2. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gyhoeddiad Marco Cable Management eu bod yn cau eu safle ar Ynys Môn? 347

Rydym yn cydymdeimlo'n ddwys â phawb y mae'r newyddion pryderus hyn yn effeithio arnynt. Mae hwn yn gyfnod ansicr iawn i'r gweithwyr yn Marco Cable, i'w teuluoedd ac i gymuned ehangach Ynys Môn hefyd yn fy marn i, ond byddwn yn cydweithio'n agos â phawb sydd ynghlwm wrth hyn yn ystod y cyfnod ymgynghori i archwilio pob opsiwn sydd ar gael i gynorthwyo a chefnogi pobl.

Diolch yn fawr iawn. Roeddwn i'n wirioneddol siomedig o glywed y newyddion yma. Rydym ni'n sôn am swyddi da efo cwmni roeddem ni'n meddwl oedd â phresenoldeb cynaliadwy yn Llangefni, a does yna ddim llawer iawn ers oeddwn i'n trafod efo Marco y posibilrwydd o ehangu. Rŵan, rydym ni'n sôn am golli swyddi a dwi'n meddwl mwy na dim heddiw am y 40 o staff sy'n wynebu colli eu swyddi, a'u teuluoedd nhw. Er bod yna sôn am gynnig swyddi iddyn nhw yn safle arall y cwmni yn West Bromwich, (1) ni fydd yna ddim llawer yn gallu neu'n dymuno symud, a (2) dydyn ni ddim eisiau i bobl orfod gadael eu cymuned. Felly, dwi'n gofyn am sicrwydd ar sawl lefel: yn gyntaf, y bydd popeth yn cael ei wneud i weld a oes modd cefnogi'r cwmni i newid ei feddwl, wrth gwrs; bod pob cefnogaeth yn cael ei roi, os methu yn y pwynt cyntaf yna, i reolwyr fyddai'n dymuno mynd â'r busnes ymlaen eu hunain mewn rhyw fodd; bod popeth yn cael ei wneud i helpu'r rhai sy'n colli eu swyddi i ddod o hyd i gyflogaeth newydd; ac y bydd pob ymdrech yn cael ei wneud i sicrhau y defnydd gorau o'r safle ar gyfer gweithgaredd economaidd ar frys.

Roedd hwn yn gwmni a oedd wedi'i wreiddio ar Ynys Môn. Fe'i sefydlwyd yn 2003 yn Llangefni ac yn ddiweddarach daeth yn rhan o grŵp ATCO International. Stori mor gyffredin—ac onid yw hon yn enghraifft arall o'r hyn sy'n digwydd pan fydd cwmnïau cynhenid yn gwerthu i gwmnïau nad oes ganddynt unrhyw ymlyniad gwirioneddol tuag at gymuned? Ceir y bygythiad cynhenid hefyd o fod ar drugaredd buddsoddwyr allanol—rhywbeth sy'n gallu bod mor werthfawr, wrth gwrs, i economi Cymru, ond mae'n ein gadael yn agored iawn i niwed. Gwelsom gyda Rehau yn Amlwch yn ddiweddar, oni wnaethom, gwmni arall a fu'n gyflogwr hynod o dda yn lleol yn penderfynu tynnu allan ar fympwy. Nawr, mae'r gwendid hwn yn rhywbeth a ddylai beri pryder enfawr i ni. Rydym wedi cael cyhoeddiad ar ôl cyhoeddiad ar ôl cyhoeddiad ynglŷn â cholli swyddi ar raddfa fawr, nid yn unig ar Ynys Môn, ond ledled Cymru. Os gwelwch yn dda, Weinidog, dywedwch wrthym beth y mae'r Llywodraeth yn bwriadu ei wneud i atal y llif.

Mae'r Aelod yn nodi cyfres o bwyntiau a chwestiynau pwysig. Ar y pwynt olaf a gododd, credaf ei bod yn werth cydnabod, er ein bod wedi colli llawer o swyddi yn ddiweddar, ein bod hefyd wedi arwain at greu llawer o swyddi yn ogystal. Ac mae'n hynod o siomedig fod Marco wedi penderfynu ymgynghori ynglŷn â chau, ond mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi mewn busnesau newydd a busnesau sy'n bodoli'n barod sydd wedi helpu i ostwng lefelau anweithgarwch economaidd i gyfartaledd y DU am y tro cyntaf erioed. Rydym wedi gallu creu'r nifer uchaf erioed o swyddi yn ein gwlad hefyd. Felly, er y buaswn yn dweud bod colli 40 o swyddi yn anhygoel o niweidiol i'r gymuned, mae gennym hanes da o greu swyddi eraill a byddwn yn defnyddio ein holl adnoddau yn yr ardal, yn y gymuned, i sicrhau bod gwaith arall i'w gael yno. Fodd bynnag, buaswn yn rhannu ac yn adleisio pwynt yr Aelod mai ychydig iawn o'r bobl a allai gael eu heffeithio—a dywedaf 'a allai gael eu heffeithio'—gan y cau a fyddai'n dewis symud i West Bromwich yn ôl pob tebyg, ac ni ddylent orfod gwneud hynny ychwaith. Fy marn i erioed yw na ddylech orfod symud o'ch cymuned os ydych yn ymdrechu i gamu i fyny yn y byd. Felly, byddwn yn gweithio gyda'r awdurdod lleol a chyda rhanddeiliaid eraill i nodi cyfleoedd eraill. Byddwn yn defnyddio'r dulliau arferol a llwyddiannus o gefnogi unigolion, gyda chymorth Gyrfa Cymru a'r Ganolfan Byd Gwaith.  

Tan y cyhoeddiad, fel y nododd yr Aelod yn gywir, roeddem wedi bod yn cefnogi Marco ers peth amser gyda chynlluniau i ehangu ac ymestyn eu safle presennol, sy'n eiddo i ni, Llywodraeth Cymru, felly roedd y newyddion hwn yn syndod ac yn gwbl annisgwyl. Ond rwy'n falch o ddweud bod fy swyddogion yn symud yn gyflym i ymateb i'r newyddion. Y bore yma, cyfarfu fy swyddogion ag is-lywydd adran adnoddau dynol y cwmni, ynghyd â chynrychiolydd o Gyngor Sir Ynys Môn. Hefyd, mae fy swyddogion wedi hysbysu'r Adran Gwaith a Phensiynau ynglŷn â'r sefyllfa. Maent wedi cael gwybod am y datblygiad, a'n dealltwriaeth ni yw nad oedd y cwmni eu hunain wedi rhoi gwybod i'r adran yn ffurfiol. Gallaf sicrhau'r Aelod y byddwn yn gwrthwynebu cau'r busnes, ond byddwn yn paratoi ar gyfer y gwaethaf er hynny. Mae gennym tan fis Mawrth 2020 i ddod o hyd i gyfleoedd amgen i'r 40 unigolyn y gallai'r cyhoeddiad hwn effeithio arnynt, ond ein gobaith yw y byddem yn dal i allu newid ffawd y cwmni a'i gadw ar Ynys Môn.  

Diolch yn fawr iawn, Weinidog.