A gaf fi ddiolch i'r Blaid Geidwadol am gyflwyno'r ddadl hon, gan fy mod yn teimlo ei bod yn cwmpasu materion sy'n sylfaenol i lywodraethiant Cymru? Os ydym am drafod y cyllid sydd ar gael i Gymru, ni allwn wneud hynny heb ystyried fformiwla Barnett, sydd—rwy'n siŵr y byddai cytundeb ar draws y Siambr—yn sylfaenol ddiffygiol. Yn hyn o beth, credaf ei bod yn berthnasol nodi, am 12 mlynedd cyntaf y Cynulliad, fod gennym Lywodraeth Lafur yma ac yn San Steffan, ac eto fe arhosodd fformiwla Barnett yn ddigyfnewid.

Mae anghysondeb o hyd rhwng y cyllid a gaiff Gogledd Iwerddon, yr Alban a Chymru o dan fformiwla Barnett, a Chymru sy'n cael leiaf y pen o'r boblogaeth. Ond yn hytrach na beirniadu'r cyllid a ddaw i mewn, sy'n gŵyn gyson yma yn y Cynulliad, efallai y byddai'n fwy priodol mabwysiadu dull mwy cadarn o ddefnyddio'r cronfeydd hynny. Wedi'r cyfan, p'un a yw'r trethi'n cael eu codi yn San Steffan neu yng Nghymru, arian y trethdalwyr ydyw ac mae ganddynt hawl i weld diwydrwydd dyladwy o ran y ffordd y caiff ei wario.

Ceir sawl enghraifft lle gellid dweud bod symiau mawr o arian wedi cael eu gwastraffu ar brosiectau nad ydynt yn cael eu cyflawni fel yr addawyd. Ategir hyn gan bryderon Archwilydd Cyffredinol Cymru, a ddywedodd:

'Hyd yma, nid yw Llywodraeth Cymru wedi gweithredu dull o gydbwyso'r risgiau a'r manteision posibl'.

Os caiff y swm o arian a dderbynnir ar gyfer ein gwasanaethau cyhoeddus ei leihau, bydd yn bwysicach fyth inni ddefnyddio'r arian sydd ar gael yn fwy cynhyrchiol.

Rhaid inni dderbyn—ac rwy'n cydnabod—nad yw penderfyniadau ar gyllido cwmnïau a/neu sefydliadau heb eu risgiau cynhenid. Rwyf wedi dweud o'r blaen fod y Llywodraeth yn aml yn rhoi benthyg arian ar y pen uchaf o risg, yn enwedig mewn meysydd lle mae banciau masnachol yn methu darparu arian o'r fath am eu bod yn gwbl wrth-risg. Ond mewn gwirionedd, nid mewn cymorth i'r sector preifat y gwelwn yr anfedrusrwydd mwyaf ar ran y Llywodraeth, ond yn y cymorth y mae'n ei roi i sefydliadau sy'n cael eu harwain gan Lywodraeth ond sy'n cael eu gweithredu ar sail hyd braich.

Mae pawb yn derbyn bod Cymru'n llawer rhy ddibynnol ar ei sector cyhoeddus, ond ceir dibyniaeth gynyddol ar sefydliadau'r trydydd sector. Erbyn hyn, mae gennym un corff trydydd sector am bob 89 o bobl yng Nghymru. Mae'n rhaid gofyn y cwestiwn, 'A yw pob un ohonynt yn rhoi gwerth am arian?', pan fo cynifer o gyrff o'r fath. Rwy'n annog y Llywodraeth i roi'r gorau i gwyno am ddiffyg arian, ond i ganolbwyntio ar wariant, nid incwm.