2. Sut y mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi'r gymuned ffermio yng nghanolbarth Cymru? OAQ54260

Mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi'r gymuned ffermio yng nghanolbarth Cymru, fel ym mhob rhan o Gymru, i fod yn fwy proffidiol, cynaliadwy, gwydn, ac wedi’i rheoli’n fwy proffesiynol. Mae dros 5,000 o unigolion yn y rhanbarth wedi ymuno â Cyswllt Ffermio, sy'n elfen hanfodol o'n cefnogaeth i fusnesau ffermio, bwyd a choedwigaeth.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Yn ddiweddar, cyfarfûm â swyddog gweithredol cangen sir Drefaldwyn o Undeb Amaethwyr Cymru, ac ar ran aelodau sir Drefaldwyn, codwyd nifer o faterion, a oedd yn cynnwys mwy a mwy o achosion o ddwyn offer a chyfarpar fferm, yn ogystal â chyflwyno parthau perygl nitradau, a’u hymgyrch i leihau’r nifer o ymosodiadau gan gŵn ar dda byw. O ran parthau perygl nitradau, eu pryder, wrth gwrs, yw faint o fiwrocratiaeth a ddaw ynghyd â hynny, a buaswn yn ddiolchgar pe gallech amlinellu eich sylwadau ynghylch y pryder hwnnw. Buaswn hefyd yn ddiolchgar pe gallwn ddysgu hefyd sut y mae Llywodraeth Cymru yn gweithio ochr yn ochr â chomisiynydd heddlu a throseddu canolbarth a gorllewin Cymru i fynd i'r afael ag achosion o ddwyn cyfarpar, peiriannau ac offer o ffermydd, sydd, yn anffodus, wedi bod yn ffactor cynyddol dros y misoedd diwethaf.

Diolch. Rydych yn codi tri phwynt, felly gadewch i ni ddechrau gyda llygredd amaethyddol. Rwyf wedi cyhoeddi fy mod yn bwriadu cyflwyno rheoliadau. Nid oeddwn yn awyddus iawn i wneud hynny, ond ni chredaf fod y mentrau gwirfoddol wedi gweithio yn y ffordd y byddem wedi hoffi, ac rydym wedi gweld gormod o lygryddion amaethyddol—cawsom un arall ddiwedd yr wythnos diwethaf. Felly, byddaf yn cyflwyno'r rheoliadau i fynd i'r afael â llygredd amaethyddol ym mis Ionawr y flwyddyn nesaf. Byddaf yn gweithio gyda rhanddeiliaid i ddatblygu'r rheoliadau, felly rwy'n siŵr y byddwn yn sicrhau cyn lleied o fiwrocratiaeth â phosibl, a byddaf yn sicr yn gwrando ar bryderon ynglŷn â sut y gallwn symleiddio'r rheoliadau.

O ran troseddau cefn gwlad, rwyf wedi ymrwymo i fynd i'r afael â throseddau cefn gwlad a bywyd gwyllt yng Nghymru. Fe fyddwch yn ymwybodol fod tîm troseddau cefn gwlad wedi’i sefydlu ers tro yng ngogledd Cymru; rwyf bellach yn falch iawn fod un yn Nyfed-Powys hefyd. Credaf hefyd fod grŵp troseddau bywyd gwyllt a materion gwledig Cymru, sydd wedi’i sefydlu, yn gwneud gwaith gwerthfawr iawn, ac rwy'n ei werthfawrogi'n fawr, ac maent yn ymroddedig iawn i weithio gyda Llywodraeth Cymru a’r heddluoedd. Unwaith eto, buaswn yn annog ffermwyr a busnesau gwledig eraill i sicrhau bod eu hoffer o dan glo. Rwyf wedi bod ar lawer o ffermydd fy hun lle mae'r ffermwyr wedi dweud wrthyf, er embaras mawr iddynt, na ddylai'r allweddi fod yn y beic cwad, er enghraifft. A chredaf, unwaith eto, eu bod—[Torri ar draws.] Wel, ni chredaf eu bod yn gwneud hynny bellach; credaf eu bod wedi sylweddoli bod hynny'n rhywbeth y mae angen iddynt ei wneud, fel y mae pob un ohonom yn ei wneud, mewn perthynas â’n heiddo ein hunain.

Weinidog, mae rhwydwaith lles amaethyddol Powys wedi cysylltu â mi, a chredaf eu bod wedi ysgrifennu at yr holl Aelodau yma sy'n cynrychioli Powys. Maent yn bryderus iawn ynglŷn â lles emosiynol a meddyliol pobl sy'n gweithio yn y sector amaethyddol ar adeg o ansicrwydd sylweddol, gyda phryderon gwirioneddol am farchnadoedd yn y dyfodol. A gaf fi ofyn heddiw ichi drafod gyda'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol beth arall y gallai eich Llywodraeth ei wneud i gefnogi ffermwyr a theuluoedd ffermio drwy'r cyfnod anodd hwn? Yn aml, nid yw'n rhan o'r gymuned sy’n ei chael yn hawdd iawn gofyn am help neu gyfaddef eu bod o dan straen, ond wrth gwrs, mae rhai mudiadau gwirfoddol da iawn yn gweithio yn y sector. Felly, a gaf fi ofyn i chi siarad â'ch cyd-Weinidog, a sicrhau bod rhai o'r sefydliadau lleol effeithiol iawn hynny’n parhau i gael mynediad at gyllid i ddarparu'r math o gymorth y gallai fod ei angen ar deuluoedd ffermio drwy'r cyfnod anodd hwn?

Rydych yn codi pwynt pwysig iawn a rhywbeth sydd wedi bod yn achos cryn bryder i mi, ers imi gael y portffolio mae'n debyg, ac wrth i ni weld ffiasgo Brexit yn datblygu, mae'n rhywbeth sydd wedi peri hyd yn oed mwy o bryder i mi. Rwyf eisoes wedi cael y trafodaethau hynny, nid yn unig gyda'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, ond gyda chyd-Weinidogion eraill yn y Llywodraeth.

Y llynedd, rhoddais £500,000 i dair elusen wledig yn dilyn y sychder. Bu llawer o bryderon mewn perthynas ag iechyd meddwl ffermwyr yn dilyn y sychder. Rwyf hefyd wedi rhoi rhywfaint o arian ychwanegol i Sefydliad DPJ, y gallech fod yn ymwybodol ohono. Credaf fod gan Sefydliad DPJ gynllun cwnsela anhygoel, lle maent yn mynd i gartrefi ffermwyr, gan fod ffermwyr yn aml iawn wedi'u hynysu, ac maent yn gweithio ar sail un i un yng nghartref y ffermwr ei hun. Rydym yn rhoi hynny ar waith fesul cam. Mae'r arian rydym wedi'i roi fel Llywodraeth i Sefydliad DPJ yn golygu eu bod bellach yn cyflwyno'r cynllun hwnnw yng ngogledd Cymru.

Rwyf hefyd wedi cyflwyno cais am gyllid mewn perthynas â darpariaeth a chwnsela iechyd meddwl yn nghynnig pontio diweddaraf yr Undeb Ewropeaidd. Felly, rwy'n aros i glywed a fu hynny'n llwyddiannus.