5. Sut y mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi gwirfoddoli a grwpiau gwirfoddol yng Nghymru? OAQ55153

Mae Llywodraeth Cymru yn darparu cyllid craidd ar gyfer Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru a'r cynghorau gwirfoddol sirol i gefnogi gwirfoddolwyr a grwpiau gwirfoddoli ledled Cymru. Mae hyn yn cynnwys grant Gwirfoddoli Cymru sy'n galluogi prosiectau gwirfoddoli i recriwtio, cynorthwyo, hyfforddi a lleoli gwirfoddolwyr newydd.

Mae Cronfa'r Teulu wedi rhoi gwybod am ostyngiad pellach yn y cyllid y maen nhw'n ei gael gan Lywodraeth Cymru ar gyfer 2020-21, er gwaethaf y lefelau uchel o angen a welant mewn teuluoedd sy'n magu plant anabl. Mae Cyngor Cymru i'r Deillion wedi rhybuddio bod y ffaith fod Llywodraeth Cymru wedi symud i ffwrdd o'r model cyllid craidd o ariannu prosiectau yn golygu bod cynaliadwyedd sefydliadau ambarél yng Nghymru yn wynebu bygythiad uniongyrchol.

Yn ei ymateb i'r setliad arian sefydlog ar gyfer y grant cymorth tai yng nghyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru—toriad mewn termau real—rhybuddiodd Cymorth i Ferched Cymru, Cymorth Cymru a Cartrefi Cymunedol Cymru fod gwasanaethau sy'n atal digartrefedd ac yn cefnogi byw'n annibynnol wedi cyrraedd pwynt tyngedfennol, a dywedodd darparwr gwasanaeth byw â chymorth yn y gogledd wrthyf mai'r canlyniadau fyddai mwy o bwysau ar y GIG, adrannau damweiniau ac achosion brys, a'r gwasanaethau golau glas. Ond mae Llywodraeth Cymru wedi anwybyddu'r galwadau hyn ac wedi rhewi'r grant cymorth tai o fewn ei chyllideb derfynol.

Pam mae Llywodraeth Cymru yn dal i fynd ar ôl yr arbedion ffug hyn, sy'n amddifadu gwasanaethau ymyrraeth gynnar ac atal, a ddarperir gan y sector gwirfoddol, o arian, gan ychwanegu miliynau at y pwysau costau ar wasanaethau statudol, yn hytrach na dysgu o hyn, gweithio gyda'r sector, yn wirioneddol gyd-gynhyrchiol, i wario'r arian hwnnw'n well, cyflawni mwy, ac yn wir, arbed mwy o gyllideb Llywodraeth Cymru hefyd?

Wel, rwy'n gobeithio y byddwch yn ymuno â ni ar y meinciau hyn i gefnogi'r gyllideb derfynol y prynhawn yma, sydd mewn gwirionedd yn cynnwys, rwy'n credu, dros £6 miliwn i gymeradwyaeth y gyllideb derfynol. O ran grant Gwirfoddoli Cymru, mae £1.3 miliwn wedi'i ddyrannu i'w weinyddu gan Gyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru.

Soniais yn gynharach am y cod ymarfer ar gyllid ar gyfer y trydydd sector sy'n rhan o gynllun y trydydd sector. Edrychaf ymlaen at gefnogi Llywodraeth Cymru y prynhawn yma, o ran y gyllideb, sy'n rhoi blaenoriaeth i gyfiawnder cymdeithasol, anghenion tai a chynnal y gwasanaethau sydd mor bwysig i bobl, gan gynnwys gwirfoddoli. Ond mae'n rhaid i mi ddweud, byddem mewn lle gwell o lawer pe na byddem wedi dioddef y 10 mlynedd o gyni cyllidol o ganlyniad i Lywodraeth Geidwadol y DU.

Diolch i'r Dirprwy Weinidog.