Diolch yn fawr i Nick Ramsay am y gyfres o gwestiynau. Roedd y cyntaf yn ymwneud â'r fformiwla ariannu ar gyfer llywodraeth leol, a bu'r Gweinidog llywodraeth leol a minnau'n glir iawn wrth awdurdodau lleol yn gyson, pe baen nhw eisiau cynnig syniadau ynghylch sut y dylid diwygio'r fformiwla ariannu, yna, yn amlwg, rydym yn barod i gael y trafodaethau hynny. Credaf fod yr is-grŵp dosbarthu sydd gennym gyda'r cyrff hynny yn gyfle perffaith i gynnal trafodaethau ynglŷn â hynny. Nid oes awydd gan lywodraeth leol ar hyn o bryd am adolygiad o'r fformiwla ariannu, ond, fel y dywedais, mae modd trafod hynny os oes syniadau ynghylch sut y gellid newid y fformiwla ariannu yn y dyfodol.

Roedd cyfres o gwestiynau'n ymwneud â'r dreth gyngor, ac yn enwedig yng nghyswllt cynllun gostyngiadau'r dreth gyngor. Mae hwnnw wedi bod yn gynllun eithriadol o lwyddiannus a phwysig. Wrth gwrs, rydym yn gwneud cyfraniad o £244 miliwn i awdurdodau lleol drwy ein setliad blynyddol i ariannu'r cynllun hwnnw.

Mae'n wir dweud bod nifer yr aelwydydd sy'n derbyn cymorth drwy leihau'r dreth gyngor wedi gostwng ym mhob ardal awdurdod lleol, mewn gwirionedd, ers 2013-14, ond rydym wedi gwneud—neu wedi comisiynu, dylwn i ddweud—rhywfaint o ymchwil gan Policy in Practice, a fydd yn caniatáu inni ddeall sut y gallwn ni helpu i wella'r llwyth achosion a lle y gallai fod angen gwneud newidiadau yn y dyfodol i sicrhau y bydd yn parhau i fod yn deg i bob aelwyd. Oherwydd un o'r rhesymau, rwy'n credu, pam ein bod wedi gweld gostyngiad yn nifer yr aelwydydd sy'n elwa ar y cymorth sydd ar gael yw cyflwyno diwygiadau lles Llywodraeth y DU. Mae'n effeithio ar allu teulu neu unigolyn i ddeall a dirnad yr ystod lawn o gymorth sydd ar gael, ac un o'r rhesymau yw bod cymhwysedd ar gyfer cynllun gostyngiadau'r dreth gyngor yn gysylltiedig yn uniongyrchol â system fudd-daliadau'r DU. Felly, wrth i nifer o fanteision, gan gynnwys budd-dal tai, gael eu disodli'n raddol gan gredyd cynhwysol, mae'n bwysig ein bod yn deall yr effaith y mae hynny'n ei gael ar y nifer sy'n manteisio ar gynllun gostyngiadau'r dreth gyngor.

Dyna un o'r rhesymau pam, ym mis Ionawr, y gwnaethom ni gomisiynu'r ymchwil i daflu rhywfaint o oleuni ar y mater hwnnw. Mae'n astudiaeth blwyddyn o hyd, a bydd yn golygu cryn dipyn o ddadansoddi data i olrhain amgylchiadau aelwydydd Cymru wrth iddyn nhw symud o'r hen fudd-daliadau hynny i gredyd cynhwysol. Ond, fel yr ymrwymais yn fy natganiad, pan fyddwn ni mewn sefyllfa pan allwn ni rannu gwybodaeth am yr adroddiadau hynny, rwyf yn gwbl ymrwymedig i wneud hynny, oherwydd rwy'n gwybod fod diddordeb gan bob rhan o'r Cynulliad, mewn gwirionedd, i wneud hyn yn briodol.

Mae'r Sefydliad Astudiaethau Cyllid, mae'n rhaid i mi ddweud, yn amcangyfrif bod 3.6 miliwn o aelwydydd o oedran gweithio yn Lloegr, a fyddai wedi bod yn gymwys i gael cymorth o dan yr hen system budd-daliadau treth gyngor, bellach â'r hawl i £196 y flwyddyn yn llai ar gyfartaledd, felly credaf fod ein system yn sicr yn fwy blaengar yng Nghymru. Ond rwy'n credu y gallwn ni wneud mwy i'w wneud yn fwy blaengar yn y tymor hwy. Felly, un o'r meysydd yr ydym ni'n ei ystyried yw effaith ailbrisio. Mae eiddo sy'n agored i'r dreth gyngor yn cael eu gosod, ar hyn o bryd, mewn un o naw band treth gyngor, yn seiliedig ar werth yr eiddo fel yr aseswyd gan Asiantaeth y Swyddfa Brisio. Maen nhw'n seiliedig ar werth eiddo ar 1 Ebrill 2003. Mae hynny, yn amlwg, yn llawer mwy diweddar na'r sefyllfa yn Lloegr a'r Alban, sydd â gwerthoedd o 1991. Ond rydym yn ystyried pa wahaniaeth y byddai ailbrisio yn ei wneud yng Nghymru, gan ei fod yn gryn fenter. Felly, unwaith eto, rydym ni wedi gofyn i'r Sefydliad Astudiaethau Cyllid a Phrifysgol Sheffield i roi rhywfaint o wybodaeth i ni ynghylch hynny er mwyn bos yn sail i'n hystyriaeth o'r ffordd ymlaen, ac ochr yn ochr â hynny rydym ni'n edrych ar bethau fel trethi gwerth tir lleol neu drethi lleol yn seiliedig ar incwm i geisio sicrhau bod gennym ni system fwy blaengar yn y tymor hir.

O ran ôl-ddyledion, mae rheoli dyledion a gorfodi yn gwbl hanfodol. Mae'n rhywbeth yr wyf wedi ymddiddori ynddo'n benodol yn ystod fy nghyfnod yn y portffolio hwn. Yn ystod y flwyddyn hon, rydym ni wedi cyflwyno'r ddeddfwriaeth sy'n golygu bod y bygythiad o garchar am beidio â thalu'r dreth gyngor bellach wedi'i ddileu. Rwy'n credu bod hynny'n wirioneddol flaengar—nid yw mynd i ddyled yn drosedd. Mae carcharu yn ymateb sydd wedi hen ddyddio ac yn anghymesur i ymdrin â dyled sifil, ac mae ffyrdd eraill, llawer mwy priodol y gallwn ni eu defnyddio i ymdrin â hynny.

Ond rydym ni hefyd, yn hollbwysig, wedi cyflwyno protocol newydd ar gyfer y dreth gyngor i Gymru, a chafodd hwnnw ei ddatblygu ar y cyd â llywodraeth leol a'i gymeradwyo gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, ac mae wedi cael ei weithredu ym mhob awdurdod lleol yng Nghymru. Ac mae hynny'n ymwneud â chymorth arfer da i deuluoedd sydd mewn trafferthion, teuluoedd sydd wedi bod yn ei chael hi'n anodd talu eu treth gyngor, ac mae'n ymwneud â cheisio ymyrryd cyn gynted â phosib i ddarparu'r cymorth y gallai fod ei angen arnyn nhw, i'r unigolion hynny a'r teuluoedd hynny er mwyn iddyn nhw allu talu eu treth gyngor yn y dyfodol.

Roedd cyfres o gwestiynau hefyd ynglŷn ag ardrethi annomestig, ac wrth gwrs, rydym yn falch iawn o fod wedi cyflwyno ein cynllun rhyddhad ardrethi parhaol i fusnesau bach. Mae'n darparu dros £120 miliwn o ryddhad eleni, wedi'i ariannu'n llawn gan Lywodraeth Cymru, rhywbeth nad yw, wrth gwrs, yn digwydd dros y ffin, lle gwelwch chi rai busnesau, eu cyfraniadau, yn cael eu defnyddio i gefnogi busnesau eraill. Mae mwy na 70,000 o drethdalwyr ledled Cymru yn cael rhyw fath o ryddhad erbyn hyn, felly nid yw hanner yr holl fusnesau yng Nghymru yn talu ardrethi o gwbl, o'i gymharu â thua thraean o'r busnesau o dan y cynllun yn Lloegr. Felly, unwaith eto, rwy'n credu ein bod wedi gallu cynnig dull hael o roi rhyddhad ardrethi i fusnesau bach yma yng Nghymru.

Y mater o ailbrisio ar gyfer ardrethi annomestig—wel, mae'n rhywbeth yr oeddem yn amlwg yn gweithio tuag ato, wrth inni gyflwyno'r ailbrisiad nesaf ar gyfer ardrethi annomestig yn 2021 yn hytrach na 2022. Ac mae dod â'r dyddiad hwnnw ymlaen yn golygu, yn amlwg, y gallwn ni gynhyrchu biliau sy'n seiliedig ar sefyllfa fwy diweddar y farchnad, ac, yn amlwg, mae'n galluogi'r trethdalwyr hynny i gynllunio ar gyfer y dyfodol. Fodd bynnag, roedd atal y Senedd ym mis Medi yn golygu bod y ddeddfwriaeth angenrheidiol wedi methu bryd hynny, a mater i'r Llywodraeth newydd fydd penderfynu ei hailgyflwyno wedyn. Felly, rydym yn gweithio'n agos iawn â swyddogion Llywodraeth y DU i geisio sicrhau y bydd cyfle deddfwriaethol yn codi i ddeddfu i ymgymryd â'r ailbrisiad hwnnw cyn gynted â phosib.