2. A wnaiff y Dirprwy Weinidog ddatganiad am sut y mae Llywodraeth Cymru yn monitro lefelau cam-drin domestig yn ystod y cyfnod argyfwng? OQ55340

Rwy'n monitro niferoedd wythnosol y rhai sy'n cysylltu â'n llinell gymorth Byw Heb Ofn a nifer y mannau lloches ledled Cymru. Er mwyn mynd i'r afael ag effaith COVID-19, cynhelir cyfarfod wythnosol i'n holl randdeiliaid trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol gyda Llywodraeth Cymru i asesu'r sefyllfa, a lansiwyd ymgyrch, 'Ddylai neb fod yn ofnus gartref', ar 7 Mai.

Diolch am hynny, Weinidog. Rwy'n credu ein bod i gyd yn ymwybodol fod cynnydd wedi bod mewn cam-drin domestig dros y misoedd diwethaf. Rwy'n bryderus iawn ein bod yn clywed geiriau caredig gan y Llywodraeth, ond ni welwn fawr o fuddsoddi yn y gwasanaethau i helpu a chefnogi menywod a phlant, sydd weithiau mewn angen eithaf enbyd. Mae gennym sefydliadau gwych a phobl wych ym Mlaenau Gwent, ond mae arnynt angen mwy o gefnogaeth a mwy o gymorth. Mae arnynt angen yr adnoddau a'r buddsoddiad i estyn allan a helpu menywod sy'n ffoi rhag camdriniaeth a thrais yn eu cartrefi.

Rwyf am i Lywodraeth Cymru roi cymorth gweithredol i ni, Weinidog. Nid geiriau caredig sydd eu hangen arnom, nid cyfarfodydd sydd eu hangen arnom, nid asesiadau sydd eu hangen arnom. Gweithredu sydd ei angen, ac rwy'n gobeithio, Weinidog, y byddwch yn gallu darparu gweithredu o'r fath a'r ysgogiad i ddiwallu anghenion y menywod sy'n ffoi rhag trais yn y cartref ac sydd mewn sefyllfa ofnadwy mewn gormod o achosion.

Diolch i Alun Davies am ei gwestiwn, ac am godi hyn heddiw. Mae'n flaenoriaeth allweddol i mi, ac yn wir, mae'n bwysig ein bod yn cyfarfod â'r darparwyr arbenigol hynny, megis y gwasanaethau a ddarperir ym Mlaenau Gwent, i gael gwybod o'r rheng flaen ynglŷn ag effaith cam-drin domestig o dan y cyfyngiadau symud a sut y mae hynny mewn gwirionedd wedi atal pobl rhag gofyn am gymorth. Gwn eich bod wedi codi'r mater hwn, yn enwedig ynglŷn ag etholwyr yr effeithiwyd arnynt, ond rydym wedi darparu cyllid—£1.2 miliwn o arian newydd—i brynu llety gwasgaredig yn y gymuned. Rydym wedi darparu £250,000 ychwanegol o arian newydd i gefnogi'r gwaith o ddarparu gwasanaethau trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol.

Hefyd, mae'r gwasanaethau hynny'n elwa o'r pecyn digartrefedd gwerth £10 miliwn a ddarperir ar gyfer llety mewn argyfwng, ac wrth gwrs, fel y gwyddoch, ceir gwaith rhanbarthol mewn perthynas ag anghenion a darparwyr arbenigol, a chydweithio agos â'r heddlu, sydd wedi bod yn arbennig o bwysig. A gaf fi ddweud ein bod newydd ddyrannu dros £100,000 i Cymorth i Fenywod Cymru hefyd i roi cymorth strategol i'r rheini sydd ar y rheng flaen? Mae'n bwysig iawn inni gydnabod, wrth inni gefnu ar y cyfyngiadau symud, y bydd yr anghenion hyd yn oed yn fwy wrth i ddioddefwyr ofyn am gymorth. Ond yn ystod y cyfyngiadau rydym wedi gorfod gweithio'n agos iawn a sicrhau bod ein cyllid yn cyrraedd y gwasanaethau hynny.

Weinidog, roeddwn yn gwrando ar eich ateb i'r Aelod dros Flaenau Gwent, a'r hyn sy'n wirioneddol bwysig yw bod y lefel hon o gefnogaeth yn cael ei deall, ei bod yn gwneud gwahaniaeth ar lawr gwlad. Yn aml iawn, y rhai yr effeithir arnynt yn fawr gan drais domestig yw'r plant mewn cartrefi lle mae trais yn y cartref wedi digwydd. Pa sicrwydd y gallwch ei roi i mi fel Aelod ac i fy etholwyr fod y cymorth rydych yn ei roi ar waith yn cael ei dargedu i gefnogi'r plant, a fydd yn aml iawn yn cael eu dal yn y canol mewn achosion o'r drosedd erchyll hon yn erbyn unigolion?

Wel, rwy'n ddiolchgar i Andrew R.T. Davies am y cwestiwn hwnnw, sy’n canolbwyntio'n benodol ar anghenion y plant hynny. Rhaid inni gydnabod bod yna aelwydydd sydd wedi dioddef trais yn y cartref heb allu cyfathrebu. Yn y dyddiau cynnar, nid oedd ein llinell gymorth Byw Heb Ofn yn derbyn y galwadau hynny. Mewn gwirionedd, roeddem yn annog pobl i ddefnyddio 999 a 55. Mae'r heddlu wedi bod yn allweddol bwysig, oherwydd roedd honno'n ffordd y gallent fynd i ofyn am gymorth. Ond rydym yn cydnabod hefyd y byddai llawer o'r dioddefwyr hynny wedi cael eu canfod pe bai eu plant yn yr ysgol. Mae ysgolion hyb wedi bod yn bwysig iawn, ond mae gennym fferyllfeydd ac archfarchnadoedd hefyd yn lleoedd cyswllt lle gallai dioddefwyr fynd i gael cefnogaeth a chyngor.

Rwy'n credu bod yr ymgyrch 'Ddylai neb fod yn ofnus gartref' wedi ysgogi ac wedi rhoi sylw i alwadau am gymorth a galwadau am help, a dyna lle mae'n rhaid i'n holl ddarparwyr arbenigol gamu i mewn. Mae'n amlwg fod angen inni edrych ar anghenion plant yn arbennig, ac wrth i'r ysgolion ailagor, rwy'n credu y bydd y fan honno'n lle pwysig arall lle gall dioddefwyr a'r plant hynny elwa o fynd yn ôl i'r ysgol ac yn ôl at y math o gefnogaeth y bydd ei hangen arnynt.