5. Pa gynlluniau sydd gan y Gweinidog i ddiwygio addysg a hyfforddiant ôl-orfodol yn y 12 mis nesaf? OAQ54741

Mae swyddogion yn drafftio deddfwriaeth i sefydlu'r comisiwn ar gyfer addysg drydyddol ac ymchwil, ac fe'i cyhoeddir yn y gwanwyn.

Yn ddiweddar, cyfarfûm â chynrychiolydd o Undeb Cenedlaethol Myfyrwyr Cymru. Fe wnaethant dynnu sylw at y ffaith bod y ddeddfwriaeth gyfredol yn diffinio undebau myfyrwyr ac yn amlinellu sut y dylent edrych, ond nid yw'n gosod dyletswydd ar ddarparwyr addysg ôl-16 i gael undeb mewn gwirionedd. Dywedant fod unrhyw ddiwygiad i'r sector addysg a hyfforddiant ôl-orfodol yn darparu cyfle i gryfhau'r sylfaen gyfreithiol sy'n sail i undebau myfyrwyr. Pa gynlluniau sydd gennych, Weinidog, i osod dyletswydd ar bob darparwr addysg ôl-16 i gael undeb myfyrwyr sy'n wleidyddol annibynnol, yn strwythurol annibynnol ac wedi'i ariannu'n llawn?

Bydd llais myfyrwyr yn rhan ganolog o'n deddfwriaeth i ddiwygio addysg a hyfforddiant ôl-orfodol.

Beth yw eich cynlluniau—? Fel y dywedais yn gynharach—soniais am brentisiaethau. Beth yw eich cynlluniau yn hyn o beth i sicrhau bod prentisiaethau yn ganolog yn y cynigion addysg a hyfforddiant ôl-orfodol? Gwn, wrth gwrs, fod hwn yn faes sydd yn y briff economi a thrafnidiaeth, ond yn fy marn i—ac rwy'n siŵr y byddech yn cytuno—dylid ystyried prentisiaeth i bobl ifanc fel estyniad o broses addysgol yn hytrach na rhywbeth ar wahân iddi, a phan siaradaf â'r rheini ym maes prentisiaethau, ymddengys eu bod yn teimlo eu bod wedi'u datgysylltu o drefn y colegau. Felly, tybed sut y gallwch ddefnyddio'r newidiadau i addysg a hyfforddiant ôl-orfodol er mwyn sicrhau bod sgiliau allweddol nad ydynt yn seiliedig ar waith a diwrnodau addysg oddi ar y safle yn cael eu darparu'n briodol i'r myfyrwyr hynny hefyd.

Wel, mae'n bwysig cydnabod y bydd ein cynigion i sefydlu'r comisiwn ar gyfer addysg drydyddol ac ymchwil yn cwmpasu'r holl addysg a hyfforddiant ôl-orfodol, gan gynnwys darparwyr prentisiaethau a dysgu seiliedig ar waith. Mae hefyd yn bwysig iawn cydnabod y twf sylweddol yn yr amrywiaeth o raglenni prentisiaeth. Rwy'n tybio y bydd llawer o bobl yn parhau i feddwl am brentisiaeth fel rhywbeth y mae unigolyn ifanc yn ei wneud pan fo’n 16 oed neu’n 18 oed. Ond rydym yn fwy a mwy awyddus i ddatblygu ein portffolio o brentisiaethau lefel uwch, ac yn wir, eleni, rydym wedi gweld ein carfan gyntaf o radd-brentisiaethau, lle mae myfyrwyr yn dysgu yn y gwaith ac mewn prifysgol o'u dewis. Mae'n ddatblygiad pwysig iawn i fyfyrwyr nad ydynt am greu deuoliaeth ffug ynglŷn â dysgu mewn sefydliad academaidd neu ddatblygu prentisiaeth. Ni ddylem eu gorfodi i wneud y dewis hwnnw; dylem allu darparu cyfle sy'n caniatáu iddynt gyfuno'r ddau beth, a dyna'n union rydym yn ei wneud gyda'n rhaglen radd-brentisiaeth.

Ond dylai dod ag addysg uwch, addysg bellach, dosbarthiadau chwech a dysgu yn y gwaith oll o dan adain un sefydliad ganiatáu inni sicrhau mwy o amrywiaeth o ran cyfle i fyfyrwyr, ac i fyfyrwyr symud yn fwy di-dor drwy wahanol sectorau addysg a hyfforddiant ôl-orfodol.