3. Pa strategaeth y bydd Llywodraeth Cymru yn ei dilyn i gefnogi'r economi yng Nghymru? OAQ54634

Diolch i John Griffiths am y cwestiwn yna, Llywydd. Mae ein strategaeth ar gyfer economi Cymru yn canolbwyntio ar dwf cynhwysol a gwaith teg. Mae buddsoddiad cyhoeddus mewn pobl a lleoedd yn cefnogi'r dibenion strategol hyn.

Prif Weinidog, mae Casnewydd mewn sefyllfa dda iawn i helpu Llywodraeth Cymru i wireddu ei huchelgeisiau o ran datblygu cynaliadwy. Gallai chwarae rhan lawer mwy, rwy'n credu, mewn twf economaidd, creu swyddi, ynghyd â'r math o amddiffyniadau amgylcheddol yr ydym ni eisiau eu gweld yn ein gwlad—datblygu cynaliadwy yn ei gyfanrwydd. Mae ei lleoliad daearyddol rhwng ein prifddinas a Bryste yn fy marn i yn rhoi manteision mawr iddi, ac mae ganddi gysylltiadau trafnidiaeth a chyfathrebu da iawn, ynghyd â phobl ddyfeisgar a chymunedau cryf.

Felly, a wnewch chi, Prif Weinidog, ymuno â mi i groesawu'r dull gweithredu arfaethedig yn y fframwaith datblygu cenedlaethol i roi Casnewydd ar flaen y gad o ran y math hwnnw o ddatblygiad yn ne-ddwyrain Cymru a'i helpu i wireddu ei photensial, a thrwy wneud hynny, potensial Cymru yn ei chyfanrwydd?

Llywydd, a gaf i ddiolch i John Griffiths am dynnu sylw at y fframwaith datblygu cenedlaethol? Mae'n dal i fod allan ar gyfer ymgynghoriad. Mae gan yr Aelodau tan 15 Tachwedd i gynnig sylwadau arno, ac edrychaf ymlaen at ddarllen y sylwadau niferus sydd eisoes wedi eu hanfon ar y fframwaith. Fel y dywed John Griffiths, mae'n nodi Casnewydd fel rhywle sydd â swyddogaeth strategol gynyddol yn y rhanbarth yn y dyfodol. Mae llawer o resymau da pam y dylai hynny fod yn wir, fel y mae John Griffiths, fel y byddech chi'n ei ddisgwyl, wedi eu nodi.

Casnewydd, sydd eisoes yn ddinas lle mae'r gyfradd cyflogaeth yn uwch na chyfartaledd Cymru, rhywle lle mae'r gyfradd diweithdra wedi gostwng yn gyflymach nag mewn rhannau eraill o Gymru, lle ceir 11,475 o fentrau gweithredol erbyn hyn—yr uchaf ers i gofnodion ddechrau erioed—dyna pam mae'r fframwaith datblygu cenedlaethol yn nodi'r ddinas fel rhywle lle y gellir datblygu datblygu cynaliadwy ym maes tai, mewn gwasanaethau hanfodol, mewn seilwaith digidol, yn y dyfodol. Ac rydym ni'n edrych ymlaen at weithio gyda chyngor y ddinas a chwaraewyr pwysig eraill yn yr ardal i gyflawni'r uchelgais y mae'r fframwaith datblygu cenedlaethol yn ei gyflwyno ar gyfer dinas Casnewydd.

Prif Weinidog, rwy'n siŵr y byddwch chi'n cytuno â mi bod gennym Faes Awyr Caerdydd sy'n ffynnu yn hanfodol i economi'r de. Nawr, mae'r benthyciadau a roddwyd i'r maes awyr wedi cynyddu erbyn hyn i fwy na £50 miliwn, bron cymaint ag a gostiodd i brynu'r maes awyr yn ôl yn 2013, ac mae'r colledion a wneir gan y maes awyr yn parhau i dyfu. Dywedodd eich rhagflaenydd, Prif Weinidog, mai bwriad Llywodraeth Cymru erioed oedd dychwelyd y maes awyr i'r sector preifat. Cadarnhawyd gennych yn ddiweddar nad dyna yw eich safbwynt. Os wyf i wedi camgymryd yn hynny o beth, yna fy nghwestiwn yw gofyn am eglurhad. Ai bwriad Llywodraeth Cymru erbyn hyn yw rhedeg y maes awyr yn yr hirdymor, neu a ydych chi'n dal i ymchwilio'n weithredol i'r modelau busnes i gael y maes awyr i sefyllfa i'w droi'n sefydliad sector preifat? Ac os ydych chi wedi cymryd gwahanol safbwynt i'ch rhagflaenydd, a allwch chi esbonio pam mae hynny'n bod?

Llywydd, croesawaf dröedigaeth yr Aelod i gefnogi Maes Awyr Caerdydd a chroesawaf y pethau y mae wedi eu dweud am y ffordd y mae'r maes awyr yn ffynnu bellach o dan berchnogaeth gyhoeddus—ymhell iawn o'r gwirionedd pan yr oedd o dan ei—. Rwy'n credu bod yr Aelod wedi cyfeirio at Faes Awyr Caerdydd sy'n 'ffynnu'— fe'i hysgrifennais i lawr—maes awyr sy'n ffynnu, sydd, fel y mae'n gwybod yn iawn, o dan berchnogaeth gyhoeddus. Felly, croesawaf ei dröedigaeth i'r ddau achos hynny.

Bydd buddiant cyhoeddus hirdymor yn y maes awyr hwn gan fod Cymru angen maes awyr fel buddsoddiad hirdymor yn nyfodol ein heconomi. Wrth i'r maes awyr barhau i ffynnu a pharhau i dyfu, wrth gwrs byddwn eisiau sicrhau bod y ffordd y caiff ei redeg a'r ffordd y caiff ei drefnu yn adlewyrchu ei lwyddiant newydd.

Mae'n debyg bod y Prif Weinidog yn gwybod bod Cyllid a Thollau ei Mawrhydi wedi cyfrifo bod Cymru yn cyfrannu tua £5,800 y pen mewn treth, ac mae Trysorlys ei Mawrhydi yn cyfrifo bod gwariant cyhoeddus, ar bob lefel yng Nghymru, yn cyfateb i tua £10,300 y pen. Ac felly mae hynny, i bob pwrpas, yn gymhorthdal enfawr, yn bennaf gan drethdalwyr Llundain a de-ddwyrain Lloegr. Felly, mae dyfodol economi Prydain yn hanfodol bwysig i ffyniant economaidd Cymru. Ond ni fu unrhyw awydd ar ran Llywodraethau Llafur na Cheidwadol yn yr 20 mlynedd diwethaf i addasu fformiwla Barnett, sy'n creu anghyfiawnder sylweddol i bobl yng Nghymru, oherwydd nad yw'n seiliedig ar anghenion gwirioneddol. Ac o ystyried hyn, a yw'n credu bod y broses ddatganoli mewn gwirionedd wedi creu'r canlyniad anfwriadol hwn bod Cymru bellach yn cael ei hanghofio i raddau helaeth gan bleidiau yn San Steffan oherwydd y gellir arfer y pwerau sydd gan y Cynulliad hwn yn y fan yma, ond mae'n rhaid i drethdalwyr yn Lloegr, i raddau helaeth, dalu amdanyn nhw? Felly, mae'n fater o allan o olwg, allan o feddwl, ac felly efallai nad yw'r broses ddatganoli wedi bod mor fuddiol i Gymru ag y gallem ni fod wedi meddwl.

Am ddadl wyrgam, Llywydd. Gadewch i mi ddechrau: roedd yr Aelod yn gywir yn yr hyn a ddywedodd ar y cychwyn—bod y ffigurau CThEM hynny yn dangos bod £12 biliwn yn fwy yn cael ei wario ar wasanaethau cyhoeddus yng Nghymru nag a godir yng Nghymru. Mae hynny'n £4,000 ar gyfer pob teulu yng Nghymru. Lle nad wyf i'n credu ei fod yn iawn yw o ddweud nad yw'r pethau hyn yn cael sylw nac yn cael eu hystyried.

Gadewch i mi, am funud, dalu teyrnged i David Gauke, ac yna i Brif Ysgrifennydd y Trysorlys, yr Aelod Ceidwadol y cafwyd gwared arno erbyn hyn, a gytunodd ar y fframwaith cyllidol gyda Llywodraeth Cymru sy'n darparu lluosydd o 105 y cant ar gyfer unrhyw wariant a ddaw at ddibenion Lloegr tan y bydd y llawr y soniodd Gerry Holtham amdano yn ei adroddiad wedi ei gyflawni. Felly, rwy'n credu bod llawer o waith wedi ei wneud yn gynnar yn y tymor Cynulliad hwn i edrych ar y trefniadau ariannol hynny. Dywedasom ar y pryd—rydym ni'n ei ddweud eto nawr—er bod y cynnydd hwnnw i'w groesawu, yr hyn y mae ei wir angen yw diwygiad sylfaenol o'r ffordd y mae trefniadau ariannol yn digwydd o amgylch y DU fel bod sail angen iddo, ac nid yw Barnett wedi ei seilio ar angen o gwbl.