5. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o rai ysgolion yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru yn cau amser cinio dydd Gwener? OAQ53782

Diolch, Joyce. Rydym yn ymwybodol fod rhai ysgolion yng ngorllewin Cymru yn gweithredu wythnos anghymesur, gyda phrynhawniau Gwener yn cael eu defnyddio ar gyfer cynllunio ac amser hyfforddi i athrawon. Yr ysgolion sydd i benderfynu sut i strwythuro'u hwythnos. Fodd bynnag, wrth wneud hynny, mae'n rhaid iddynt ymgynghori â'r rhieni cyn gwneud unrhyw newidiadau.

Mae nifer o'r ysgolion yn fy etholaeth eisoes yn cau yn gynnar ar ddydd Gwener, fel y dywedwch, i ganiatáu amser ar gyfer hyfforddi athrawon, gyda llawer ohonynt yn sôn am gynlluniau i wneud yr un peth ym mis Medi. Y pryder yw bod rhai rhieni yn meddwl tybed pa bynciau, os o gwbl, na fydd yn cael eu darparu neu eu cwtogi o ganlyniad i ddwy awr yn llai o amser addysgu.

Hefyd, mae rhai rhieni'n pryderu am yr wythnos fyrrach a'r hyn y gallai hynny ei olygu iddynt hwy o ran goruchwylio'u plant pan fyddant yn y gwaith. Tybed a ydych wedi cael unrhyw drafodaethau ynglŷn â'r materion penodol a ddygwyd i fy sylw, a phryderon y rhieni hynny, gyda'r ysgolion dan sylw.

Diolch, Joyce. Mae swyddogion wedi cysylltu â sir Benfro mewn perthynas â chynigion i gyflwyno'r wythnos anghymesur mewn rhai ysgolion a'r wythnos anghymesur sydd eisoes ar waith mewn ysgolion eraill. Gadewch i mi ddweud yn gwbl glir: yn ôl y sicrwydd a gefais gan Gyngor Sir Penfro, nid oes yn rhaid i unrhyw blentyn fynd adref ar brynhawn Gwener gan fod darpariaeth sylweddol o weithgareddau allgyrsiol a chyfleoedd i aros i gael cinio ac i gymryd rhan mewn ystod lawn o weithgareddau allgyrsiol, naill ai o natur gelfyddydol artistig neu fynegiannol, neu chwaraeon, neu o fath academaidd.

Mae'n ofynnol i bob ysgol, fel y dywedais, gynnal ymgynghoriad cymunedol os ydynt am newid i'r wythnos anghymesur. Gwn, er enghraifft, yn achos Ysgol Harri Tudur, eu bod yn parhau i adolygu'r wythnos anghymesur a ph'un a ydynt am wneud rhagor o newidiadau. Wrth gwrs, nid sir Benfro yw'r unig ardal. Mae Ysgol Gyfun Treorci, er enghraifft, yn Rhondda Cynon Taf, wedi bod yn gweithredu wythnos anghymesur ers dwy flynedd bellach, rwy'n credu.

Weinidog, a ydych yn cytuno â mi ei bod yn bwysig iawn fod unrhyw benderfyniad i newid i wythnos anghymesur yn seiliedig ar ba mor dda yw hynny i'r plant yn hytrach na pha mor gyfleus ydyw i oedolion, boed yn athrawon sy'n eu haddysgu neu'r rhieni sy'n gofalu amdanynt? Yn yr ymgynghoriad y disgwyliwch i ysgolion ei gynnal, a allwch gadarnhau mai un o'r materion dan sylw i ysgolion gwledig fyddai mater cludiant ysgol a phlant heb unrhyw ffordd o fynd i neu o'r ysgol heblaw ar fysiau ysgol, a'r cymhlethdodau y gall hyn eu cyflwyno i fywyd teuluol? Mae sefyllfa plant mewn ysgolion gwledig iawn, wrth gwrs, yn wahanol, o bosibl, o ran wythnos anghymesur, os nad yw'r plant yn yr ysgol, i'r hyn y byddai mewn ardal fwy trefol lle ceir mwy o opsiynau trafnidiaeth.

Buaswn yn cytuno'n llwyr fod yn rhaid i bob ysgol sy'n gwneud y penderfyniadau hyn ystyried y cyd-destun y maent yn darparu addysg ynddo, ac mae hwnnw'n amrywio o un gymuned i'r llall, heb sôn am rhwng ardaloedd awdurdodau lleol. Yr hyn sy'n wirioneddol ddiddorol yn y gwaith a wnaed gan y Sefydliad Polisi Cyhoeddus i Gymru yw mai un o fanteision yr wythnos anghymesur yn ôl eu canfyddiadau o'r adroddiad oedd eu bod, mewn gwirionedd, wedi nodi gwelliannau o ran lles disgyblion, gan gynnwys y gallu i gymryd rhan mewn gweithgareddau allgyrsiol, na fyddent wedi'i wneud fel arall, y gallu i dreulio mwy o amser gyda'u teuluoedd, y gallu i dreulio ychydig mwy o amser yn ymlacio, yn hytrach na bod—rydym yn aml yn clywed gan rieni ynglŷn â'r pwysau cyson y mae plant yn ei deimlo yn ein sefydliadau academaidd—ac mewn gwirionedd, mae'n caniatáu i blant allu mynd i apwyntiadau personol a fyddai'n golygu, fel arall, eu bod yn colli'r diwrnod ysgol. Felly, mae gwaith y Sefydliad Polisi Cyhoeddus i Gymru wedi nodi rhai manteision, ond mae anfanteision mewn perthynas â thrafnidiaeth, yn enwedig mewn ardal wledig, hefyd yn rhywbeth a nodwyd ganddynt. Nid oes gan Lywodraeth Cymru bolisi datganedig ar yr wythnos anghymesur yn yr ystyr mai mater i ysgolion unigol yw barnu beth sydd orau i'w disgyblion. Ac mae'r Aelod yn gwbl gywir; dylid sicrhau bod unrhyw newidiadau i'r hyn a ystyrir yn ddiwrnod ysgol traddodiadol o'r budd gorau i'w disgyblion.