– Senedd Cymru am 3:08 pm ar 1 Mai 2019.
Felly, y datganiadau 90 eiliad. Mae'r datganiad cyntaf gan Mick Antoniw.
Diolch, Lywydd. Mae'n 1 Mai heddiw, Diwrnod Rhyngwladol y Gweithwyr, a dydd Sul oedd y Diwrnod Rhyngwladol i Gofio Gweithwyr. Ar y ddau ddyddiad, rydym yn cydnabod cyfraniad ac aberth pobl sy'n gweithio ar draws y byd i'n heconomi a'n cymdeithas a'u brwydr fyd-eang dros gyfiawnder cymdeithasol a chydraddoldeb.
Yng Nghymru, mae'r coffâd hwn yn arbennig o berthnasol wrth i ni gofio aberth bywyd ac iechyd ein glowyr, gweithwyr dur, gweithwyr y sector diwydiannol, gweithwyr y sector cyhoeddus a'u hundebau llafur, sy'n gonglfeini ein cymunedau ac a luniodd werthoedd ein cymdeithas. Bob blwyddyn, mae mwy o bobl ar draws y byd yn cael eu lladd yn y gwaith nag mewn rhyfeloedd. Nid yw'r rhan fwyaf yn marw o anhwylderau dirgel neu mewn damweiniau annisgwyl—maent yn marw oherwydd bod cyflogwr wedi penderfynu nad oedd eu diogelwch mor bwysig â hynny, nad oedd yn flaenoriaeth.
Cynhelir y Diwrnod Rhyngwladol i Gofio Gweithwyr bob blwyddyn ar 28 Ebrill ac mae'n coffáu'r gweithwyr hyn a'r rhai sy'n anabl, wedi'u hanafu, neu'n sâl fel arall o ganlyniad i'w gwaith. Mae undebau llafur ar draws y byd yn trefnu digwyddiadau, gwylnosau a gweithgareddau eraill i nodi'r diwrnod.
Mae slogan y Diwrnod Rhyngwladol i Gofio Gweithwyr yn dweud y dylem gofio'r meirw ac ymladd dros y byw, ac mae'n ein hatgoffa, nid yn unig am y rhai sydd wedi talu'r pris eithaf am helpu i greu cyfoeth gwlad, ond hefyd nad oes angen i drasiedïau o'r fath ddigwydd ac nad oes modd gwireddu'r dyhead hwn heblaw drwy ymgyrchu dros ddatblygu deddfwriaeth iechyd a diogelwch effeithiol, drwy orfodi deddfau a chosb tramgwyddau presennol, a thrwy roi pobl o flaen elw.
Yng Nghymru, cofnodwyd 54 o farwolaethau gweithwyr yn sgil damweiniau yn y gwaith dros y pum mlynedd diwethaf. Fodd bynnag, mae cannoedd yn fwy o bobl yn parhau i farw bob blwyddyn yng Nghymru oherwydd clefydau sy'n gysylltiedig â gwaith, megis asbestosis, niwmoconiosis a chlefydau a chanserau eraill ar yr ysgyfaint. Mae Diwrnod Rhyngwladol y Gweithwyr yn gyfle i fyfyrio ar ymdrechion parhaus pobl sy'n gweithio i sicrhau swyddi gweddus, amodau gweddus, cydraddoldeb a chyfiawnder cymdeithasol. Yma yng Nghymru, mae'n rhaid i'r Cynulliad hwn aros ar flaen y gad yn y frwydr hon.
Leanne Wood.
Hoffwn longyfarch Band y Cory o'r Rhondda am ddod yn gyntaf ym Mhencampwriaethau Band Pres Ewrop ym Montreux, yn y Swistir, dros y penwythnos. Y fuddugoliaeth hon oedd y chweched tro iddynt ennill y gystadleuaeth ers 2008, ac maent wedi dod yn ail ac yn drydydd yn ystod yr un cyfnod o amser. Mae'r fuddugoliaeth wedi cadarnhau eu safle fel y band pres gorau yn y byd, ffaith sy'n cael ei chydnabod gan y system raddio ryngwladol, ac rwy'n falch bod gennym ragoriaeth gerddorol o'r fath yn y Rhondda.
Ychydig o hanes y band: enw gwreiddiol y band oedd 'Ton Temperance'. Yn 1895, newidiwyd yr enw i 'Cory Workingmen's Band' ar ôl cael cymorth ariannol gan yr allforiwr glo Clifford Cory. Cafodd yr enw yma ei dalfyrru yn ddiweddarach i Fand y Cory. Ym 1923, fe wnaethant chwarae i'r BBC, a chredir mai dyna'r tro cyntaf i fand pres gael ei ddarlledu ar y radio. Ers hynny, mae'r band wedi mynd o nerth i nerth ac mae wedi cael ei gydnabod fel band pres gorau'r byd ers 13 o flynyddoedd.
Mae angen llawer o dalent, gwaith caled ac ymroddiad i fod yn fand gorau'r byd a chynnal y safle hwnnw. Mae Band y Cory yn ysbrydoliaeth go iawn, nid yn unig yn y Rhondda, ond ledled Cymru a thu hwnt. Maent wedi dangos beth ellir ei gyflawni gyda digon o benderfyniad. Ond mae bod yn fand gorau'r byd hefyd yn golygu eu bod angen arian. Felly, os oes unrhyw un a fyddai'n hoffi helpu Band y Cory yn ariannol, edrychwch ar eu gwefan neu cysylltwch â mi am ragor o wybodaeth os gwelwch yn dda. Rwy'n siŵr y byddent yn hapus iawn i dderbyn eich cefnogaeth. Diolch yn fawr.