Rwyf yn aml yn meddwl, petai dod o hyd i fecanwaith ariannu arall ar gyfer Llywodraeth Leol yn hawdd, byddai hynny wedi cael ei wneud amser maith yn ôl. Ac rwy'n credu bod hynny'n rhywbeth y mae angen efallai inni ei ystyried yn ofalus. Rwy'n cofio pan ddisodlodd y cyllid allanol cyfun y grant cynnal ardrethi ar ôl canoli ardrethi busnes i gydbwyso incwm yn yr awdurdodau hynny a oedd â'r gallu lleiaf i godi treth leol.

Mae dosbarthiad yr eiddo ym mhob band yn amrywio'n fawr ac, er bod gan rai awdurdodau dros hanner eu heiddo yn y ddau fand isaf, mae gan eraill, yn arbennig Trefynwy, dros hanner eu heiddo ym mand D ac yn uwch. Felly byddem ni'n disgwyl mai'r cynghorau a fydd yn cael y cymorth mwyaf y pen gan Lywodraeth Cymru fydd Blaenau Gwent, Merthyr Tudful a Rhondda Cynon Taf a'r tri y bydd yn cael y cymorth lleiaf y pen fydd Caerdydd, Bro Morgannwg a Mynwy, a dyna'r hyn yr ydym ni'n ei gael i bob pwrpas.

Rydym ni'n gwybod bod y dreth gyngor yn taro'r aelwydydd tlotaf yn arbennig o galed, gyda rhai ar gyflogau isel yn talu cyfartaledd o 7 y cant o'u hincwm mewn treth gyngor, tra bod y cartrefi cyfoethocaf yn talu 1.5 y cant yn unig. O ran y dreth gyngor, mae gennyf i'r awgrymiadau canlynol: byddwn i'n awgrymu band J yn £1 miliwn band K yn £5 miliwn a band L yn £10 miliwn. Byddai hyn yn golygu y byddai'r rhai mewn eiddo drud iawn yn talu llawer mwy. Diwygiad arall fyddai gordal treth plasty, dyweder, o 1 y cant ar eiddo sy'n werth dros £1 miliwn neu £2 miliwn, 2 y cant ar £2 miliwn a 3 y cant ar yr eiddo hynny sy'n werth mwy na £3 miliwn. A wnaiff y Gweinidog ystyried yr awgrymiadau hyn?

O ran treth incwm lleol, er ei bod yn ymddangos yn system decach, mae treth incwm, fel treth gorfforaeth, yn hawdd i'w hosgoi, a dyna sy'n digwydd yn aml. Gallai pobl nad ydyn nhw'n hanu o Gymru sy'n berchen ar blastai yng Nghymru dalu dim. Byddai'n trosglwyddo'r cydbwysedd talu i'r rhai sydd ar incwm is a chanolig. Rwy'n annog y Gweinidog i ddiystyru treth incwm lleol oherwydd y bobl ag incwm canolig a fydd yn talu am y rhai sy'n gallu osgoi talu treth ar symiau enfawr o incwm.

Rhywbeth rydym ni'n siarad amdano yn rheolaidd, ac roeddwn i''n meddwl y byddai Siân Gwenllian wedi ei chodi heddiw, yw: a allwn ni ddileu rhyddhad ardrethi i fusnesau bach o fflatiau a thai, i gael gwared ar y cymhelliad i'w troi o fod yn gartrefi gwyliau i fod yn fusnesau? Yn fy marn i, nid oes rheswm da dros barhau i roi rhyddhad ardrethi iddyn nhw.

Mae gan ein treth ar werth tir lawer o fanteision ond os defnyddiwch chi hynny i ddisodli'r dreth gyngor, ni fyddai gennych chi unrhyw dai cymdeithasol yn rhai o'r ardaloedd lle mae tir yn ddrutaf. Ni fyddai pobl yn gallu fforddio talu'r dreth gyngor ar yr eiddo hynny yn yr ardaloedd lle mae gennym ni werthoedd tir uchel iawn; rwy'n gwybod fod gennych chi dir o'r fath yn eich etholaeth eich hun, Gweinidog. Felly, rwy'n credu mai'r hyn y byddech chi'n ei gael yn y pen draw, yn ddiofyn, o ganlyniad i benderfyniad, yw, yn yr ardaloedd mwy cefnog hynny ac ardaloedd cefnog iawn lle mae gwerth tir ymhell dros £1 miliwn yr erw, ni fyddai gennych chi unrhyw dai cymdeithasol o gwbl.

Felly, rwy'n credu bod angen ymchwilio i lawer o'r pethau hyn, ond rwy'n credu weithiau fod yn rhaid ystyried rhai o anfanteision yr anghenion hyn, neu pam rydym ni yn y sefyllfa yr ydym ni ynddi nawr.