1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am y trafodaethau a gafwyd rhwng Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU yn dilyn y cyhoeddiad am golli swyddi yn Airbus? TQ465

Diolch. Gweinidog. A yw'r Gweinidog yna? Nid yw'n ymddangos bod y Gweinidog yn clywed hyn—. Felly, mae'n ymddangos ein bod yn cael cryn dipyn o broblemau gyda'r dechnoleg y prynhawn yma. Tybed a allem ni ohirio hyn a byddwn yn datrys pam nad yw'r Gweinidog yn gallu cyfathrebu â ni. Felly, pe gallem ni felly fynd ymlaen at yr eitem nesaf ar ein hagenda, sydd, unwaith eto, fel y gwelaf—. Tybed a oes nam. A gawn ni seibiant technegol pum munud dim ond er mwyn inni ddatrys hyn? Felly, fe gymerwn ni bum munud a byddwn yn ailymgynnull ymhen pum munud. A oes modd i chi aros fel y gall y tîm darlledu ddiffodd pawb ac yna fe wnawn ni ailymgynnull?

Ataliwyd y Cyfarfod Llawn am 15:22.

Ailymgynullodd y Senedd am 15:23, gyda'r Dirprwy Lywydd yn y Gadair.

Mae'n ymddangos nawr ein bod ni'n ôl yn darlledu. Felly, gofynnwyd cwestiwn amserol Jack Sargeant, Gweinidog, ac rydych chi'n ymwybodol ohono, felly allech chi ei ateb ac wedyn dychwelwn at Jack am ei gwestiwn atodol?

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Mae newyddion neithiwr yn amlwg yn drychinebus i'r holl weithwyr yn Airbus ym Mrychdyn, eu teuluoedd, a'r cymunedau lleol sy'n amgylchynu'r gwaith. Drwy gydol y pandemig, rydym ni wedi galw ar Lywodraeth y DU i weithio gyda ni ar becyn cymorth ac i ddarparu trywydd clir i adferiad ar gyfer y sector awyrofod.

Diolch ichi am yr ateb yna, Gweinidog. Siaradais yn gynharach am yr angen i Lywodraeth Geidwadol y Deyrnas Unedig gynnig achubiaeth i'r sector awyrofod. Mae hynny, yn anffodus, yn eu dwylo nhw, a rhaid iddyn nhw benderfynu a ydyn nhw yn gweithredu ac yn cefnogi ein cymunedau ynteu'n ein siomi unwaith eto. Mae yna fesurau, fodd bynnag, y gall y Llywodraeth Lafur hon yng Nghymru eu cymryd i barhau i gefnogi'r diwydiant.

Gweinidog, byddwch yn ymwybodol y bydd gweithwyr Airbus a'u teuluoedd yn bryderus iawn ac yn meddwl tybed ble i droi. Mae arnom ni angen Llywodraeth Cymru sy'n eu cefnogi nhw ac yn gweithio gyda nhw a'u hundebau ar unwaith. Gweinidog, a gaf i ofyn ichi beth yw eich cynlluniau ar gyfer Airbus, ar gyfer y gadwyn gyflenwi, ac ar gyfer yr economi leol yn ehangach, a hefyd yr hyn y mae'n rhaid i Lywodraeth y DU ei wneud i gefnogi ein cymunedau yn y gogledd-ddwyrain?

A gaf i ddiolch i Jack Sargeant am ei gwestiwn atodol a dweud ein bod yn benderfynol o weithio gyda llywodraethau yn San Steffan ac yn Sir y Fflint, ac ar draws y rhanbarth, i sicrhau ein bod yn cael y rhagolygon gorau posib i'r bobl hynny y bydd cyhoeddiad heddiw yn effeithio arnyn nhw? Wrth gwrs, byddem yn dymuno lleihau'r niferoedd sydd wedi cael eu cyhoeddi, a byddwn yn ceisio cefnogaeth gan Lywodraeth y DU wrth ymdrechu i gyflawni hynny.

Fel y gwyddoch chi, Jack, rydym ni wedi buddsoddi miliynau ar filiynau o bunnau yn y Ganolfan Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch er mwyn sicrhau ein bod yn cyflawni rhaglen Adain Yfory, a dyna yw ein nod strategol hirdymor o hyd i sicrhau dyfodol y broses o wneud adenydd ym Mrychdyn.

Yn y tymor byr iawn, er mwyn creu pont i'r cyfnod lle mae gan Airbus ym Mrychdyn y dyfodol cadarn hwnnw—[Anhyglyw.]—yn gorfod cael ei roi gan Lywodraeth y DU i gefnogi'r gweithwyr hynny gyda chynllun ffyrlo hirfaith er mwyn gallu gweithredu, os yw hi'n bosib o gwbl, wythnos waith fyrrach ar y safle.

Nawr, yn ogystal â hyn, gan gydnabod bod hedfan yn fater a gadwyd yn ôl, dylai Llywodraeth y DU edrych yn agos iawn ar argymhellion a wnaed gan Fforwm Awyrofod Cymru ac Airbus, ac eraill, gan gynnwys y posibilrwydd ar gyfer cynllun sgrapio awyrennau, a allai ysgogi gweithgarwch o fewn y sector awyrofod. A hefyd, yr angen i gydnabod y ffaith bod angen cyllid ychwanegol ar gyfer ymchwil a datblygu ar gyfer y sector.

Nawr, rydym ni'n cynnig cyfle unigryw, gyda'r ganolfan ymchwil a thechnoleg uwch sydd ar y gweill ar gyfer ardal Glannau Dyfrdwy. Mae hynny'n rhoi cyfle i Lywodraeth y DU, drwy'r Weinyddiaeth Amddiffyn, fuddsoddi yn y safle, yn y cyfleuster penodol hwnnw, a sicrhau y gallwn ni ddenu a chadw'r bobl sydd â'r sgiliau gorau, o bosib, yn y sector.

Diolch. Mark Isherwood.

Fe wna i droi fy meicroffon ymlaen. Diolch. Ydy, mae hyn yn newyddion hollol ofnadwy i'r gogledd-ddwyrain a'r rhanbarth a'r economi ehangach. Bûm mewn sesiwn friffio neithiwr gydag Airbus, ynghyd ag Aelodau Seneddol Ceidwadol y gogledd-ddwyrain, a eglurodd eu bod yn wynebu'r argyfwng byd-eang mwyaf difrifol yn hanes ein diwydiant ac y bydd cyhoeddiadau mwy ffurfiol yfory ynghylch ble collir y swyddi. Gobeithio y byddwch yn dweud wrthym ni pa gynlluniau sydd gennych ar waith—rwy'n siŵr bod gennych chi rai—ar gyfer yfory i fod yn barod i ymateb, unwaith y bydd y bylchau wedi'u cwblhau, ac, yn amlwg, adeiladu ar y sicrwydd y bydd hyn yn canolbwyntio ar ddiswyddiadau gwirfoddol yn hytrach na diswyddiadau gorfodol.

Clywsom gan Airbus eu bod yn siarad â'r Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol, ac y buont yn gwneud hynny ers cryn amser, ac â chithau hefyd, yn gofyn yn benodol am gefnogaeth i wythnos waith fyrrach. Byddwn yn croesawu eich dealltwriaeth o'r sefyllfa yn hynny o beth, ar hyn o bryd, a beth yw safbwynt Llywodraeth Cymru.

Mae Simon Hart, yr Ysgrifennydd Gwladol, wedi dweud bod y DU wedi buddsoddi gwerth £10 biliwn hyd yn hyn yn y diwydiant hedfan ac y byddan nhw'n parhau i wneud hynny oherwydd eu bod nhw eisiau iddo oroesi. Unwaith eto, byddai o ddiddordeb imi gael gwybod pa drafodaethau yr ydych chi'n eu cael, neu yr ydych chi wedi eu cael, gyda'ch cydweithwyr yn y Yr Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol ynghylch y sylwadau hynny.

Ac yn olaf, pe gallech chi sôn am y cynllun prentisiaeth. Rwy'n gwybod fod Airbus wedi cydnabod yn gadarnhaol y gefnogaeth y mae Llywodraeth Cymru yn ei darparu ar gyfer y cynllun prentisiaeth ac y bydd yn cyflwyno dyddiadau dechrau cyfnodol ac yn lleihau maint dosbarthiadau. Ond, beth allai Llywodraeth Cymru ei wneud i gefnogi cynlluniau estynedig yn y dyfodol i alluogi newydd-ddyfodiaid i fod yno, gobeithio, ar gyfer adferiad yn y dyfodol?

A gaf i ddiolch i Mark Isherwood am nifer o gwestiynau adeiladol? Ac a gaf i ei sicrhau, yn gyntaf oll, y bûm yn trafod yn rheolaidd iawn gyda Gweinidogion Yr Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol a Swyddfa Cymru? Yn wir, rydym ni wedi bod yn trafod yn wythnosol yn ystod y pandemig. Gobeithio y byddant yn parhau unwaith y byddwn drwy hyn hefyd.

Nid ydym wedi cael yr un graddau o ymgysylltu â Thrysorlys y DU, ac, wrth gwrs, y Trysorlys fydd yn gwneud y penderfyniad terfynol ynghylch a ddylid cefnogi gweithwyr Airbus gyda'r cymorth ariannol sydd ei angen i gyflwyno wythnos waith fyrrach. Mae'n rhywbeth yr wyf wedi ei drafod gyda Gweinidogion Yr Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol a Swyddfa Cymru, a chredaf fod gennym ni gefnogaeth unfrydol ar draws Llywodraeth Cymru a'r adrannau hynny yn Llywodraeth y DU am ymyriad o'r fath. Ond bydd yn rhaid i benderfyniadau Trysorlys y DU gael eu gwneud mewn ffordd gadarnhaol, ac rwy'n deall eu bod yn ystyried y cynnig hwn ar hyn o bryd.

Hefyd, bydd Llywodraeth Cymru yn gweithredu yn y dyfodol agos ac yn y tymor byr, y tymor hwy ac, yn wir, y tymor canolig, gan gynnwys creu tîm ymateb cyflym rhanbarthol. Mae hynny ar waith nawr. Bydd yn gweithredu ar draws y ffin hefyd. Byddwn yn cysylltu â rhanddeiliaid ledled gogledd Cymru a gogledd-orllewin Lloegr, gan gydnabod bod problem enfawr o ran gweithgynhyrchu ar ddwy ochr y ffin, nid yn unig o ran awyrofod, ond sectorau allweddol eraill.

Byddwn hefyd yn cynnal uwchgynhadledd, a fydd yn rhoi cyfle i lawer o'r busnesau yn y gadwyn gyflenwi weld pa ragolygon eraill sydd yna gyda gweithgynhyrchwyr offer gwreiddiol eraill o fewn y diwydiant awyrofod. Ac, wrth gwrs, rydym yn barod i gefnogi cwmnïau cadwyni cyflenwi drwy'r gronfa cadernid economaidd.

Bydd ymgynghori ar y nifer penodol o swyddi a fydd yn cael eu cyhoeddi ym Mrychdyn yn cymryd peth amser, fel yr ydych yn cydnabod, rwy'n siŵr, a byddwn yn gweithio drwy gydol y cyfnod hwnnw gyda'r cwmni i wneud yn siŵr bod unrhyw un sy'n cael ei ddiswyddo yn dilyn yr ymgynghoriad yn cael cymorth drwy Cymru'n Gweithio i gael hyfforddiant neu gyfleoedd cyflogaeth pellach. Fel yr wyf wedi'i ddweud eisoes, bydd y posibiliadau ar gyfer canolfan technoleg ac ymchwil uwch yn denu buddsoddiad pellach i ardal Glannau Dyfrdwy, ac mae hwnnw'n gyfleuster hanfodol bwysig.

Nawr, o ran y ddarpariaeth brentisiaethau yn Airbus, rydym yn falch o fod wedi cefnogi miloedd ar filoedd o brentisiaid yn Airbus. Maen nhw ymysg y prentisiaid gorau mewn unrhyw le yn y DU. Mae'n gynllun o'r radd flaenaf, ac rydym yn falch iawn ohono, ac rydym yn hapus ein bod yn gallu cyllido, ar hyn o bryd, yn y cyfnod anodd hwn, y rheini sydd yn eu trydedd flwyddyn i gwblhau eu prentisiaethau, ac rydym yn dod o hyd i fodel i roi cefnogaeth ariannol i'r rhai sy'n cychwyn o'r newydd. Mark Isherwood, rwy'n siŵr eich bod yn ymwybodol o'n targed parhaus o greu 100,000 o brentisiaethau o ansawdd uchel i bob oed. Bydd hynny'n parhau, er gwaethaf y coronafeirws. Rydym yn disgwyl cyrraedd y targed hwnnw, a gwnawn bopeth a allwn ni i sicrhau y gellir darparu'r nifer mwyaf posib drwy Airbus.

Diolch, Gweinidog, am eich atebion hyd yn hyn. Mae'n sicr yn newyddion torcalonus, ac rwy'n cytuno'n llwyr â'r sylwadau a wnaethoch chi ynghylch edrych ar yr wythnos bedwar diwrnod ac ymestyn y cynllun ffyrlo, ac, yn sicr, pwysigrwydd y ddarpariaeth brentisiaethau yn Airbus. Mae'n enwog ac yn nodedig iawn ar draws y gogledd, ac mae gwir angen i ni wneud popeth o fewn ein gallu i geisio cadw cymaint o'r cyfleoedd hynny â phosib.

Allwch chi ddweud ychydig bach mwy wrthym ni am y gwaith yr ydych yn edrych arno o ran datblygu gwaith arall ar y safle? Yn amlwg, mae cyfeiriad yn eich datganiad a gyhoeddwyd yn gynharach ynglŷn â gwaith cynnal a chadw, atgyweirio ac archwilio a allai gael ei leoli ar y safle. Fe wnaethoch chi gyfeirio at ymchwil ac arloesi; rwy'n arbennig o awyddus i weld, efallai, arloesi o ran posibiliadau ac agweddau mwy ecogyfeillgar yn y math hwnnw o dechnoleg a diwydiant. Mae'n sicr yn faes lle mae angen i ni fod yn gwthio'r sector iddo. Felly, hoffwn glywed beth yw eich cynigion o ran ceisio dechrau mynd ar drywydd rhai o'r meysydd hynny efallai.

Hefyd, wrth gwrs, mae'n rhaid inni gofio—ac rwy'n gwybod eich bod yn ymwybodol o hyn, ac rydych chi eisoes wedi cydnabod hyn—fod cadwyn gyflenwi fawr iawn a llu o fusnesau lleol sy'n ddibynnol iawn ar y safle ym Mrychdyn. Felly, a allech chi ddweud ychydig yn rhagor wrthym ni ynghylch sut yr ydych yn bwriadu ymgysylltu â'r gadwyn gyflenwi ehangach y bydd y diswyddiadau arfaethedig hyn yn effeithio arni a'i chefnogi?

A byddwch yn ymwybodol, rwy'n siŵr, fod Plaid Cymru wedi cyhoeddi yr wythnos diwethaf ein cynigion ar gyfer cynllun adnewyddu economaidd, sy'n cynnwys cynigion megis pecyn ailsgilio Cymru, cynllun gwarant cyflogaeth i bobl ifanc, sy'n amlwg yn rhan o agwedd ehangach at y datblygiadau yr hoffem eu gweld ar ôl COVID. Tybed a fyddech chi'n fodlon edrych ar, ac ystyried rhai o'r rhain fel ymyriadau posib gan y Llywodraeth.

Yn olaf, rydym yn sôn, yn bennaf, am effeithiau economaidd a'r effaith ar fusnesau a chyflogaeth, ond yn amlwg bydd effaith emosiynol a lles, ac effaith ar iechyd meddwl pobl, pobl sydd eisoes wedi bod ar ffyrlo ers misoedd lawer bellach yn wynebu'r posibilrwydd, wrth gwrs, na fydd swydd o bosib i ddychwelyd iddi. Felly, a allwch chi ein sicrhau nid yn unig y bydd cefnogaeth o ran cyngor busnes a chymorth i ddod o hyd i swyddi ac ailsgilio, ond hefyd y rhoddir y gefnogaeth y gallai fod ei hangen ar bobl o ran eu hiechyd a'u lles emosiynol a meddyliol?

A gaf i ddiolch i Llyr Gruffydd am ei gwestiynau ac efallai ateb yr un olaf yna yn gyntaf? Oherwydd rwy'n credu ei bod hi'n gwbl hanfodol ein bod yn cydnabod y niwed meddyliol ac emosiynol y gallai hyn ei achosi i lawer o bobl. Mae'n gwbl hanfodol, felly, nad yw'r gefnogaeth a gynigiwn ni yn ymwneud â materion cyflogaeth a chyfleoedd sgiliau yn unig, ond hefyd â chymorth ar gyfer iechyd meddyliol ac emosiynol. Rhaid imi ddweud bod y cwmni ei hun wedi dangos cyfrifoldeb rhyfeddol dros flynyddoedd lawer o ran darparu cymorth a chyngor i weithwyr sy'n wynebu problemau iechyd meddwl, a byddwn yn sicrhau, drwy'r rhaglen Cymru'n Gweithio, ein bod yn gofalu am unigolion sy'n wynebu straen emosiynol penodol ar hyn o bryd. Sefydlwyd Cymru'n Gweithio gyda'r nod o sicrhau ei bod yn adnabod yr holl heriau, yr holl rwystrau sy'n wynebu unigolion pan fyddant yn ddi-waith, a'n bod yn rhoi canllawiau, cyngor a chymorth iddyn nhw i oresgyn pob rhwystr, gan gynnwys iechyd meddwl.

Llyr, fe wnaethoch chi grybwyll nifer o gwestiynau am ddewisiadau eraill, ac mae'n hanfodol bwysig ein bod yn chwilio am bob posibilrwydd i fuddsoddi mewn swyddi a busnesau yn yr ardal ddaearyddol honno, gan gydnabod y bydd hi'n gryn amser cyn i'r sector awyrofod adfer yn llwyr. Bydd y Sefydliad Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch yn cynnig cyfle unigryw ar gyfer cydweithio a chyd-leoli gyda nifer o gwmnïau blaenllaw sydd â diddordeb mewn ymchwil a datblygu yn ymwneud yn arbennig ag electroneg a gwaith atgyweirio electroneg. Bydd hynny'n ategu'r presenoldeb awyrofod ym Mrychdyn yn fawr.

Rydym ni hefyd yn ystyried a oes yna weithgarwch ategol mewn sector arall y gellid ei gyflwyno yn ardal Glannau Dyfrdwy, ac wrth gwrs byddwch yn ymwybodol o botensial canolfan logisteg Heathrow ar gyfer safle Tata Steel. Gallai hynny fod yn hanfodol bwysig wrth ddarparu gwaith arall i'r unigolion medrus iawn hyn. Credwn fod tua 150 o fusnesau o fewn cadwyn gyflenwi Airbus y gallai'r cyhoeddiad gael effaith arnynt dros nos. Rydym ni eisoes wedi bod yn trafod gyda nhw, ac rydym ni wedi gofyn i fforwm awyrofod Cymru gynnal archwiliad o effaith debygol cyhoeddiad Airbus dros nos. Fel y dywedais wrth Mark Isherwood, rydym yn edrych ar gyfleoedd drwy'r uwchgynhadledd sydd i ddod i gyflwyno nifer o fusnesau o fewn y gadwyn gyflenwi i weithgynhyrchwyr mawr eraill y gallent gyflenwi nwyddau neu wasanaethau iddynt.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Rwy'n cytuno ag eraill sydd wedi gwneud sylwadau. Rwy'n credu ei fod yn newyddion siomedig ac yn ergyd drom i'r sector awyrennau yng Nghymru, ac rwy'n credu ein bod yn meddwl am yr holl staff hynny yr effeithiwyd arnynt. Gofynnwyd rhai o'r cwestiynau allweddol, ond rwy'n credu ei bod hi yn peri pryder bod Llywodraeth Cymru wedi ysgrifennu at Ryanair i ofyn i'r cwmni hedfan ohirio taith a drefnwyd ar gyfer y dydd Gwener hwn o Faes Awyr Caerdydd. Os na fydd Llywodraeth Cymru yn caniatáu hediadau, a ddim yn credu y dylai awyrennau hedfan, yna bydd effaith ganlyniadol amlwg ar y diwydiant awyrennau. Felly, byddai'n ddefnyddiol pe gallai'r Llywodraeth nodi yn y cyd-destun hwn yr hyn y gellir ei wneud o ran newid y rheolau iechyd cyhoeddus, fel sydd wedi digwydd mewn rhannau eraill o'r wlad, y DU, i drosglwyddo neges ein bod ni'n agored i fusnes yma yng Nghymru.

A gaf i ddiolch i Russell George am ei gwestiwn a dweud yr hyn a ddywedais yn y gynhadledd i'r wasg y bore yma—ein bod yn edrych ymlaen at sicrhau bod maes awyr rhyngwladol Caerdydd yn cryfhau ei berthynas â Ryanair, yn ailddechrau hediadau cyn gynted â phosib, cyn gynted ag y bydd hi'n ddiogel gwneud hynny? Ond mae'n rhaid i ni hefyd gydnabod bod Cyngor Llywodraeth y DU yn parhau mewn grym ynglŷn â theithio tramor, ac mai dim ond teithio hanfodol y dylid ei wneud, a bod mesurau cwarantin Llywodraeth y DU yn parhau mewn grym. Felly, byddwn yn annog yr holl unigolion hynny sydd wedi prynu tocynnau—ac rwy'n cydnabod i lawer eu prynu sawl mis yn ôl—i feddwl yn hynod o ofalus cyn hedfan ddydd Gwener, ac os yn bosib, peidio â gwneud hynny, oherwydd mae'r feirws ofnadwy hwn gennym ni o hyd y mae'n rhaid inni ymdrin ag ef. Os gellir creu pontydd awyr, a phan fydd y Swyddfa Dramor a Chymanwlad yn newid ei chyngor, yna byddwn yn dathlu'r ffaith y byddwn yn gallu darparu mwy o hediadau i mewn ac allan o Faes Awyr Caerdydd. Ond byddem yn hoffi gweld gohirio'r ddau ehediad yna am y tro. Fodd bynnag, rydym ni'n gefnogol iawn i ymdrechion Maes Awyr Caerdydd i ddenu mwy o gwmnïau hedfan ac i ddatblygu mwy o deithiau yn y tymor hir.

Diolch yn fawr, Gweinidog.