3. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am adolygu gwasanaethau profedigaeth yng Nghymru? OAQ53956

Gwnaf. Diolch am eich cwestiwn. Mae'r astudiaeth gwmpasu ar brofedigaeth rwyf eisoes wedi ymrwymo iddi yn gwneud cynnydd. Cafwyd dros 200 o ymatebion ac mae'r cyfnod casglu data wedi'i ymestyn hyd at ddiwedd y mis hwn. Bydd adroddiad astudiaeth interim yn cael ei ddarparu i'r bwrdd gofal diwedd oes yn ddiweddarach y mis hwn, a disgwylir yr adroddiad terfynol ym mis Hydref eleni.

Weinidog, rydych yn ymwybodol iawn o fy mhryderon fod diffyg cefnogaeth ar gael i bobl sydd wedi wynebu profedigaeth yn sgil hunanladdiad yng Nghymru. Mae hyn yn bwysig nid yn unig am fod hunanladdiad yn golled unigryw o ddinistriol, ac mai dyma'r peth iawn i'w wneud, ond hefyd am y gwyddom fod pobl sy'n galaru oherwydd hunanladdiad yn llawer mwy tebygol o farw drwy hunanladdiad. Felly, mae cymorth i'r rheini sy'n galaru yn ffordd o atal hunanladdiad ynddi'i hun. Roedd adroddiad y pwyllgor iechyd, 'Busnes Pawb: Adroddiad ar atal hunanladdiad yng Nghymru', yn cynnwys argymhellion clir iawn ar brofedigaeth yn sgil hunanladdiad. Sut y byddwch yn sicrhau y bydd yr adolygiad a gomisiynwyd gennych yn ystyried anghenion y rheini sydd wedi wynebu profedigaeth yn sgil hunanladdiad, gan gynnwys gwrando ar brofiadau? A pha gamau y byddwch yn eu cymryd i sicrhau y bydd llwybr ôl-ymyrraeth priodol ar gyfer hunanladdiad, fel yr argymhellwyd gan y pwyllgor iechyd a'r Athro Ann John yn ei hadolygiad o 'Siarad â fi 2', yn cael yr adnoddau priodol ac yn cael ei ddatblygu ar fyrder?

Hoffwn roi sicrwydd i'r Aelod fy mod o ddifrif ynglŷn â'r mater, ac rwy'n cydnabod yr hyn y mae'n ei ddweud am y risgiau tebygol y bydd pobl yn marw drwy hunanladdiad yn y dyfodol os byddant wedi wynebu profedigaeth yn sgil hunanladdiad yn y lle cyntaf, ac rwyf o ddifrif ynglŷn â hynny. Rwyf am symud mor gyflym ag y gallwn. Mae gennym ddewisiadau i'w gwneud nid yn unig ynglŷn â'r hyn y mae'r data, y dystiolaeth a'r sylwadau yn ei ddweud wrthym am y cymorth y dylem ei ddarparu, ond a ddylai fod gennym system genedlaethol, gan y byddai hynny'n golygu, yn ôl pob tebyg, sefydliad cenedlaethol fel y Samariaid neu Gofal mewn Galar Cruse, er enghraifft, yn darparu gwasanaeth, o bosibl, neu a ddylai fod gennym, safonau cenedlaethol fel y gellir cael darpariaeth leol neu ranbarthol, gan fod grwpiau llawer llai a mwy penodol yn darparu gwasanaeth ar hyn o bryd. Mae angen i ni feddwl am ba fath o fodel rydym yn awyddus i'w gael a pha fath o wasanaeth rydym am ei ddarparu wedyn. Ond i mi, mae'n hanfodol gwrando ar bobl sydd wedi cael profiadau a phobl sydd eisoes yn darparu cymorth profedigaeth. Ac rwy'n hapus i ailgadarnhau bod yr Athro Ann John yn rhan annatod o'r broses o ystyried y sylwadau ynglŷn â'r hyn y dylem ei wneud nesaf. Felly, mae'n fater o beth rydym yn ei wneud, nid a ddylem wneud rhywbeth, ac rwy'n cydnabod y bydd yr Aelod yn parhau i ofyn cwestiynau hyd nes ein bod mewn sefyllfa lle rydym nid yn unig yn dewis ond yn gweld gwahaniaeth gwirioneddol wedi'i wneud.

Weinidog, un peth a wnaeth argraff arnaf, pan roeddwn yn llefarydd iechyd ar gyfer y grŵp Ceidwadol, mewn perthynas â chymorth profedigaeth oedd pan ymwelais â Hosbis Tŷ'r Eos yn Wrecsam—hosbis hyfryd, yn fy marn i, sy'n cynnig cefnogaeth wych i unigolion yn ystod wythnosau a dyddiau olaf eu bywydau. Ac ar y pryd, roedd ganddynt brosiect penodol i gefnogi pobl ifanc a oedd wedi eu heffeithio gan brofedigaeth. Ac yn aml iawn, mae'r bobl ifanc, y plant, sy'n cael eu gadael ar ôl—mae 'anwybyddu' yn air anghywir, ond mae'r systemau sydd ar waith yn tueddu i fethu ymateb i'w hanghenion. Pa waith y mae eich adran wedi'i wneud gydag adran y Gweinidog Addysg i sicrhau y ceir pontio rhwng iechyd ac addysg i ddarparu'r gwasanaethau profedigaeth hynny? Ac a fydd yr adolygiad a amlinellwyd gennych yn edrych yn benodol ar y gefnogaeth a roddir i bobl ifanc yr effeithir arnynt gan brofedigaeth?

Rwy'n fwy na pharod i edrych yn iawn ar y mater a godwyd gan yr Aelod. Rwyf wedi ymweld â Hosbis Tŷ'r Eos fy hun, ac rwy'n cydnabod y sylwadau a wnaeth yr Aelod am eu gwaith, ac yn wir, rhannau sylweddol eraill o'r mudiad hosbisau yma yng Nghymru. Felly, rwy'n awyddus i ddeall nid yn unig y gwaith a wnânt, ond sut y mae unrhyw strategaeth—ac wrth gwrs, bydd y Gweinidog Addysg yn cyhoeddi canllawiau pellach am gymorth profedigaeth hunanladdiad i ysgolion, i blant a phobl ifanc—yn defnyddio dealltwriaeth o brofiadau'r plant a'r bobl ifanc hynny i wella ein gwasanaeth ymhellach. Rwy'n fwy na pharod i ysgrifennu, nid yn unig at yr Aelod, ond hefyd i sicrhau bod y pwyllgor yn cael y wybodaeth ddiweddaraf pan fydd y Gweinidog addysg a minnau, wrth gwrs, yn ei fynychu ymhen ychydig wythnosau.FootnoteLink FootnoteLink

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn (Saesneg yn unig)

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn (Saesneg yn unig)