8. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am raglen Ysgolion yr 21ain Ganrif gan Lywodraeth Cymru yn Sir Gaerfyrddin? OAQ54172

Yn ystod pum mlynedd gyntaf y rhaglen addysg ac ysgolion yr unfed ganrif ar hugain, bydd £87 miliwn wedi cael ei fuddsoddi yn y gwaith o ailadeiladu ac ailwampio ysgolion yn Sir Gaerfyrddin. Mae £129.5 miliwn arall wedi'i glustnodi ar gyfer ail gam y rhaglen o fis Ebrill 2019, yn amodol, wrth gwrs, ar y broses arferol o ymdrin ag achosion busnes.

Rwy'n ddiolchgar i'r Gweinidog am ei hateb. Hoffwn awgrymu, Weinidog, y prynhawn yma—hoffwn gynnig y cyfle i chi longyfarch y llywodraethwyr, yr awdurdod lleol, y staff a'r disgyblion yn ysgol Pontyberem, sydd wedi cael buddsoddiad sylweddol o gronfa ysgolion yr unfed ganrif ar hugain ac a fydd yn ailagor ddydd Llun. Gwn eich bod wedi cael gwahoddiad ac yn anffodus, nid ydych yn gallu bod yno gyda ni y diwrnod hwnnw, ond credaf y byddwch—ac rwy'n gobeithio y byddwch—yn cydnabod ei fod wedi bod yn waith gwirioneddol effeithiol ac wedi gwneud defnydd gwirioneddol dda o'r ystâd bresennol, ac nid oes yn rhaid i ni adeiladu o'r newydd bob amser—er ein bod yn dymuno gwneud hynny weithiau—ond nid oes angen i ni adeiladu o'r newydd bob tro i wneud gwahaniaeth gwirioneddol i'r amgylchedd y mae ein hathrawon yn gweithio ynddo ac y mae ein disgyblion yn dysgu ynddo. Rwy'n gobeithio y byddwch hefyd yn ymuno â mi i longyfarch Sir Gaerfyrddin am fod yn rhagweithiol iawn yn gwneud yn siŵr eu bod yn gwneud y defnydd gorau o'r adnoddau hynny sydd ar gael. Ac yn bennaf oll, rwy'n gobeithio y byddwch yn dymuno diwrnod hapus iawn i'r rhieni a'r disgyblion ac i bob un ohonom ddydd Llun, oherwydd mae'n sicr yn rhywbeth i'w ddathlu.

Wel, a gaf fi ddiolch i'r Aelod am dynnu sylw'r Cynulliad cyfan at agoriad swyddogol Ysgol Pontyberem yr wythnos nesaf? Rwy'n siomedig iawn na fyddaf yn gallu bod yn bresennol. Un o'r agweddau mwyaf rhyfeddol ar fod yn Weinidog addysg yw gallu teithio ar hyd a lled y wlad yn agor adeiladau newydd, boed hwnnw'n adeilad cyfan gwbl newydd neu'n adeilad wedi'i adnewyddu neu'n estyniad llwyddiannus iawn ar ystâd bresennol yr ysgol.

Rwy'n siŵr y byddai'r Aelod yn rhannu fy uchelgais fod plant a'r rheini sy'n eu haddysgu ac yn gweithio gyda hwy yn haeddu gwneud y gwaith pwysig hwnnw mewn adeiladau sy'n addas at y diben ac sy'n caniatáu iddynt fanteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd hynny. Er y gall y berthynas rhwng Llywodraeth Cymru a llywodraeth leol fod braidd yn gynhennus o bryd i'w gilydd o bosibl, mae'r gwaith partneriaeth cryf rhwng awdurdodau lleol ledled Cymru a Llywodraeth Cymru wedi sicrhau bod y rhaglen buddsoddi cyfalaf hon, rwy'n credu, yn un o'r rhaglenni cyfalaf mwyaf llwyddiannus y mae Llywodraeth Cymru wedi'u mwynhau, oherwydd y cydweithio agos hwnnw rhyngom ni a'n hawdurdodau lleol. Rwy'n cymeradwyo pawb sy'n gweithio'n wirioneddol galed i godi ac agor yr adeiladau hyn, ac rwy'n gobeithio y cânt ddiwrnod bendigedig.

Weinidog, mae'r model buddsoddi cydfuddiannol sy'n ariannu'r rhan fwyaf o raglen ysgolion yr unfed ganrif ar hugain yn Sir Gaerfyrddin a gweddill Cymru yn esblygiad a groesewir yn fawr o'r mentrau cyllid preifat hen ffasiwn, ond wrth gwrs, gyda'r holl faterion hyn, mae angen sicrhau cydbwysedd bob amser rhwng colli rheolaeth a gallu cynnal amlygiad ariannol. Nawr, mae gan y model buddsoddi cydfuddiannol amlygiad ariannol ar gyfer y Llywodraeth ac awdurdodau lleol ac roeddwn eisiau deall ychydig yn gliriach beth yw eich proses werthuso cyfle a risg er mwyn sicrhau bod pethau fel anallu i gapio elw neu orwariant, gorwariant prosiectau, ac wrth gwrs, y gyfradd fenthyca uwch—sut y mae hynny'n effeithio ar raglen ysgolion yr unfed ganrif ar hugain.

Wel, Angela, rydych yn llygad eich lle: mae'r model buddsoddi cydfuddiannol yn rhoi cyfle i ni fel Llywodraeth, gan weithio gyda phartneriaid, ddenu gwerth £500 miliwn o adnoddau ychwanegol i'r rhaglen, sy'n ein galluogi i gwblhau mwy fyth o waith adnewyddu a phrosiectau adeiladu o'r newydd. Mae angen rheoli hwnnw'n ofalus iawn, ac mae angen sgiliau i gefnogi awdurdodau lleol a cholegau addysg bellach sy'n rhan o'r broses honno ochr yn ochr â'r sgiliau a fyddai ganddynt yn fewnol. Ar hyn o bryd, fel Llywodraeth rydym yn gweithio gyda'n partneriaid i ddatblygu model a fydd yn darparu'r gefnogaeth honno, a fydd yn ei dro yn ceisio diogelu cynghorau unigol neu golegau rhag y problemau rydych newydd eu nodi. A buaswn yn hapus iawn i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau pan fydd penderfyniad terfynol wedi ei wneud mewn perthynas â hynny, ac mae hynny ar fin digwydd.