A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad y prynhawn yma ac am y diweddariad blynyddol—y diweddaraf, fel y dywedwch, mewn cyfres o ddiweddariadau? Fel y gwnaethoch chi ddweud, mae gwasanaethau lleol yn hanfodol i roi'r dechrau gorau mewn bywyd i blant, gan helpu i roi amgylchedd gwyrddach, mwy cyfrifol inni a'n galluogi ni i fyw bywyd mwy cyfrifol—credaf y gallem ni i gyd gytuno â'r ymadrodd hwnnw a ddefnyddiwch. A byddwn, byddwn yn cytuno â chi bod angen system gyllido llywodraeth leol sefydlog ac effeithiol arnom ni. Mae rhai ohonom ni'n credu ein bod yn dal i fod ychydig yn bell o hynny heddiw. Sylweddolaf fod cyllid wedi bod yn dynnach dros y blynyddoedd diwethaf nag yn y gorffennol, ond bydd y Gweinidog yn ymwybodol o'm galwadau mynych am adolygiad o fformiwla ariannu llywodraeth leol—galwadau ystrydebol bron erbyn hyn. Rwy'n gwybod fod gan Mike Hedges rai safbwyntiau gwahanol ynghylch hyn, ond hoffwn glywed gan y Gweinidog a oes unrhyw fwriad i ailedrych ar y fformiwla bresennol neu'r fformiwlâu presennol sy'n ei ffurfio—rwy'n gwybod ei bod yn gymhleth —yn arbennig o gynnwys materion fel poblogaeth denau a natur wledig ardaloedd a chostau darparu gwasanaethau dros ardaloedd gwledig ehangach, fel sydd gennym ni yn fy rhan i o Gymru ac yn arbennig i fyny tuag at y canolbarth. Felly, byddai gennyf ddiddordeb clywed y newyddion diweddaraf am hynny.

Fe aethoch ymlaen i drafod y dreth gyngor ac ardrethi busnes, a gwyddom fod y dreth gyngor wedi cynyddu tua 6.6 y cant yn 2019-20, neu £99 ar gyfer eiddo band 2 cyfartalog. Felly, byddwn yn gofyn i chi, Gweinidog, a yw'n wirioneddol deg a blaengar neu a yw'r dreth gyngor yn cael ei defnyddio mewn gwirionedd fel arf i sicrhau bod pobl leol mewn ardaloedd awdurdod lleol yn ysgwyddo mwy o faich dros amser, gan ryddhau arian yn ganolog felly? Os mai dyna yw bwriad Llywodraeth Cymru, yna mae hwnnw'n amcan polisi y dylech fod yn glir yn ei gylch, oherwydd yn eich datganiad y llynedd fe wnaethoch chi ddweud eich bod eisiau archwilio'r cydbwysedd rhwng cyllid a godwyd yn lleol ac a ddarparwyd yn ganolog. Felly, a ydych chi'n dal i ystyried hynny, gan ei bod hi'n ymddangos, dros amser, fod y baich yn symud o'r Llywodraeth ganolog i lywodraeth leol, rhywbeth nad wyf yn credu y byddai'r Blaid Lafur yn y gorffennol wedi'i gefnogi?

O ran ôl-ddyledion gyda'r dreth gyngor, a grybwyllwyd gennych chi, rydych chi'n dweud bod maint yr ôl-ddyledion wedi sefydlogi dros y cyfnod ers yr adeg cyn gwneud y dreth gyngor yn lleol yn 2013-14. Mae'n ddigon posibl bod hyn yn wir, ond hoffwn atgoffa'r Gweinidog hefyd fod Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru wedi beirniadu dull Llywodraeth Cymru o ymdrin ag ôl-ddyledion o ran y dreth gyngor. Mewn gwirionedd, mae'n dweud, er bod Llywodraeth Cymru wedi llunio canllawiau ar hyn, fod y graddau y mae Llywodraeth Cymru yn cyflawni ei nod yn cael ei gwestiynu, ac mae loteri cod post posib ar waith o ran pobl mewn dyled. Felly, a wnewch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni am waith y gweithgor a sefydlwyd gennych chi i edrych ar hyn? Rwy'n siŵr y byddech yn cytuno ei bod hi'n hanfodol bwysig y caiff rhai o'r bobl fwyaf agored i niwed mewn cymdeithas, rhai o'r rheini sydd mewn perygl o fod yn y sefyllfa fwyaf difrifol o ddyled, eu trin yn deg ac y gallent gael y cymorth hwnnw y mae cymaint o'i angen arnyn nhw.

Gan symud ymlaen at drethi annomestig, rwy'n falch eich bod yn cydnabod anawsterau ein strydoedd mawr a chanol ein trefi. Mae'r rheini wedi'u gwyntyllu, ac rydym yn croesawu cymorth ychwanegol i'n strydoedd mawr, gan eu bod yn dioddef o ddifrif ar hyn o bryd. Mae angen i'r cynllun rhyddhad ardrethi manwerthu fod yn fwy hael, oherwydd bod busnesau angen cymaint o gymorth ag y gallant ei gael ar hyn o bryd. A wnewch chi ystyried eto cyfeirio cymorth i'r busnesau hynny yn yr ardaloedd hynny sydd wedi dioddef waethaf—mewn rhai achosion, pocedi o ardaloedd mewn ardaloedd sydd fel arall yn fwy llwyddiannus o ran ein strydoedd mawr? Rwy'n gwybod, pan edrychwyd ar hyn ychydig flynyddoedd yn ôl gan y Pwyllgor Menter a Busnes, inni ddatguddio rhai o'r problemau sy'n effeithio ar ein strydoedd mawr. Ers hynny, wrth gwrs, mae gennym ni broblemau o ran ailbrisio ardrethi, ac effeithiwyd ar bocedi yn fy etholaeth i yn benodol, fel Cas-gwent.

Edrychwn ymlaen at gyflwyno'r Bil Llywodraeth Leol ac Etholiadau a grybwyllwyd gennych chi. Gobeithio y bydd yn darparu fframwaith gwell ar gyfer cefnogi cydweithio rhwng awdurdodau lleol a hefyd yn ategu'r model dinas-ranbarth, megis yr un sy'n gweithredu yn y de-ddwyrain. Rwy'n credu bod cyfleoedd yma i roi gwell cefnogaeth yn y dyfodol.

Yn olaf, Dirprwy Lywydd, o ran cynllun gostyngiadau'r dreth gyngor, fe wnaethoch chi sôn am y nifer sy'n manteisio arno. Mae'r niferoedd presennol rhwng 55 y cant a 66 y cant, rwy'n credu, felly croesawaf y ffaith eich bod yn ail-lansio'r ymgyrch heddiw i geisio hyrwyddo'r cynllun gostyngiadau hwnnw. Credaf fod yn rhaid i hynny ddigwydd. Hoffwn wybod mwy am y rhesymau pam rydych chi'n credu fod y nifer sy'n manteisio yn is na'r hyn a fu yn y gorffennol ac am rai o'r polisïau yr ydych chi'n bwriadu eu cyflwyno i wneud yn siŵr bod pobl sydd angen y cymorth hwnnw, sy'n haeddu'r cymorth hwnnw ac sydd angen y cymorth hwnnw fwyaf, yn cael gwybod ei fod yn bodoli ac yn gallu cael gafael arno pan fydd ei angen.