus er mwyn cydymffurfio â'r ddeddfwriaeth hon?

Credaf yn gryf fod angen i awdurdodau lleol gymryd eu dyletswyddau o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010 o ddifrif, gan gynnwys yr un y mae ef newydd ei nodi. Rwy'n gwybod bod cyhoeddi'r setliad llywodraeth leol, sy'n darparu'r cyllid craidd heb ei neilltuo, yn atgoffa awdurdodau lleol drwy lythyr gan fy nghyd-Aelod, y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol am y gofyniad i gydymffurfio â'r ddyletswydd cydraddoldeb cyffredinol o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010. Ceir wrth gwrs, yn ogystal â hynny, ddyletswyddau ychwanegol o dan y Ddeddf honno—dyletswydd cydraddoldeb y sector cyhoeddus yn benodol—y mae'n ddyletswydd ar awdurdodau lleol ledled Cymru gydymffurfio â nhw.

Mae cod ymarfer Rhan 2 Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 yn datgan,

Mae Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus yn adran 149 o Ddeddf Cydraddoldeb 2010 yn ei gwneud hi’n ofynnol i bob awdurdod lleol roi sylw priodol i nodweddion gwarchodedig wrth gyflawni eu swyddogaethau. a hefyd,

Mae Deddf Cydraddoldeb 2010 yn ei gwneud hi’n ofynnol i addasiadau rhesymol gael eu gwneud i sicrhau bod pobl yn cael mynediad cyfartal at wasanaethau gwybodaeth, cyngor a chymorth. Rhaid i awdurdodau lleol sicrhau hefyd fod pobl yn cael y cymorth priodol i’w galluogi i gael mynediad at y gwasanaeth.

Byddaf i fel mater o drefn yn cynrychioli etholwyr gerbron awdurdodau lleol ar faterion sy'n amrywio o wasanaethau cymorth anabledd i iaith arwyddion Prydain, ac awtistiaeth, a hygyrchedd i gadair olwyn—mynediad i gyflogaeth hyd yn oed. Nid oes neb yn sôn am y Ddeddf Cydraddoldeb na'r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) cyn i mi eu crybwyll nhw, ac erbyn hynny mae'n adeg cyfyngu ar y difrod.

Felly, pa gamau yr ydych chi'n eu cymryd i sicrhau, er enghraifft, bod y gwendidau a nodwyd yn adroddiad Cynghrair Niwrolegol Cymru ar ran y grŵp trawsbleidiol ar gyflyrau niwrolegol a gyhoeddwyd fis Tachwedd diwethaf, yn dilyn arolwg o bobl sy'n byw â chyflyrau niwrolegol, sy'n nodi diffyg gwybodaeth, cyngor a chymorth, i bobl â chyflyrau niwrolegol nad ydynt yn cael eu cyfeirio ar gyfer adolygiad neu i fod â llais—? Y pwynt allweddol yw hyn: sut mae Llywodraeth Cymru yn monitro dealltwriaeth awdurdodau lleol a gweithrediad y codau o dan y Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru), oherwydd yn rhy aml o lawer, yn ddamweiniol neu o fwriad, nid yw hynny'n digwydd fel y dylai?

Mae'r Aelod yn nodi cwestiwn pwysig yn ei gwestiwn atodol. Mae dyletswydd cydraddoldeb y sector cyhoeddus yn hanfodol, wrth gwrs, i weithrediadau'r awdurdodau lleol. Ni oedd y Llywodraeth gyntaf i gyflwyno dyletswyddau cydraddoldeb penodol er mwyn i gyrff cyhoeddus gyflawni eu dyletswyddau'n well yn erbyn y gyfres ehangach honno o ddyletswyddau.

Mae'n bosib ei fod yn gwybod bod y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol wedi comisiynu darn o waith i lywio hynny o ran cydymffurfiad awdurdodau lleol yn gyffredinol, ac i lywio ei waith ei hun ar gydymffurfiaeth ar draws amrywiaeth o ddyletswyddau, gan ddefnyddio hynny i ysgogi camau i sicrhau bod cyrff cyhoeddus yn cydymffurfio â'u dyletswyddau cydraddoldeb yn gyffredinol. Bydd yn gwybod hefyd fod Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi adroddiad o bryd i'w gilydd ar gydraddoldeb y sector cyhoeddus, ac fe gaiff hwnnw ei gyhoeddi yn yr wythnosau sydd i ddod.