Part of the debate – Senedd Cymru am 5:12 pm ar 6 Mawrth 2019.
Mae'r ddeiseb ei hun yn nodi'r cyfyngiadau ar bwy a ble yng Nghymru ac ym mha fyrddau iechyd y gellir cael y profion, lle y gwneir defnydd llawn o'r profion, a'r diffyg cysondeb hwn oedd yn arbennig o annerbyniol i'r deisebydd. A hoffwn achub ar y cyfle hwn i ddiolch i Stuart Davies a'r rhai a drefnodd y ddeiseb hon am y gwaith a wnaethant yn dwyn y mater i'r Senedd. O ganlyniad i'r ymgyrch, gwn eu bod wedi cael llawer iawn o ohebiaeth gan ddynion eraill sydd wedi methu cael mynediad at sganiau mpMRI o dan y GIG: dynion nad oedd eu meddygon yn ymwybodol eto o bosibl o wir fanteision yr offeryn diagnostig hwn; dynion sydd wedi talu i gael y prawf yn breifat o ganlyniad i hynny; a dynion sydd wedi gorfod benthyca arian er mwyn ariannu'r sgan, gan nad oedd ar gael yn rhwydd iddynt ar y GIG. Ac rwy'n ddiolchgar i Mr Davies am roi'r wybodaeth ddiweddaraf imi am beth o'r cysylltiad a gafodd â dynion eraill ym mhob rhan o Gymru.
Nawr, mae rhai cleifion yn ardal bwrdd iechyd prifysgol Betsi Cadwaladr wedi cael ad-daliad bellach am y ffioedd preifat a dalwyd ganddynt am sganiau. Roeddent yn ei dalu am eu bod yn gwybod ei fod yn effeithiol. Roedd ganddynt dystiolaeth ei fod yn gweithio. Roedd y dystiolaeth yn eithaf clir fod hwn yn ddull effeithiol, sy'n fy arwain i ofyn yma yn awr: pam fod GIG Cymru, unwaith eto, yma, wedi bod yn araf i fabwysiadu technolegau a thriniaethau newydd lle'r oedd y dystiolaeth yn eithaf clir, ac wedyn, pan roddwyd sêl bendith gan NICE? Y rheswm y cyflwynodd Llywodraeth Cymru y gronfa triniaethau newydd oedd oherwydd na allai GIG Cymru gyflawni ei rwymedigaethau cyfreithiol i sicrhau bod triniaethau newydd ar gael o fewn tri mis i gael cymeradwyaeth NICE. Felly, mae'r pwynt hwnnw wedi ei gyfaddef eisoes, ac rydym ar hyn o bryd mewn sefyllfa lle mae NICE wedi cymeradwyo'r dechnoleg i'w defnyddio ar gyfer gwneud diagnosis ond nid yw'n cael ei wneud ar draws Cymru, felly 'pam?' yw'r cwestiwn.
Felly, i gloi, rydym yn gwybod bod mynediad at brofion diagnostig yn gyffredinol wedi bod yn broblem ers blynyddoedd yma yng Nghymru. Yn fy marn i, mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn hunanfodlon a heb wthio'r mater hwn. Dyna pam ein bod ni ym Mhlaid Cymru wedi cefnogi'r egwyddor o gyflwyno targedau uwch ar gyfer profion diagnostig, a chafodd hynny ei wrthod dro ar ôl tro. Felly, ni ddylai fod angen y ddeiseb hon. Rydym angen GIG rhagweithiol sy'n gallu mabwysiadu arferion gorau yn dilyn dyfarniad gan NICE, a nodi'r technegau a'r triniaethau newydd sy'n gweithio go iawn i gleifion yng Nghymru, fel mpMRI.