Yr eitem nesaf, felly, yw'r ddadl ar Gyfnod 4 y Bil Rhentu Cartrefi (Ffioedd etc.) (Cymru). Dwi'n galw ar y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol i wneud y cynnig—Julie James.

Cynnig NDM7022 Julie James

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru, yn unol â Rheol Sefydlog 26.47:

Yn cymeradwyo Bil Rhentu Cartrefi (Ffioedd etc.) (Cymru).

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Lywydd. Rwyf wedi fy ngorchymyn gan Ei Mawrhydi y Frenhines i roi gwybod i'r Cynulliad fod Ei Mawrhydi, ar ôl cael ei hysbysu ynglŷn â pherwyl Bil Rhentu Cartrefi (Ffioedd etc.) (Cymru), wedi rhoi cydsyniad i'r Bil hwn.

Lywydd, rwy'n gwneud y cynnig.

Mae'n bleser gennyf agor y ddadl hon ar y Bil Rhentu Cartrefi (Ffioedd etc.) (Cymru) yn dilyn cwblhau Cam 3 yr wythnos diwethaf. Fel y gŵyr yr Aelodau, cyflwynwyd y Bil gan y Gweinidog Cyllid a'r Trefnydd yn ei rôl flaenorol fel y Gweinidog Tai ac Adfywio, a hoffwn dalu teyrnged i'w harweinyddiaeth, ei hymrwymiad a'i pharodrwydd i drafod syniadau i geisio gwella profiadau tenantiaid ledled Cymru drwy arwain y Bil drwy Gamau 1 a 2 o broses graffu'r Cynulliad. Nodau allweddol y Bil yw sicrhau bod rhentu'n rhesymol, yn fforddiadwy ac yn dryloyw. Gwna hyn drwy gyfyngu'n arbennig ar y costau sylweddol y gall tenantiaid eu hwynebu ymlaen llaw wrth symud i gartrefi neu rhwng cartrefi.

Mae llawer o'n hetholwyr, ac yn rhy aml, y rheini sydd ar incwm isel, wedi dioddef yn sgil ffioedd gosod. Mae'r Bil yn ailgydbwyso'r berthynas rhwng tenant, asiant a landlord, gan ddileu unrhyw amheuaeth ynglŷn â pha gostau y mae angen cyllidebu ar eu cyfer wrth rentu. Bydd y diwygiadau a gyflwynir gan y Bil yn helpu i wella enw da'r sector, rhywbeth sydd wedi dod yn gynyddol bwysig dros y blynyddoedd diwethaf.

Cafodd datblygiad y Bil ei lywio gan bron i 700 o ymatebion a gawsom i'n hymgynghoriad â rhanddeiliaid, a roddodd sylfaen dystiolaeth gadarn i ni ar gyfer cyflwyno'r ddeddfwriaeth, ac rwy'n ddiolchgar i bob un a gyfrannodd. Fel bob amser, mae'r broses graffu wedi ein cynorthwyo i hogi ein cynigion cychwynnol, a hoffwn dalu teyrnged i waith aelodau a swyddogion y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau wrth arwain y gwaith hwn. Hefyd hoffwn gydnabod ymdrechion grwpiau rhanddeiliaid sy'n cynrychioli buddiannau tenantiaid, asiantiaid a landlordiaid yn y broses hon, a roddodd dystiolaeth naill ai'n ysgrifenedig neu'n bersonol.

Fel gyda'r rhan fwyaf o Filiau, mae'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol a'r Pwyllgor Cyllid wedi archwilio ei ddarpariaethau'n drylwyr o ran sut y maent yn berthnasol i'w buddiannau hwy. Rwy'n ddiolchgar am eu gwaith i'r perwyl hwn.

Yr wythnos diwethaf, darparodd yr Aelodau ymatebion ystyriol a phwyllog i ddadl y Cyfarfod Llawn ar Gam 3 y Bil. Cafwyd consensws trawsbleidiol ar yr angen i ddeddfu, a cheir consensws o hyd, ac rwy'n ddiolchgar fod y drafodaeth yr wythnos diwethaf wedi atgyfnerthu'r farn honno. Mae'r adroddiadau a baratowyd gan y pwyllgorau wedi bod yn werthfawr i'n cynorthwyo i nodi agweddau ar y Bil a gafodd eu gwella gan welliannau a wnaed yng Nghamau 2 a 3. Roedd diddordeb arbennig yn y trefniadau a wnaethom ar gyfer gweithredu'r Bil, sydd wedi'u cryfhau ymhellach ers cyflwyno’r Bil drwy gynyddu lefel y cosbau penodedig yn ogystal ag ymestyn pwerau gorfodi i gynnwys yr awdurdod trwyddedu landlordiaid ac asiantiaid, sef Rhentu Doeth Cymru ar hyn o bryd.

Mae'r Bil bellach yn cyfyngu hefyd ar gyflwyno hysbysiadau troi allan 'dim bai', ac yn sicrhau bod taliadau cyfleustodau yn daliadau a ganiateir. Rwy'n ddiolchgar i David Melding a Leanne Wood am y ffordd golegol y maent wedi gweithio gyda ni ar y materion hyn. Rydym wedi gwrando ar ddadleuon ynglŷn ag ymdrin â thaliadau sy'n ofynnol pan fydd deiliad contract yn methu cydymffurfio â thelerau eu contract. O ganlyniad, mae'r Bil bellach yn cynnwys pŵer i wneud rheoliadau a fydd yn cyfyngu ar y defnydd o ddiffygdaliadau drwy osod terfyn rhagnodedig arnynt.

Gwn fod cryn ddiddordeb mewn cychwyn y Bil cyn gynted â phosibl fel y gall tenantiaid ddechrau elwa o beidio â gorfod talu ffioedd gosod mwyach. Dadleuodd Leanne Wood yn angerddol ar ran myfyrwyr sy'n dymuno gweld ffioedd yn cael eu gwahardd erbyn dechrau'r flwyddyn academaidd newydd yr hydref hwn. Dyna fy nymuniad innau hefyd. Yn amodol ar basio'r Bil drwy'r cam terfynol hwn ac yn amodol ar roi Cydsyniad Brenhinol, fy mwriad yw bod y Ddeddf yn cychwyn erbyn yr hydref. Yr adeg honno, bydd gennym Ddeddf ar waith sy’n sicrhau bod rhentu’n fwy deniadol, Deddf a fydd yn lleihau i'r graddau mwyaf posibl y costau ymlaen llaw sy’n gysylltiedig â rhentu, a Deddf sydd â chyfyngiadau a threfniadau gorfodi cadarn ar waith er mwyn mynd i'r afael ag ymddygiad asiantiaid a landlordiaid diegwyddor.

Diolch yn fawr, Lywydd.

Rwy'n falch iawn o siarad yng ngham olaf y darn pwysig hwn o ddeddfwriaeth heddiw. Fel y dywedais ar y dechrau, yng Ngham 1, un cam yn unig yw'r Bil hwn yn yr ymdrech i adeiladu marchnad dai sy'n addas ar gyfer y dyfodol. Yn wir, mae’n annheg fod tenantiaid ledled y wlad yn wynebu costau annisgwyl ac afresymol, a dyna pam fy mod yn hapus y byddwn yn gwahardd y ffioedd hynny, ynghyd â mesurau eraill i wneud rhentu'n decach ac yn fwy tryloyw.

I ni’r Ceidwadwyr Cymreig, agwedd bwysicaf y Bil hwn oedd yr angen i gydbwyso a diogelu hawliau landlordiaid a thenantiaid. Mae hynny wedi llywio fy ymagwedd wrth ddrafftio gwelliannau yng Nghamau 2 a 3, ac rwy'n falch iawn fod rhai o fy ngwelliannau wedi cael eu derbyn mewn rhyw ffordd neu'i gilydd. Mae hynny’n cynnwys, yn gyntaf, gwelliant sy'n galluogi Rhentu Doeth Cymru i gyhoeddi hysbysiadau cosb benodedig—gwelliant a gyflwynais yng Ngham 2, ond a ddiwygiwyd gan y Llywodraeth a’i gyflwyno ganddynt yng Ngham 3—ac yn ail, fy ngwelliant sy'n atal y landlord rhag rhoi hysbysiad cymryd meddiant i'r tenant pan fydd tâl gwaharddedig wedi’i godi a heb ei ad-dalu wedyn. Derbyniwyd y gwelliant hwn yng Ngham 3 yr wythnos diwethaf, yn dilyn cydweithredu agos â'r Gweinidog a'i thîm, a diolch i'r Gweinidog am weithio gyda mi yn y modd hwnnw. Roedd yna welliannau eraill, Lywydd, y teimlwn y byddent wedi cryfhau'r Bil na chawsant eu derbyn, ond rwy’n fodlon â thri chwarter y dorth yn yr achos hwn.

I bob un o'r landlordiaid a'r tenantiaid sy'n cydweithredu’n gytûn, rwy'n dweud wrthynt heddiw nad oes ganddynt unrhyw beth i’w ofni yn y ddeddfwriaeth hon. Bydd yn eu helpu yn y pen draw, oherwydd, ynghyd â darnau eraill o ddeddfwriaeth a basiwyd yn y Cynulliad hwn ac sydd wedi cryfhau'r maes hwn, byddwn yn cael gwared ar y rheini sy'n cyflawni arferion diegwyddor, a thrwy hynny, byddwn yn cryfhau'r farchnad, ac yn ei gwneud yn fwy ffafriol i landlordiaid ac asiantiaid cyfrifol. A chredaf fod hynny’n rhan hanfodol o'r hyn a wnawn.

Dros y degawd diwethaf, mae'r sector rhentu preifat wedi tyfu o ran niferoedd gwirioneddol ac o ran cymesuredd, yn bennaf ar draul perchen-feddiannaeth. Os bydd y duedd yn parhau, y sector rhentu preifat fydd yr ail fath mwyaf cyffredin o gartref ar ôl perchentyaeth. Rhagwelir y bydd yn cyrraedd 20 y cant o gyfanswm y stoc dai erbyn 2020, y flwyddyn nesaf. Mae'n farchnad sydd yma i aros.

Roedd yn bwysig inni gael y ddeddfwriaeth hon yn iawn gan fod y sector yn dod yn gynyddol bwysig wrth ddiwallu'r angen am dai, ac rydym wedi bod mewn sefyllfa ffodus, o ran profi a methu a dysgu gan eraill, gan fod Llywodraeth yr Alban a Llywodraeth y DU wedi bwrw ymlaen â'r ddeddfwriaeth hon eisoes, ac mae hyn yn rhywbeth rwyf wedi ceisio’i adlewyrchu yn fy ymagwedd ac yn fy ngwaith craffu. Er tegwch, credaf hefyd fod y Llywodraeth wedi bod yn gwbl ymwybodol o hynny hefyd.

I gloi, Lywydd, rwy'n fodlon fod y Bil hwn yn cryfhau hawliau pawb sy'n gysylltiedig â'r sector ac yn helpu i ailadeiladu'r hyder rhwng landlord a thenant. Rwy’n annog yr holl Aelodau i gefnogi'r ddeddfwriaeth hon ar ei cham olaf heddiw.

Leanne Wood.

Na, dim diolch.

Y Gweinidog i ymateb.

A ydych yn dymuno—?

Yn unol â Rheol Sefydlog 26.50C, mae'n rhaid cynnal pleidlais wedi ei chofnodi ar gynigion Cyfnod 4. Felly, dwi'n gohirio'r bleidlais ar y cynnig yma tan y cyfnod pleidleisio. 

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.