5. A wnaiff y Gweinidog roi diweddariad am gefnogaeth a ddarparwyd yn dilyn y cyhoeddiad i gau ffatri Rehau yn Amlwch? OAQ53996

Rydym yn parhau i ddarparu cefnogaeth lawn. Cynhaliwyd pedair sesiwn un-dydd i staff, a chynhaliwyd y sesiwn ddiweddaraf ar 3 Mehefin. Mae adborth gan y cwmni a'r staff wedi bod yn gadarnhaol iawn. Maent yn rhagweithiol wrth ymgysylltu ynglŷn â phob opsiwn, gan gynnwys staff gyda phroffesiynau'n ystyried sefydlu eu busnesau eu hunain.

Diolch yn fawr iawn. Gaf i ddiolch am y llythyr gan y Gweinidog ar 5 Mehefin yn ateb e-bost gen i o 9 Mai ynglŷn â chefnogaeth i economi gogledd Môn? Mae yna gyfeiriad yn hwnnw at y tasglu sydd wedi cael ei sefydlu yn dilyn cyhoeddiad Rehau. Ddoe, yng nghyd-destun y cyhoeddiad am ffatri Ford, mi glywsom ni'r Gweinidog yn dweud y byddai fo am fynd ymhellach na'r model tasglu arferol oherwydd maint y bygythiad yna ym Mhen-y-bont, a dwi'n cytuno â hynny yn sicr. Mi fyddwn i'n dadlau bod cyhoeddiad Rehau ar ben y cyhoeddiadau negyddol diweddar ynglŷn ag economi gogledd Ynys Môn hefyd yn arbennig o ddifrifol, yn enwedig o ystyried maint y boblogaeth, yr elfen wledig ac yn y blaen. Felly, mi fyddwn i'n croesawu addewid i edrych ar fynd ymhell tu hwnt i'r model tasglu yn achos gogledd Ynys Môn hefyd ac i chwilio i wneud buddsoddiadau arbennig mewn datblygu'r economi yno.

Mi hoffwn i ymateb a sylw ar hynny gan y Gweinidog, ond hefyd ar y cwestiwn penodol o beth fydd yn digwydd i safle Rehau, mi hoffwn i glywed gair o gefnogaeth i'r syniad y byddai'r safle yn sicr yn cael ei adael fel gwaddol i'r economi leol er mwyn sicrhau bod beth fu yn hyb economaidd pwysig yn gallu parhau felly yn y dyfodol.

A gaf fi fynd i'r afael â'r pwynt hwnnw yn gyntaf a dweud ein bod yn parhau i drafod gyda Rehau pa gynlluniau a allai fodoli ar gyfer y safle yn y dyfodol? Mae'n safle anhygoel o bwysig, ac os na ellir ei ddefnyddio ar gyfer cyflogwyr neu weithgynhyrchwyr eraill fel lleoliad allweddol, yna dymunwn sicrhau y caiff ei ddefnyddio at ddefnydd amgen a'n bod yn cael cytundeb gan y cwmni i'w ddefnyddio mewn modd sy'n gwasanaethu buddiannau nid yn unig y bobl sydd wedi'u cyflogi yno, ond y gymuned ehangach hefyd.

O ran yr ymyriad yn seiliedig ar le ym Mhen-y-bont ar Ogwr, gwneuthum y penderfyniad hwn er mwyn ehangu arferion gweithio arferol pan wneir penderfyniadau o'r math hwn oherwydd y cyfraniad ariannol enfawr y mae Ford yn ei wneud i'r gymuned gyfagos—cyfraniad gwerth £3.3 biliwn y degawd. Mae maint y buddsoddiad hwnnw, y swm o adnoddau a gollir, yn golygu y bydd dyfodol llawer o fusnesau—llawer iawn o fusnesau—yn y fantol, ac felly mae ymagwedd sy'n seiliedig ar le yn gwbl hanfodol, ynghyd â gweithgarwch arall y tasglu. Buaswn yn falch o siarad â chyngor Ynys Môn ynglŷn â chyflwyno ffocws penodol yn seiliedig ar le yng ngwaith y tasglu. Rwy'n credu ei fod yn gwbl hanfodol—ac rwyf wedi dweud hyn wrth yr awdurdod lleol sy'n gwasanaethu Pen-y-bont ar Ogwr, ei bod yn gwbl hanfodol fod yr awdurdod lleol yn cyflwyno argymhellion ar gyfer ysgogi'r economi leol, yr economi gymunedol, a hefyd ar gyfer sicrhau y caiff ei sefydlogi drwy'r cyfnod anodd o golli swyddi. Ni ellir ei adael i Lywodraeth Cymru yn unig. Rhaid inni weithio ar y cyd ac mewn partneriaeth ar draws pob Llywodraeth os ydym am sicrhau'r canlyniadau gorau i'r bobl a wasanaethwn.

Pan ofynnais i chi ddiwedd mis Ionawr, ar ôl cyhoeddiad cyntaf Rehau y gallent fod yn cau'r safle yn Amlwch, fe ateboch chi eich bod yn ystyried arallgyfeirio i gynhyrchion eraill o fewn y grŵp y gellid eu dargyfeirio dros dro neu'n barhaol i'r safle, neu drydydd partïon yn wir. Fe ddywedoch chi hefyd y byddai hyn yn galw am rywfaint o fuddsoddiad, sef yr hyn roedd Llywodraeth Cymru yn gweithio arno'n benodol gyda'r cwmni ar y pryd. Pan gyhoeddodd prif weithredwr Rehau fod y safle'n cau ar 23 Ebrill, dywedodd fod 'ystyriaeth ofalus wedi'i rhoi ar lefel y bwrdd' i ddewisiadau amgen arfaethedig a gyflwynwyd gan y gweithwyr, ond ni fyddent yn ddigonol i sicrhau dyfodol hirdymor y ffatri. Gan roi hynny i gyd at ei gilydd—y cyfeiriad at y ffaith eich bod yn siarad â thrydydd partïon, eich datganiad ar y pryd eich bod yn ystyried buddsoddi, a'r argymhellion gan y gweithwyr eu hunain—pa ystyriaeth a roddir i ddod â'r holl ffactorau hynny at ei gilydd wrth i hyn symud ymlaen?

Mae'n ofid i mi fod y cwmni wedi dewis peidio ag arallgyfeirio, oherwydd hoffwn ailddatgan ein safbwynt yn gynharach yn y flwyddyn, sef ein bod yn barod ac yn fodlon ac yn frwdfrydig ynglŷn â chefnogi'r busnes. Mae'r penderfyniad wedi'i wneud bellach, ac rydym yn awyddus, drwy'r tasglu, drwy'r uned datblygu economaidd ranbarthol, dan arweiniad y prif swyddog rhanbarthol, Gwenllian Roberts, i archwilio'r holl ddewisiadau eraill ar gyfer cyflogi'r rhai yr effeithir arnynt a dulliau amgen o ddefnyddio'r safle. Rydym yn gweithio—. Dylwn ddweud ein bod yn gweithio'n dda iawn gyda'r cwmni i ganfod cyfleoedd amgen. Mae ceisio dod o hyd i gyflogwyr mawr amgen mewn ardal led-wledig yn anodd iawn, ac felly mae angen rhoi sylw ychwanegol i'r posibilrwydd o gefnogi gweithwyr i ddechrau eu busnesau eu hunain, a dyna pam y mae Busnes Cymru yn chwarae rhan annatod yn y cymorth a roddir iddynt.