– Senedd Cymru am 6:25 pm ar 19 Mawrth 2019.
Awn i grŵp 14, sef gwybodaeth a chanllawiau. Y prif welliant yn y grŵp hwn yw gwelliant 25. Galwaf ar y Gweinidog i gynnig a siarad am y prif welliant a'r gwelliannau eraill yn y grŵp hwn—Gweinidog.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Mae Gwelliant 25 yn gwella adran 41 o Ddeddf Tai (Cymru) 2014, a fydd yn helpu i ategu'r canllawiau presennol a roddir i awdurdod trwyddedu gan Weinidogion Cymru fel y gallant gynnwys darpariaeth benodol ynghylch materion sydd i'w hystyried gan awdurdod trwyddedu wrth benderfynu a yw methiant i ad-dalu taliad gwaharddedig neu flaendal cadw yn effeithio ar addasrwydd unigolyn i gael ei drwyddedu o dan Ran 1 o Ddeddf Tai (Cymru) 2014. Mae'n helpu, felly, i sicrhau bod cysylltiad priodol rhwng darpariaethau'r Bil a'r system cofrestru a thrwyddedu landlordiaid ac asiantau. Yn y pen draw, bydd landlord neu asiant sy'n codi taliad gwaharddedig yn peryglu eu gallu i ddal y drwydded angenrheidiol i allu wneud gwaith gosod neu reoli eiddo. Bydd y darpariaethau hyn yn helpu i atal arferion diegwyddor gan nifer fach o asiantau a landlordiaid, sy'n bla ar y sector rhentu preifat.
Bydd gwelliant 26 yn sicrhau bod awdurdodau tai lleol yn gwneud trefniadau i wybodaeth fod ar gael i'r cyhoedd yn eu hardaloedd ym mha ffordd bynnag sy'n briodol am effaith y Ddeddf yn eu barn nhw. Bydd hyn yn cynnwys gwybodaeth ynglŷn â sut y gall deiliaid contract adennill taliad gwaharddedig neu flaendal cadw. Er ein bod yn disgwyl i landlordiaid ac asiantau gydymffurfio i raddau helaeth iawn â'r Ddeddf, gallai fod rhai achosion lle mae angen i ddeiliaid contract adennill taliadau gwaharddedig drwy'r llys. Bydd y gwelliant hwn yn cynorthwyo unrhyw ddeiliaid contract i ddod o hyd i wybodaeth a chymorth i'w cynorthwyo i adennill taliad gwaharddedig neu flaendal cadw.
Rwyf o'r farn bod gwelliannau 25 a 26 yn ychwanegiadau defnyddiol i'r Bil, ac rwy'n gobeithio y bydd yr Aelodau yn eu cefnogi. Mae'n siomedig gweld gwelliannau 47 a 53 eto ar ôl Cyfnod 2. Cawsant eu gwrthod yn briodol bryd hynny am resymau da, ac nid yw'r rhesymau hynny wedi newid. Yn dilyn Cyfnod 2, rhannais fy nghynllun cyfathrebu â'r Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol. Fel y byddan nhw wedi gweld, mae'n nodi manylion graddau'r strategaeth gyfathrebu eang y byddwn yn ei defnyddio i sicrhau bod pawb yn gwbl ymwybodol o effaith y Bil. Mae gennym ni gyswllt uniongyrchol â landlordiaid ac asiantau drwy Rhentu Doeth Cymru. Byddan nhw'n derbyn hysbysiad o'r dyddiad y bydd y Bil hwn yn dod i rym. Byddan nhw hefyd yn derbyn canllawiau penodol i roi gwybod iddyn nhw am yr hyn y gellir ac na ellir codi tâl amdano a beth yw'r cosbau am dorri'r ddeddfwriaeth hon. Ni fydd hyn ar gyfer y landlordiaid a'r asiantau hynny sydd wedi cytuno i dderbyn diweddariadau drwy negeseuon e-bost neu lythyrau yn unig, bydd pob un landlord ac asiant yn derbyn yr wybodaeth hon.
Byddwn yn cyhoeddi fersiwn wedi'i diwygio o'r canllawiau i denantiaid, gan nodi hawliau a chyfrifoldebau tenantiaid, a byddwn yn annog landlordiaid ac asiantau i ddarparu'r rhain i denantiaid. Mae'r canllawiau ar gael ar-lein ar hyn o bryd. Rydym ni wedi bod a byddwn ni'n parhau i fod mewn trafodaethau â rhanddeiliaid yn y sector. Bydd grwpiau landlordiaid ac asiantau yn ddefnyddiol wrth atgoffa eu haelodau am eu cyfrifoldebau, a'r gwaharddiadau o dan y Bil. Rydym yn disgwyl i grwpiau sy'n cynrychioli buddiannau tenantiaid—Shelter Cymru, Cyngor ar Bopeth ac Undeb Cenedlaethol Myfyrwyr Cymru, er enghraifft—i fod ar flaen y gad yn cyfleu'r neges i denantiaid a darpar denantiaid.
Caiff cod ymarfer Rhentu Doeth Cymru Cod ei ddiweddaru hefyd i adlewyrchu'r darpariaethau yn y ddeddfwriaeth hon. Bydd hyn yn ei gwneud hi'n glir y gallai torri unrhyw amod yn y ddeddfwriaeth hon beryglu'r drwydded i weithredu yng Nghymru. Byddwn, wrth gwrs, yn diweddaru Rhentu Doeth Cymru a'r 22 o awdurdodau lleol am y dyddiadau pan fydd y gyfraith newydd hon yn gymwys, drwy gyswllt rheolaidd fy swyddogion â nhw, megis drwy'r panel arbenigwyr tai a grŵp rhanddeiliaid Rhentu Doeth Cymru. Bydd y gweithgareddau hyn yn cyd-fynd â chyfathrebu mwy cyffredinol i rybuddio'r cyhoedd yng Nghymru am y newidiadau yr ydym yn eu gwneud, drwy'r cyfryngau, y cyfryngau cymdeithasol a sianeli eraill.
Yn y pen draw, ni fydd y ddeddfwriaeth hon yn effeithiol os nad ydym yn sicrhau ein bod yn gwneud popeth y gallwn i sicrhau bod pawb yn glir ynghylch y rheolau newydd. Mae'r hyn y mae David Melding yn ei gynnig gyda'r gwelliannau hyn eisoes yn mynd i gael ei wneud. Rwyf wedi gwneud yr ymrwymiad hwnnw i'r pwyllgor, ac rwy'n ei ailadrodd i chi i gyd yma heddiw. Byddai ei gynnwys yn y ddeddfwriaeth sylfaenol hon yn ddiangen. Mae'n ddigwyddiad unwaith yn unig a bydd yn ddiangen ar ôl un mis. Mentraf ddweud, nad yw o bosibl yn gyfraith dda? Felly, rwy'n annog yr Aelodau i wrthod gwelliannau 47 a 53.
Rwy'n gwybod bod gwelliant 25 yn allweddol i naratif canolog y Llywodraeth ac, yma yng Nghymru, yr hyn sy'n atal gwyro o'r gyfraith yn y pen draw yw y gallai landlord golli ei drwydded o dan Rhentu Doeth Cymru, ac adlewyrchir hyn yn y gwelliant hwn, yn benodol yn gysylltiedig â methiant i ad-dalu taliad gwaharddedig. Fel rwyf wedi ei ddweud, rwy'n credu ein bod wedi colli cyfle drwy beidio â sicrhau bod y taliad gwaharddedig yn cael ei ad-dalu ar adeg talu'r hysbysiad cosb benodedig. Rwyf eisiau ailadrodd fy rhwystredigaeth ynghylch pam mae hyn, i mi, yn gwneud y Bil hwn ychydig yn llai na'r hyn y gallai fod. Fodd bynnag, gallai ffordd y Llywodraeth o fynd ati, fel yr amlinellwyd, fod yn effeithiol fel ail orau ac yn rhan o gyfres ehangach o fesurau a bwriad polisi, fel y disgrifiodd y Gweinidog. Byddwn ni'n eu cefnogi nhw heddiw, ar ôl methiant fy ngwelliannau cynharach, oherwydd o leiaf maen nhw'n cyflawni rhywfaint o'r bwriad yr oeddwn i'n ei hyrwyddo.
Os caf droi at yr ymgyrch wybodaeth. Rwy'n falch bod y Llywodraeth wedi newid ei barn ychydig yn y maes hwn, oherwydd pan gyflwynais fy ngwelliant yng Nghyfnod 2, roeddwn dan yr argraff nad oedd Llywodraeth Cymru yn mynd i gyflwyno unrhyw newidiadau a fyddai'n ei gwneud yn ofynnol cynnal ymgyrch gyfathrebu gref. Felly, rydym ni wedi cynnig a derbyniaf hynny, ond y dull yw eich bod yn rhoi'r cyfrifoldeb ar awdurdodau lleol, ac rwy'n credu y dylai fod yn gyfrifoldeb i Lywodraeth Cymru. Felly, mae fy ngwelliant cyntaf, gwelliant 17, yn gosod y gofyniad hwnnw ar Weinidogion Llywodraeth Cymru i gymryd camau rhesymol i roi gwybod i ddeiliaid contractau, landlordiaid ac asiantau gosod am y newidiadau sy'n cael eu cyflwyno yn y Bil, ac mae'n deillio o argymhelliad 2 yn adroddiad Cyfnod 1 y Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol.
Mae gwelliant 53 yn ganlyniad i welliant 47 a byddai'n caniatáu i welliant 47 ddod i rym ar y diwrnod ar ôl y Cydsyniad Brenhinol. Bydd hyn yn caniatáu i'r ymgyrch wybodaeth ac effeithiau'r Bil gael eu lledaenu i'r holl randdeiliaid perthnasol ar y cyfle cynharaf, a chyn i'r darpariaethau perthnasol o'r hyn a fyddai erbyn hynny yn Ddeddf ddod i rym.
I mi, dyma rai o'r elfennau mwyaf allweddol o'r polisi cyfan hwn, a nod y gwelliant hwn, fel yr wyf wedi'i gyflwyno, yw sicrhau bod gennym ni broses sy'n debyg i honno a ddilynwyd yn y Ddeddf Diddymu'r Hawl i Brynu a Hawliau Cysylltiedig (Cymru) 2018 y llynedd. Roedd consensws eang ar y pryd gan randdeiliaid ei bod yn rhan bwysig o gyflwyno gwaharddiad ac y dylai gael ei chyfleu yn glir. Dywedodd Sefydliad Tai Siartredig Cymru, a dyfynnaf:
Mae'n rhaid cael rhaglen gynhwysfawr ac eglur o weithgarwch cyfathrebu â chymorth i sicrhau bod y cyhoedd yn ymwybodol o'r hyn y mae ffioedd yn ei gynnwys ac felly yr hyn y gallai gweithredu'r ddeddfwriaeth hon ei olygu ar gyfer y bobl hynny sy'n rhentu yn y dyfodol.
Roeddynt hefyd yn gwneud cymhariaeth â'r darpariaethau yn Neddf Diddymu'r Hawl i Brynu a Hawliau Cysylltiedig (Cymru), fel rwyf eisoes wedi cyfeirio atynt, sy'n gosod dyletswyddau ar Weinidogion Cymru ac awdurdodau lleol i wneud tenantiaid yn ymwybodol o'r newidiadau sydd ar ddod. A chafwyd llawer o drafodaeth ar yr elfen hon ar adeg hynt y ddeddfwriaeth honno. Mewn tystiolaeth lafar, tynnwyd sylw at y ffaith bod Shelter wedi cynnal ymgyrch gyfathrebu fawr yn yr Alban i wneud asiantau gosod a thenantiaid yn ymwybodol o'r newidiadau.
Felly, rwy'n falch bod Llywodraeth Cymru wedi gwrando i'r graddau hynny ac wedi pwysleisio'r angen am ryw fath o ymgyrch. Byddwn yn gwylio hyn yn ofalus iawn, os na fydd ein gwelliant ni yn pasio, hynny yw, ac yn sicrhau bod y rhan hon o'r newid yn y gyfraith yn cael ei chyfleu'n effeithiol. Rwy'n credu ei bod yn bwysig, wrth inni wneud cyfraith, Dirprwy Lywydd, ein bod ni'n rhoi llawer o sylw i'r rhan hon o'r hyn yr ydym yn ei wneud a'r angen i'w gyfathrebu'n effeithiol. Ond gwnaf un cais olaf i'r Aelodau i gefnogi fy fersiwn i, yr wyf i o'r farn, gan ei fod yn rhoi'r cyfrifoldeb ar Weinidogion, ei fod yn ffordd fwy cadarn o fynd ati i sicrhau y ceir ymgyrch wybodaeth effeithiol.
Diolch. Y Gweinidog, i ymateb i'r ddadl.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Dim ond i ailadrodd—rwy'n ddiolchgar am sylwadau David Melding—ond dim ond i ailadrodd y byddwn ni'n hysbysu'r gynulleidfa darged allweddol am y ddeddfwriaeth arfaethedig a'i goblygiadau, oherwydd rwy'n cytuno ag ef y bydd cyfathrebu yn allweddol yn hyn o beth. Byddwn ni'n gwneud yn siŵr bod landlordiaid ac asiantau yn gwybod bod angen iddynt gydymffurfio, ac na chodir ffioedd gosod ar ddeiliaid contract mwyach gan eu landlord na'u hasiant.
Byddwn ni'n defnyddio gwefannau, gan gynnwys gwefannau, cyfryngau a sianeli cyfryngau cymdeithasol Llywodraeth Cymru a rhanddeiliaid allweddol yn y sector, a cheir diweddariadau ar rwydweithiau rhanddeiliaid, a thrwy ein heiriolwyr. Byddwn hefyd yn manteisio i'r eithaf ar gyfleoedd i hyrwyddo'r Bil i gynulleidfa eang fel eu bod yn cael eu hysbysu am y Bil a'i oblygiadau. Bydd y sianeli yn cynnwys gwefannau'r cyfryngau a'r cyfryngau cymdeithasol a rhwydweithiau rhanddeiliaid eu hunain, gan gynnwys ein hawdurdodau lleol, fel y mae David Melding yn cydnabod. A byddwn ni hefyd yn gweithio'n agos gyda Rhentu Doeth Cymru i rannu gwybodaeth a thargedu landlordiaid ac asiantau yn y sector preifat sydd wedi cofrestru a chael eu trwyddedu, oherwydd, Dirprwy Lywydd, rydym ni'n falch iawn o'r Bil ac rydym ni eisiau gwneud yn siŵr bod pobl yn cael y fantais orau ohono.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 25 ei cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Na. Felly, derbynnir gwelliant 25.
Gweinidog, gwelliant 26.
Yn ffurfiol.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 26 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, awn i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch y bleidlais. O blaid y gwelliant 39, neb yn ymatal a naw yn erbyn, felly derbyniwyd y gwelliant.
David Melding, gwelliant 47.
Cynnig.
Cynnig. Y cwestiwn yw bod gwelliant 47 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Gwrthwynebiad, felly, awn i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch y bleidlais. O blaid y gwelliant 18, neb yn ymatal, 30 yn erbyn, felly ni dderbynnir y gwelliant.
David Melding, gwelliant 48.
Cynnig.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 48 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, awn ymlaen i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch y bleidlais. O blaid y gwelliant 20, neb yn ymatal, 28 yn erbyn, felly ni chaiff gwelliant 48 ei dderbyn.
David Melding, gwelliant 49.
Cynnig.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 49 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Gwrthwynebiad, felly awn i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch—. Pwy bynnag sydd newydd bleidleisio roedd yn cyfrif o drwch blewyn. Caewch y bleidlais. O blaid y gwelliant 20, neb yn ymatal, 28 yn erbyn, felly ni chaiff y gwelliant ei dderbyn.
David Melding, gwelliant 52.
Cynnig.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 52 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Gwrthwynebiad, felly awn ymlaen i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch y bleidlais. O blaid y gwelliant 20, neb yn ymatal, 28 yn erbyn, felly ni dderbynnir y gwelliant.
David Melding, gwelliant 51.
Cynnig.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 51 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Awn ymlaen i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch y bleidlais. O blaid y gwelliant 20, neb yn ymatal, 28 yn erbyn. Felly ni dderbynnir y gwelliant.
David Melding, gwelliant 50.
Cynnig.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 50 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, awn ymlaen i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch y bleidlais. O blaid y gwelliant 20, neb yn ymatal, 28 yn erbyn, felly ni dderbynnir y gwelliant.
Leanne Wood, gwelliant 59.
Cynnig.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 59 yn cael ei dderbyn, a oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, awn i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch y bleidlais. O blaid y gwelliant 19, neb yn ymatal, 29 yn erbyn, felly ni dderbynnir y gwelliant.
Gweinidog, gwelliant 27.
Yn ffurfiol.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 27 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Na, felly caiff gwelliant 27 ei dderbyn.
Gweinidog, gwelliant 28.
Yn ffurfiol.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 28 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Na, felly caiff gwelliant 28 ei dderbyn.
David Melding, gwelliant 53.
Cynnig.
Y cwestiwn yw bod gwelliant 53 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, awn ymlaen i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch y bleidlais. O blaid y gwelliant 20, neb yn ymatal, 28 yn erbyn, felly ni dderbynnir y gwelliant.