7. Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i wella gwasanaethau bysiau yng nghymoedd de Cymru? OAQ55092

Diolch i Huw Irranca-Davies am hynna. Bydd y Bil bysiau, bydd yn cael ei gyflwyno gan Lywodraeth Cymru yn ddiweddarach yn y tymor hwn, yn caniatáu i awdurdodau lleol gynllunio gwasanaethau er budd y cyhoedd ac i sbarduno'r galw am wasanaethau bysiau yng Nghymoedd y de a mannau eraill yng Nghymru.

Bydd y Prif Weinidog yn ymwybodol nad oes gennyf i, na llawer o fy nghyd-aelodau yn y fan yma sydd o gymoedd y De—y dewisiadau ar gyfer trenau mewn llawer o'r cymoedd hyn; y bws yw'r un allweddol bwysig os ydym ni eisiau annog pobl i wneud y newid moddol hwnnw i gludiant cyhoeddus, gyda'r cynnydd mewn newid yn yr hinsawdd, ond ffordd wahanol o deithio hefyd. Ond y realiti, rwy'n credu, yw na allwn ni wneud hynny oni bai ein bod yn gwrthdroi'r dadreoleiddio trychinebus o fysiau a ddigwyddodd ddegawdau yn ôl, a'n bod ni'n gallu rhoi ar waith, ochr yn ochr â metro'r de, y math o rwydwaith o fysiau cynlluniedig, strategol a lleol, a fydd yn gallu mynd â phobl i'r gwaith ar amser, i'w hapwyntiad yn yr ysbyty, ac i'r feddygfa, ac i gymdeithasu, ac i ymdrin ag ynysigrwydd hefyd.

Felly, hoffwn ofyn iddo beth yw ei farn ef ynghylch y sefyllfa sy'n dod i'r amlwg o amgylch cyfundrefn sydd wedi'i chynllunio'n well, a gwrthdroi'r dadreoleiddio a welsom. Ac a gaf i ofyn iddo hefyd, nawr ein bod wedi cael cyhoeddiad gan Brif Weinidog y DU ar y cannoedd o filiynau o bunnoedd a allai fod yma ar gyfer HS2, ac o beth rwy'n deall, gallai fod arian ychwanegol ar gyfer bysiau yn Lloegr, a yw Llywodraeth Cymru wedi cael gwybod pa un a fydd gennym ni swm canlyniadol yn unol â fformiwla Barnett y gellir ei drosglwyddo i drafnidiaeth gyhoeddus yng Nghymru?

Diolch i'r Aelod am hynna. Rwyf i'n cytuno'n llwyr gydag ef—methiant fu'r arbrawf dadreoleiddio gwasanaethau bysiau a gynhaliwyd dros y 30 mlynedd diwethaf. Byddwn yn cyflwyno Bil yn y Cynulliad hwn a fydd yn rhoi lles y cyhoedd yn ôl wrth wraidd y ffordd y mae buddsoddiad cyhoeddus mewn gwasanaethau bws yn cael ei wneud yng Nghymru, gan ganiatáu iddyn nhw—yr awdurdodau lleol, hynny yw—allu rheoli trwyddedau a gyflwynir, i gael mwy o ddylanwad democrataidd a rheolaeth ar lwybrau strategol a lleol. Bydd y Bil ar lywodraeth leol y bydd fy nghydweithiwr Julie James yn ei arwain drwy'r Cynulliad yn rhoi galluoedd newydd i awdurdodau lleol ddod at ei gilydd i gynllunio cludiant ar gyfer eu hardal. Ac, wrth gwrs, mae llawer mwy o bobl yn defnyddio'r bws yng Nghymru na sy'n defnyddio'r trên, a dyna pam y bydd gennym ddeddfwriaeth yn y Cynulliad hwn i roi gwasanaethau bws yn ôl lle y dylen nhw fod—o dan reolaeth awdurdodau cyhoeddus, yn cael eu rhedeg er budd pobl ac nid er elw.

Cyn belled ag y mae cyhoeddiad heddiw yn y cwestiwn, nid oes gennym unrhyw sicrwydd o gwbl gan Lywodraeth y DU o ran a fydd unrhyw gyllid yn llifo i Gymru, naill ai o ran y cyhoeddiad a wneir ar fysiau, nac o ran y cyhoeddiad HS2. Wrth gwrs, mae'n rhaid i arian ddod i Gymru. Bydd Aelodau yn y fan yma yn gyfarwydd iawn â'r ffigurau: mae gennym ni 11 y cant o'r trac, 20 y cant o groesfannau rheilffordd—fel yr oedd aelodau'n trafod yn y fan yma yr wythnos diwethaf—ac rydym ni wedi cael 2 y cant o'r cyllid, dros y 10 mlynedd diwethaf. Mae angen i ladrad trenau y Torïaid yng Nghymru ddod i ben, Llywydd, ac edrychwn ymlaen at glywed ar ôl heddiw fod y lladrad trenau hwnnw'n dod i ben.