2. Sut y mae Llywodraeth Cymru yn ymateb i effeithiau'r llifogydd diweddar ar ardaloedd gwarchodedig o'r amgylchedd naturiol yng Ngorllewin De Cymru? OAQ55121

Diolchaf i'r Aelod am hynna. Er yr adroddwyd am rai llifogydd lleol, nid yw Cyfoeth Naturiol Cymru o'r farn bod digwyddiadau llifogydd diweddar wedi effeithio ar ecoleg ardaloedd gwarchodedig. Fodd bynnag, mae'r gwaith o arolygu a monitro tir ac asedau yn parhau, felly gallai gwybodaeth newydd ddod i'r amlwg wrth i'r gwaith hwn fynd rhagddo. Ar hyn o bryd, blaenoriaeth Cyfoeth Naturiol Cymru o hyd yw'r gwaith adfer a chymorth y mae'n ei wneud mewn cymunedau sydd wedi dioddef llifogydd.

Diolch am yr ateb yna. Rwyf i wedi codi mater gwarchodfa natur Cynffig a'i thwyni gyda chi o'r blaen, ac mae honno wedi cael ei tharo gan y tywydd a llifogydd, nid yn ystod y pythefnos diwethaf yn unig, ond ers y Nadolig. Ac rydych chi'n iawn, mae pob llygad ar gartrefi a busnesau ar hyn o bryd, ac yn sicr nid wyf i eisiau bychanu hynny, ond rwy'n synnu braidd o glywed bod Cyfoeth Naturiol Cymru wedi dilyn y trywydd y mae wedi ei ddilyn. Onid ydyn nhw wedi cysylltu â chi, neu a yw perchnogion y safle hwnnw wedi cysylltu â Llywodraeth Cymru, am unrhyw gymorth tuag at liniaru effeithiau'r llifogydd hynny?

Nid wyf i'n ymwybodol o unrhyw gysylltiad uniongyrchol, ac fe wnes i ofyn am i wiriad gael ei wneud yn uniongyrchol gyda Cyfoeth Naturiol Cymru ddoe, ac nid oedd unrhyw adroddiad yn yr wybodaeth a welais yn ôl o gysylltiad yn y ffordd honno ychwaith. Wrth gwrs, byddaf yn gofyn am i wiriad pellach gael ei wneud, i weld a oes unrhyw gais wedi ei dderbyn. Roedd y nodyn a gefais gan Cyfoeth Naturiol Cymru yn cadarnhau y bu rhywfaint o lifogydd lleol yng ngwarchodfa natur Cynffig, ac er y gallai'r llifogydd fod wedi rhwystro mynediad i'r cyhoedd at y safle am gyfnod, nid oedd Cyfoeth Naturiol Cymru yn credu bryd hynny bod ecoleg y safle wedi ei difrodi. Yn wir, eu cyngor i mi oedd nad yw'n anarferol, fel safle gwlyptir, gweld rhywfaint o ddŵr yn gorlifo yn ystod tywydd garw, a bod yr ardaloedd hyn yn gallu gwrthsefyll effeithiau tywydd garw yn gynhenid, ac nad yw Cyfoeth Naturiol Cymru yn credu, ar yr adeg hon yn eu gallu i asesu'r sefyllfa, y bydd angen unrhyw amddiffyniad pellach rhag llifogydd, o safbwynt ecolegol, yng ngwarchodfa natur Cynffig.FootnoteLink

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn (Saesneg yn unig)

Yn anffodus, mewn rhai ardaloedd, mae'r llifogydd naill ai wedi cael eu hachosi neu eu gwaethygu gan gwlfertau wedi eu blocio neu sydd wedi torri. Yn Ystalyfera, yng nghwm Tawe, deallaf fod cais cyfalaf eisoes wedi ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru gan Gyngor Castell-nedd Port Talbot, fel y gellir gwneud gwaith adfer i gwlfert sydd wedi torri ar dir sy'n cael ei brynu gan yr awdurdod lleol at y diben hwn. A allwch chi roi sicrwydd y bydd y mathau hyn o geisiadau am arian cyfalaf yn cael eu cyflymu nawr i geisio sicrhau cyn lleied â phosibl o risgiau yn y dyfodol, ac a wnewch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf o ran y trafodaethau yr ydych chi'n eu cael gyda Chyngor Castell-nedd Port Talbot ynghylch ei anghenion cyllid cyfalaf cyffredinol?

Ac mewn awdurdod cyfagos, yng Ngorseinon yn ninas a sir Abertawe, dywedir wrthyf fod deiliaid tai sydd wedi dioddef llifogydd wedi cael gwybod y bydd y cyngor yn codi tâl arnyn nhw i gasglu eitemau cartref a gafodd eu difetha gan y llifogydd. Does bosib nad ydych chi'n cytuno bod hyn yn ymddangos yn hynod annheg, ac a wnewch chi geisio sicrhau nad oes yr un cyngor yn codi tâl ar ddeiliaid tai yn y sefyllfa hon?

Llywydd, mae cwestiynau ar y papur trefn i mi heddiw am effaith gyffredinol llifogydd. Byddaf yn ceisio ateb un neu ddau o'r pwyntiau a godwyd gan Dr Lloyd, ond nid wyf i'n credu bod yr un ohonyn nhw'n cyfeirio at ardaloedd gwarchodedig o'r amgylchedd naturiol, fel y nodwyd yn y cwestiwn a ofynnodd Suzy Davies.

Ond i ateb cwestiwn penodol Dr Lloyd am gyfalaf ar gyfer atgyweirio cwlfertau, mae hynny wedi ei gwmpasu gan gyhoeddiadau y mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi eu gwneud am gymorth brys i awdurdodau lleol, ac rwy'n ymwybodol o awdurdodau lleol eraill yng Nghymru sydd wedi cymryd camau uniongyrchol iawn ac, yn fy marn i, cadarnhaol iawn, i wneud yn siŵr, pan fo aelwydydd wedi dioddef llifogydd, bod sgipiau ar gael iddyn nhw mewn modd mor rhwydd â phosibl, er enghraifft, yn ddi-dâl, heb fod angen darparu trwyddedau, fel nad yw pobl sydd yn y sefyllfa ofnadwy honno o orfod clirio sbwriel o'u cartrefi yn wynebu anhawster arall ar eu ffordd.