4. Datganiad gan Weinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol: Adroddiad Blynyddol 2018-19 ar Cymraeg 2050

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:16 pm ar 28 Ionawr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Suzy Davies Suzy Davies Conservative 4:16, 28 Ionawr 2020

Gan fod y nod o 1 miliwn o siaradwyr Cymraeg yn cael ei gefnogi gan bawb, neu bron pawb, anyway, rwy'n fwy na bodlon i gydnabod y gwaith sy'n cael ei wneud gan y Llywodraeth rydych chi wedi sôn amdano yn y datganiad heddiw. Hoffwn ddweud rôn i'n arbennig o falch o weld y geiriau yn yr adroddiad ei hun ynglŷn â Chymraeg y tu hwnt i'n ffiniau hefyd. Dwi ddim yn gwybod os oes gyda chi ddigon o amser i siarad tipyn bach mwy am hynny, a hefyd TAN 20, achos dwi ddim yn siŵr os yw'r awdurdodau cynllunio i gyd yn agored i'r syniad o weld hyn fel cyfle i'r iaith, yn arbennig o safbwynt addysg, yn lle rhywbeth negatif. Fel pob strategaeth, wrth gwrs, mae angen moron a ffyn, ond mae'n anodd iawn—wel, dyw hi ddim yn bosibl yn fy marn i—i orfodi pobl yn gyffredinol i dderbyn cymorth neu i ddefnyddio'r Gymraeg yn eu bywydau dyddiol. Hoffwn i wybod tipyn bach mwy am y moron rŷch chi'n ei ystyried cyn yr adroddiad nesaf.

Rwy'n croesawu'r gwaith ym maes addysg y blynyddoedd cynnar, yn arbennig drwy'r prentisiaethau. Allaf i ofyn pa mor galed yw hi i ffeindio cyflogwyr sy'n gallu cynnig prentisiaethau drwy'r Gymraeg mewn meysydd eraill, ac yn benodol yn y sector preifat? Rwy'n meddwl am letygarwch a manwerthu yn benodol—swyddi sy'n wynebu'r cyhoedd ac sy'n rhan amlwg o bresenoldeb y Gymraeg ar ein strydoedd ac yn ein bywydau dyddiol. Dwi ddim yn credu taw safonau yw'r ymateb i'r her hon, ond mae'n werth ystyried pa fath o foronen fyddai'n addas.

Efallai y gallaf i ofyn hefyd am yr elfennau Cymraeg mewn prentisiaethau neu gyrsiau coleg neu'r ysgol drwy gyfrwng Saesneg, achos dwi'n gwybod bod rhai elfennau Cymraeg ar rai cyrsiau, ond dwi ddim yn gwybod lot amdanyn nhw. A beth yw'r safon? Ydyn nhw'n gadarn, fel rhan o'r cyrsiau yna?

Ynglŷn â nifer yr athrawon, er gwaethaf y camau roeddech chi'n sôn amdanynt, mae'n glir ei bod yn dal yn broblem perswadio pobl ifanc i chwilio am hyfforddiant, nid dim ond yn y Gymraeg, ond i ddysgu Cymraeg fel pwnc. Pam ydych chi'n credu bod hyn yn parhau? Beth ydych chi wedi bod yn ei drafod gyda Chyngor y Gweithlu Addysg a Cymwysterau Cymru am sut mae dysgu Cymraeg yn mynd i edrych ar gyfer y sector uwchradd yn arbennig, gyda chwricwlwm newydd ar y gorwel, achos mae'r newidiadau yna'n mynd i fod yn bwysig iawn? Hoffwn wybod hefyd sut y mae hyn yn mynd i gael ei ddarparu i bobl ifanc sy'n cael eu haddysgu tu allan i'r ysgol—EOTAS—a sut gallan nhw gysylltu â beth sydd ar gael ar gyfer cynyddu'r defnydd o'r Gymraeg.

O safbwynt Cymraeg yn y gweithle, rydw i wedi codi hyn o'r blaen. Rydych wedi ymateb gyda rhai manylion am y llinell gymorth, er enghraifft, ac unigolion sy'n gweithio gyda chwmnïau mawr a bychain, ac, wrth gwrs, drwy Gymraeg i oedolion lle mae'r prif ffocws ar y sector cyhoeddus. Rwy'n deall pam—mae safonau yn esgus i wneud hyn, wrth gwrs—ond a ydych chi eto mewn sefyllfa i rannu rhai o ganlyniadau ansoddol y rhaglenni hyn, nid dim ond nifer y bobl sy'n cael eu cydio ganddynt, ond faint o bobl sydd wedi gweld eu Cymraeg yn gwella neu sy'n defnyddio'r iaith yn fwy hyderus neu yn fwy aml, er enghraifft?

Rwy'n cytuno 100 y cant, mae'n rhaid i mi ddweud, Weinidog, am y pwyntiau am bobl sydd ddim yn hyderus yn eu hiaith Gymraeg. Mae'n fater personol iawn, ein dewis cyfathrebu, ac rydych chi fel Gweinidog—. Mae'n signal da iawn i ddod oddi wrthych chi, rwy'n credu, i ddweud does yna ddim angen i bawb fod yn berffaith yn eu Cymraeg ond, wrth gwrs, dwi ddim yn dadlau dros drio tanseilio cynnydd mewn safon ac ansawdd. Ond os ydym ni'n ystyried bod yna ganran enfawr o ddysgwyr ffurfiol, neu sy'n dod o gefndiroedd Cymraeg ond sydd ddim yn siarad Cymraeg yn aml, dydyn ni ddim yn gallu fforddio eu colli nhw fel craidd y strategaeth yma. Hoffwn i glywed dipyn bach mwy oddi wrthych chi ar hynny.

Jest yn olaf, rwy'n croesawu targedau yn y cynlluniau addysg nawr; rwy'n falch o weld y rhain. Beth fyddech chi'n wneud pe bai cynghorau'n methu gyda'r targedau newydd? Beth mae'n mynd i gymryd i chi ailystyried fod angen deddfwriaeth newydd? A oes yna ryw siawns i ni gael deddfwriaeth i'n helpu ni pe bai'r cynghorau yn methu'r targedau, er enghraifft? Mae mwy i ddeddfwriaeth na hynny, rwy'n gwybod. Diolch yn fawr