Part of the debate – Senedd Cymru am 4:35 pm ar 17 Medi 2019.
Diolch i Mike Hedges am godi'r pwyntiau hynny, a hefyd am dynnu sylw eto at y ffaith mai dewis gwleidyddol yw cyni a dim mwy na hynny. Yn sicr, nid anghenraid mohono.
O ran a yw Llywodraeth y DU yn rhannu ei chynllunio gyda ni, wel, mae hynny'n mynd yn ôl at y ffactorau cymharedd y mae Llywodraeth y DU yn eu defnyddio i weithio allan ein cyfran ni o fformwla Barnett ar gyfer y gwahanol adrannau. Ond, fel yr wyf i'n dweud, nid ydyn nhw wedi cael eu diweddaru i adlewyrchu cyfrifoldebau mwyaf diweddar yr adrannau, sy'n siomedig tu hwnt. Byddai'r darn hwnnw o waith fel arfer yn digwydd dros nifer o fisoedd, gyda Llywodraeth y DU a swyddogion Llywodraeth Cymru yn cydweithio yn agos, ond nid yw hynny wedi digwydd y tro hwn. Ond ceir pwynt diddorol arall yn y fan hon, oherwydd mae ein setliad cylch gwario ni'n cynnwys addasiad ar gyfer incwm ardrethi annomestig, ac mae honno'n elfen a gaiff ei derbyn o fformiwla Barnett sydd â'r bwriad o sicrhau nad yw'r gweinyddiaethau datganoledig sy'n cadw eu hardrethi annomestig eu hunain yn elwa hefyd ar y cynnydd mewn gwariant ar derfynau gwariant adrannol yn Lloegr a ariennir o'r ardrethi annomestig yn Lloegr. Heb addasiad o'r fath, yn amlwg, fe fyddai gweinyddiaethau datganoledig, i bob pwrpas, yn elwa ar y cynnydd yn eu refeniw ardrethi annomestig eu hunain ac yna ar y cynnydd yn refeniw ardrethi annomestig yn Lloegr hefyd. Er hynny, roedd maint yr addasiad yn y cylch gwario, sef bron i £180 miliwn, yn sicr yn annisgwyl, rwy'n credu, o ran yr hyn yr oedd swyddogion Llywodraeth Cymru wedi ei ddisgwyl. Felly, rydym ni mewn trafodaethau ynglŷn â hynny gyda Thrysorlys ei Mawrhydi. Ac mae'r addasiad hwnnw i raddau helaeth yn esbonio pam mae'r twf yn ein dyraniad ni yng Nghymru yn 2020-1—felly, y cynnydd o 2.3 y cant mewn termau gwirioneddol— yn llai na'r cynnydd yn adrannau'r DU fel iechyd ac addysg, sydd dros 3 y cant yn uwch mewn termau gwirioneddol. Gan hynny, gallem fod yn dymuno herio hynny, a'r ffordd arferol y byddem ni'n gwneud felly fyddai apelio drwy gyfrwng Cyd-bwyllgor y Gweinidogion. Nawr, mae honno'n ffordd gwbl anfoddhaol o ymdrin ag anghytundebau rhwng Llywodraeth y DU a'r gwledydd datganoledig, ac felly mae'n rhaid i ran o'r berthynas rynglywodraethol a'r isadeiledd sy'n cefnogi hynny yn y dyfodol gynnwys ffordd fwy boddhaol i genhedloedd datganoledig fynegi eu pryderon, yn enwedig pan fo hynny'n ymwneud â phenderfyniadau a dyraniadau cyllidebol.
Nid wyf i mewn sefyllfa heddiw i wneud unrhyw gyhoeddiadau ac nid wyf o'r farn y byddai'n deg gwneud hynny, oherwydd nid wyf wedi cwblhau'r rownd ddiweddaraf o gyfarfodydd dwyochrog y gyllideb gyda chydweithwyr. Mae gennyf lawer o randdeiliaid i siarad â nhw eto. Rwyf wedi cwrdd sawl gwaith â chomisiynydd cenedlaethau'r dyfodol, ond rwy'n cwrdd â'r comisiynydd pobl hŷn, Comisiynydd y Gymraeg ac eraill hefyd i drafod eu barn nhw am y gyllideb, yn ogystal â'r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol. Dros yr haf, bûm ar gyfres o ymweliadau, a oedd yn ddefnyddiol iawn. Fe wnes i ymweld â chynlluniau a oedd yn dod o dan bob un o wyth maes blaenoriaeth Llywodraeth Cymru, i ehangu fy ystyriaeth, mewn gwirionedd, o'r hyn y gellid ei gyflawni, yn enwedig pan fyddwn ni'n gweithio mewn dull traws-lywodraethol, cydweithredol, gan ddod â Deddf cenedlaethau'r dyfodol yn fyw.