2. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am flaenoriaethau Llywodraeth Cymru ar gyfer bioamrywiaeth ym Merthyr Tudful a Rhymni? OAQ54053

Diolch. Mae'r cynllun gweithredu ar adfer natur a'n polisi adnoddau naturiol yn nodi ein blaenoriaethau ar gyfer bioamrywiaeth. Yn ddiweddar cyhoeddais gyllid i gefnogi nifer o brosiectau galluogi adnoddau naturiol a llesiant ym Merthyr Tudful a'r ardal gyfagos er mwyn cyflawni'r blaenoriaethau hyn ac i helpu i fynd i'r afael â'r argyfwng bioamrywiaeth sy'n wynebu pawb ohonom.

Diolch, Weinidog. Yn amlwg, mae'r holl gyngor arbenigol a dderbyniwyd yn dynodi dirywiad llawer o'n bioamrywiaeth, felly credaf ei bod yn hanfodol parhau i gryfhau'r cysylltiadau rhwng pobl, y cymunedau lleol a'u hamgylchedd ehangach, ac mae llawer i'w gymeradwyo yn y cymunedau lleol hynny. Ym Merthyr Tudful a Rhymni, er enghraifft, rydym wedi gweld y gymdeithas bysgota leol yn rheoli dyfrffyrdd a glannau afonydd, grŵp rhandiroedd Royal Crescent yn datblygu parthau pryfed ar gyfer plant ysgol, ac mae'r plant bellach wedi dod yn wenynwyr bach hefyd, a grwpiau fel Coed Actif Cymru yn darparu cyfleoedd lles yn yr amgylchedd lleol, sy'n gyfle gwych ar gyfer presgripsiynu cymdeithasol, a cheir llawer o fentrau tebyg eraill. Ond mae rhai o'r grwpiau hynny’n dweud wrthyf am y problemau mawr y maent yn eu hwynebu gyda chwyn ymledol, fel clymog Japan a jac y neidiwr, sy'n peryglu llawer o'r gwaith a wnânt. Felly, beth arall y gall Llywodraeth Cymru ei wneud i helpu i fynd i'r afael â phroblem rhywogaethau goresgynnol er mwyn gwella bioamrywiaeth?

Diolch. Mae rhywogaethau estron goresgynnol yn herio goroesiad rhai o'n rhywogaethau mwyaf prin ac yn niweidio rhai o'n hecosystemau mwyaf sensitif, ac mae eu heffaith ar ein bioamrywiaeth ddomestig a byd-eang yn cynyddu, ac rwy'n credu eu bod hefyd yn cynyddu o ran eu difrifoldeb. Amcangyfrifir eu bod yn costio dros £1.7 biliwn y flwyddyn i economi Prydain, felly gallwch weld pa mor ddifrifol ydynt. Rydym wedi bod yn gweithio gyda'n partneriaid, ac mae hynny'n cynnwys Cyfoeth Naturiol Cymru, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, diwydiant y trydydd sector, a cheir ysgrifenyddiaeth rhywogaethau estron Prydain, i edrych ar ba gamau blaenoriaethol y mae angen i ni eu cymryd i reoli a dileu rhywogaethau estron goresgynnol yng Nghymru. Efallai y byddwch yn ymwybodol, ym mis Mawrth, fy mod wedi cyflwyno Gorchymyn Rhywogaethau Goresgynnol Estron (Gorfodi a Thrwyddedu) 2019. Daw'r Gorchymyn hwnnw i rym ar 1 Hydref, a bydd yn darparu'r troseddau, yr amddiffyniadau a'r cosbau ar gyfer y cyfyngiadau a nodir yn rheoliadau'r UE ar atal a rheoli cyflwyno a lledaenu'r rhywogaethau estron goresgynnol hynny, a bydd y Gorchymyn yn sicrhau y gellir gorfodi rheoliadau’r UE yn effeithiol.

Weinidog, mae ffermwyr Cymru’n chwarae rhan hanfodol yn diogelu a gwella cefn gwlad. Mae llawer o'r cynefinoedd a'r rhywogaethau gwerthfawr a geir ar dir ffermio Cymru’n dibynnu ar reolaeth weithredol gan ffermwyr. Mae RSPB Cymru yn honni nad yw'r lefelau cymorth presennol yn diogelu'r amgylchedd ac maent yn methu cadw busnesau fferm yn hyfyw na ffermwyr ar y tir. Rwy'n siŵr, Weinidog, eich bod yn cydnabod bod cynhyrchu bwyd a manteision amgylcheddol cadarnhaol i lawer o rywogaethau wedi'u cysylltu'n sylfaenol. Weinidog, rwy'n eithaf sicr fod yr hyn a wnewch i sicrhau rheolaeth weithredol gan ffermwyr yn cael ei wobrwyo'n deg yng Nghymru.

Ni allaf anghytuno ag unrhyw beth a ddywedwch, ac fe fyddwch yn ymwybodol o'r cyhoeddiad a'r datganiad a gyflwynais i’r Siambr yr wythnos diwethaf ynghylch 'Brexit a’n tir' 2, fel y’i gelwir ar hyn o bryd, a fydd yn ail ran yr ymgynghoriad ar y polisi amaethyddol ar ôl Brexit. Rwyf bob amser wedi bod o’r farn fod cynhyrchu bwyd yn bwysig tu hwnt. Rwy'n credu mai ni oedd yr unig ran o'r DU a oedd yn cynnwys bwyd yn yr ymgynghoriad. Yn sicr nid wyf yn credu bod ‘Iechyd a Harmoni’ wedi gwneud hynny, oherwydd rwy'n cydnabod pwysigrwydd cynhyrchu bwyd a'n sector amaethyddol yn llwyr.

Hefyd, mae canlyniadau amgylcheddol yn bwysig iawn, a gwnaethom yn glir iawn y bydd ein system taliadau amaethyddol yn y dyfodol, ar ôl Brexit, yn gwobrwyo canlyniadau amgylcheddol, a buaswn yn annog pawb i gymryd rhan yn yr ymgynghoriad hwnnw pan fyddaf yn ei lansio ddechrau mis Gorffennaf.