4. Sut y bydd Llywodraeth Cymru yn defnyddio prosiectau seilwaith i adfywio economi Cymru yn sgil COVID-19? OQ55369

Diolchaf i John Griffiths am hynna, Llywydd. Bydd Llywodraeth Cymru yn defnyddio pob cyfle, o brosiectau seilwaith bach a lleol i fuddsoddiadau cenedlaethol mawr, i greu swyddi ac ailadeiladu ein heconomi drwy fynd ar drywydd cyfiawnder economaidd, cymdeithasol ac amgylcheddol.

Prif Weinidog, rydym ni'n gwybod bod y pandemig wedi effeithio'n anghymesur ar y bobl fwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas, gan atgyfnerthu'r anghydraddoldebau presennol o ran dosbarth, ethnigrwydd, anabledd a rhywedd. Rydym ni bellach yn wynebu argyfwng economaidd a'r posibilrwydd o anghydraddoldeb a niwed pellach i'r rhai sy'n lleiaf abl i'w wrthsefyll. Bydd prosiectau seilwaith yn rhan bwysig o adfywio ein heconomi a gallen nhw hefyd fod yn rhan o roi sylw i'r anghyfiawnder cymdeithasol hwn. Felly, a fydd contractau yn cynnwys cymalau, gofynion a darpariaeth gwaith teg i sicrhau bod y prosiectau cyfalaf hyn yn cynnig cyfleoedd, hyfforddiant a swyddi i'r rhai sydd â'r angen mwyaf, ac yn helpu i adeiladu yn ôl yn well i bawb yng Nghymru?

Diolchaf i John Griffiths am y gyfres bwysig yna o sylwadau ac am ei gwestiwn, Llywydd. Mae e'n iawn, wrth gwrs, i gyfeirio at y ffordd y mae'r argyfwng COVID wedi cael effeithiau anghymesur ar wahanol sectorau o'n cymdeithas. Roeddwn i'n falch iawn yr wythnos diwethaf o gael yr adroddiad gan yr Athro Emmanuel Ogbonna ar gyd-destun economaidd-gymdeithasol effaith yr argyfwng ar bobl o gefndiroedd du, Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig. Pan fyddwn ni'n gosod contractau ar gyfer ein gwaith seilwaith, byddwn, wrth gwrs, yn defnyddio egwyddorion ein contract economaidd, lle mae'r buddsoddiad y mae'r cyhoedd yng Nghymru yn ei wneud yn dod â budd i'r cyhoedd yng Nghymru y tu hwnt i ddim ond y swyddi sy'n cael eu creu. Felly, lefelau cyflogaeth, hyfforddiant, prentisiaethau, manteision ehangach i'r gymuned, bydd hynny i gyd yn ganolog i'r ffordd yr ydym ni'n llunio'r contractau hynny—yn rhan bwysig iawn o'r contract yr ydym ni wedi'i gytuno ar gyfer cwblhau ffordd Blaenau'r Cymoedd; prosiect seilwaith mawr yr oeddem ni'n gallu bwrw ymlaen ag ef yr wythnos diwethaf. Ond bydd yr egwyddorion hynny yn cael eu defnyddio yn fwy cyffredinol er mwyn gwneud yn siŵr bod y bobl hynny sydd wedi cael eu heffeithio'n fwyaf niweidiol gan effaith coronafeirws yn cael budd anghymesur mwy o ailadeiladu ein heconomi.

Prif Weinidog, diolch am yr ymateb i John Griffiths yn y fan yna. Yn amlwg, mae'n cynrychioli etholaeth yng Nghasnewydd, lle gallai ffordd liniaru'r M4 fod wedi bod yn ddarn o seilwaith mor fawr. Rwy'n credu y bydd y dewisiadau eraill yn hytrach na ffordd liniaru'r M4 yn cael eu cyflwyno i chi yn fuan, a dychmygaf eich bod chi eisoes wedi cael syniad bras o gost y dewisiadau amgen hynny. Beth yw ystod y costau bras hynny, a beth ydych chi wedi ei wneud i sicrhau unrhyw gymorth angenrheidiol gan y Trysorlys, ar ôl gwrthod y cymorth hwnnw pan wnaethoch chi gefnu, wrth gwrs, ar y cynllun ar gyfer ffordd liniaru'r M4?

Wel, mae rhan olaf y cwestiwn hwnnw'n lol llwyr, Llywydd. Beth mae'r Aelod yn ei olygu? Nid oedd unrhyw gynnig o gymorth a gafodd ei wrthod, ac rwyf i wir yn credu bod hynny'n hurt, ac nid oes gen i unrhyw syniad o ble y'i cafwyd gan yr Aelod. Nid oes gen i unrhyw gostau bras gan eu comisiwn, gan fy mod i'n aros am eu hadroddiad. Dechreuodd y gwaith ar y gyfres gyntaf o argymhellion a wnaed gan y comisiwn yn gynharach yr wythnos hon, ac maen nhw'n cael eu hariannu yn llawn gan Lywodraeth Cymru. Rwyf i wedi dweud erioed, Llywydd, y costiwyd y cynllun gwreiddiol ar gyfer ffordd liniaru'r M4 fel biliwn o bunnau, ac mai'r comisiwn sydd â'r alwad gyntaf ar hynny o ran cyflwyno cynigion amgen fel y gallwn ni ymdrin â'r problemau gwirioneddol iawn a fu o amgylch Casnewydd, ond ei wneud mewn ffordd nad yw'n dod â'r anfanteision amgylcheddol enfawr gydag ef y byddai'r ffordd liniaru wedi'u creu.