4. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o'r effaith y bydd y system taliadau fferm newydd arfaethedig yn ei chael ar yr economi wledig? OAQ54285

Mae 'Ffermio Cynaliadwy a'n Tir' wedi'i ategu gan 400 tudalen o asesiadau gwyddonol manwl, a gynhyrchwyd ar y cyd â phrifysgolion ledled y DU. Fodd bynnag, hyd nes y cawn sicrwydd ynghylch cyllidebau gan Lywodraeth y DU, ni allwn gynhyrchu asesiad effaith. Ni fydd unrhyw newidiadau'n cael eu cyflwyno hyd nes y bydd asesiad effaith wedi'i gwblhau.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi gorfodi'r Llywodraeth i gyfaddef y gallai'r system newydd arfaethedig greu loteri cod post o ran cyllid i ffermwyr. Efallai y bydd rhai ffermwyr yn ei chael hi'n anodd nodi digon o weithredoedd amgylcheddol i gyfiawnhau taliadau digonol, tra bydd gan eraill ddigonedd o gyfleoedd gwyrdd. Mae gan un o fy etholwyr fferm sydd wedi bod yn cyflawni gweithredoedd amgylcheddol cadarnhaol ers blynyddoedd, ond efallai na fydd rhai ohonynt yn gallu parhau ar ôl i chi adeiladu ffordd liniaru'r llwybr coch drwy ei dir. Pa iawndal neu addasiadau y byddwch yn eu rhoi ar waith ar gyfer y ffermwyr hynny na all eu tir gyflawni'r targedau amgylcheddol a osodir gennych, neu sy'n ei chael yn anos cyflawni'r canlyniadau rydych yn dymuno'u cael gan eich bod wedi prynu rhannau o'u fferm yn orfodol ac wedi adeiladu arnynt, gan gynyddu llygryddion yn sylweddol ac achosi difrod amgylcheddol i weddill eu tir? Ac os ydych yn mynd i wneud incwm ffermwr yn ddibynnol ar eu gweithredoedd amgylcheddol, oni ddylech fod yn gweithredu o dan yr un rheolau, a pheidio â dinistrio rhannau mawr o'n hamgylchedd? Neu a yw hon yn enghraifft arall o, 'Gwnewch fel rydym ni'n ei ddweud, nid fel rydym ni'n ei wneud'?

Nid yw Undeb Amaethwyr Cymru wedi fy ngorfodi i ddweud unrhyw beth o'r fath, ac nid oes gennyf unrhyw syniad o ble y cawsoch y wybodaeth honno. Fe fyddwch yn ymwybodol fod ein hymgynghoriad bellach yn edrych ar gynhyrchu bwyd cynaliadwy a chanlyniadau amgylcheddol. Nid wyf wedi ymweld â fferm yng Nghymru—ac rwyf wedi ymweld â llawer iawn o ffermydd yng Nghymru dros y tair blynedd diwethaf—lle na ellid cynhyrchu canlyniadau amgylcheddol ar y fferm honno. Nid wyf wedi cyfarfod ag unrhyw ffermwr sydd wedi dweud wrthyf, 'Ni allaf gynhyrchu unrhyw ganlyniadau amgylcheddol ar fy nhir'. Credaf fod sail ein hymgynghoriad yn dangos yr hyn y mae ffermwyr yn ei wneud eisoes, nad ydynt yn cael eu gwobrwyo amdano, ac fe ddylid eu gwobrwyo. Nid oes marchnad ar gyfer canlyniadau amgylcheddol, ac mae'n gwbl deg, os yw ffermwyr yn darparu ansawdd dŵr ac ansawdd aer rhagorol, ac os ydynt yn storio carbon, eu bod yn cael eu gwobrwyo.

Fe fyddwch yn maddau imi am beidio â cholli cyfle, Weinidog, i'ch gwahodd i fferm yn fy etholaeth, o gofio eich bod wedi bod yn ymweld â ffermydd ledled Cymru, i glywed rhai o'u problemau a'u pryderon. Mae'n gwestiwn cychwynnol da iawn gan Michelle Brown. Mae yna bryderon, ac mae undebau'r ffermwyr wedi tynnu sylw at rai ohonynt. Rwy'n sylweddoli bod materion yn codi mewn perthynas â phroses ac ansicrwydd Brexit, materion sydd y tu allan i'ch rheolaeth ar hyn o bryd, ond mae pethau fel y cynllun rheoli tir newydd o fewn eich rheolaeth. A allwch roi sicrwydd i ni, a sicrwydd i ffermwyr y bydd y ffactorau amgylcheddol, sy'n bwysig iawn, yno yn y ffordd y maent yn ei haeddu, ond hefyd y bydd materion fel cynhyrchu yn cael eu cynnwys yn y cynllun hwn hefyd? Oherwydd credaf fod angen i ni weld ffermwyr yn cael eu had-dalu, neu beth bynnag y dymunwch ei alw, yn hytrach na'r system gymhorthdal bresennol, ond yn cael eu cefnogi i gynhyrchu bwyd, sef eu prif nod wrth gwrs.

Buaswn yn fwy na pharod i ymweld â fferm yn eich etholaeth. Credaf ei bod yn bwysig iawn fy mod allan yno'n ymweld â ffermydd ac yn gwrando ar bryderon ffermwyr. Fe fyddwch yn ymwybodol o'r ymgynghoriad helaeth a gawsom y llynedd mewn perthynas â 'Brexit a'n tir', ac yn amlwg, 'Ffermio Cynaliadwy a'n Tir' yw rhan 2 o'r ymgynghoriad hwnnw. Credaf fod y ddau undeb wedi croesawu'r ymgynghoriad. Credaf y gallent weld newid rhwng yr hyn a gynigiwyd yn 'Brexit a'n tir' a 'Ffermio Cynaliadwy a'n Tir'. Mae un o'r pethau'n ymwneud â chael un cynllun ffermio cynaliadwy yn hytrach na'r ddau gynllun rydym yn eu cynnig, felly gobeithiaf ei fod wedi dangos bod hwnnw'n ymgynghoriad ystyrlon iawn y llynedd, ein bod wedi gwrando ar bryderon ffermwyr, a gallaf roi sicrwydd iddynt hwy a phawb arall y bydd yr ymgynghoriad hwn yr un mor ystyrlon. Mae'n agored tan 30 Hydref a buaswn yn annog pobl i gyflwyno eu hymgynghoriadau, ac yn sicr, fel y dywedais yn fy ateb i Llyr Huws Gruffydd, dros yr wythnosau nesaf pan fyddwn yn mynychu sioeau haf, rwy'n siŵr y bydd hynny'n bwnc trafod. Credaf fod gallu gwobrwyo ffermwyr am gynhyrchu bwyd cynaliadwy yn bwysig iawn. Unwaith eto, roedd yn rhywbeth a ddaeth yn sgil ymgynghoriad 'Brexit a'n tir'. Yr hyn sy'n glir iawn i mi, ac i lawer o bobl yma, rwy'n siŵr, yw nad yw cynllun y taliad sylfaenol a'r polisi amaethyddol cyffredin wedi rhoi'r canlyniadau amgylcheddol y byddem yn dymuno'u cael, a dyna rydym yn gobeithio'i wneud gyda ffermio cynaliadwy.