Eitem 8 ar ein hagenda y prynhawn yma yw'r datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig am yr argyfwng hinsawdd, a galwaf ar y Gweinidog Materion Gwledig, Lesley Griffiths.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Drwy gydol pandemig y coronafeirws, rydym ni wedi cynnal momentwm yn ein hymateb i'r argyfwng hinsawdd. Mae hyn yn cynnwys buddsoddiadau newydd, gwerth sawl miliwn o bunnau mewn rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol, gallu ymateb i argyfyngau, cynlluniau teithio llesol, cerbydau allyriadau isel, band eang cyflym iawn mewn ardaloedd gwledig, plannu coed a rownd arall o'r gronfa economi gylchol.

Ym mis Ebrill, gwnes ymrwymiad i ddarparu datganiad pellach i amlinellu sut y byddwn yn gwneud mwy ac yn gweithredu ynghynt i sicrhau Cymru ddi-garbon er mwyn darparu ffyniant a chydraddoldeb, yn ogystal ag aer, dŵr a thir glân. Byddwn yn cyflawni hyn drwy gryfhau cydnerthedd ein hamgylcheddau naturiol ac adeiledig i wrthsefyll effaith hinsawdd sy'n newid a thrwy alluogi trawsnewidiad economaidd a fydd yn disodli ein dibyniaeth ar danwyddau ffosil, gan greu diwydiannau a swyddi'r dyfodol.

Rydym ni wedi dechrau gweithio i greu coedwig genedlaethol i Gymru, gan lansio ein cronfa coetiroedd cymunedol, sy'n gynnydd pedwarplyg yn y gyllideb ar gyfer creu coetiroedd. Byddwn yn parhau i ymgysylltu â sector ffermio Cymru er mwyn deall sut y gallwn ni weithio gyda nhw i ehangu eu swyddogaeth o ran cynnal a chynyddu storfeydd carbon Cymru.

Rydym ni ar y trywydd cywir o hyd i gyflawni ein nod o fuddsoddi £350 miliwn i ymdrin â pherygl llifogydd ac erydu arfordirol. Ym mis Ebrill cyhoeddwyd rhaglen fuddsoddi £60 miliwn ar gyfer 2020-1, yn ogystal â £14 miliwn o arian i atgyweirio amddiffynfeydd llifogydd a'r seilwaith trafnidiaeth a ddifrodwyd yn ystod y stormydd dwys a effeithiodd ar filoedd o bobl ledled Cymru yn gynharach eleni. Yn ystod y pandemig, rydym ni hefyd wedi sefydlu rhaglen newydd i fynd i'r afael â'r perygl y mae tomennydd glo yn eu peri i'n cymunedau.

Mae'r modd yr ydym ni wedi gweithredu ynglŷn â thlodi tanwydd wedi helpu miloedd o gartrefi i wella eu hiechyd a chynnig amddiffyniad rhag costau ynni uwch drwy fuddsoddi mwy na £300 miliwn. Er bod pandemig COVID-19 wedi amharu ar y gwaith o osod mesurau effeithlonrwydd ynni yng nghartrefi pobl, rwy'n bwriadu darparu datganiad pellach ym mis Medi i gyhoeddi cynlluniau a dulliau cyflawni newydd i wireddu hyd yn oed mwy o fuddion ar gyfer cydraddoldeb, ar gyfer allyriadau, ar gyfer cadwyni cyflenwi a swyddi lleol.

Mae Llywodraeth Cymru hefyd yn buddsoddi'n uniongyrchol drwy'r rhaglen tai arloesol, a gynlluniwyd i brofi dulliau newydd o adeiladu tai cymdeithasol a fforddiadwy sy'n bodloni'r safonau amgylcheddol uchaf. Mae'r 1,400 o gartrefi sy'n cael eu darparu yn nhair blynedd gyntaf y rhaglen yn cynnwys 76 yn Rhuthun, a'r gobaith yw mai hwn fydd y datblygiad cyntaf yn y DU i fod â gwerth net di-garbon ar hyd ei oes, ac fe gaiff y tai eu hadeiladu gan ddefnyddio coed o Gymru. Caiff mwy na 600 o gartrefi addas at y dyfodol eu hadeiladu yn y flwyddyn i ddod.

Yn ystod y pandemig, rydym ni wedi gweld cynnydd sylweddol mewn cerdded a beicio, a chynnydd sylweddol iawn mewn gweithio o gartref, sydd wedi lleihau allyriadau'n sylweddol. Er mwyn cefnogi cymunedau i barhau ag arferion teithio cadarnhaol, mae Llywodraeth Cymru wedi darparu £15 miliwn o arian ychwanegol i awdurdodau lleol ledled Cymru er mwyn iddynt aildrefnu ffyrdd, gan adeiladu ar y buddsoddiad mwyaf erioed mewn teithio llesol y llynedd.

Bu Cymru ar flaen y gad yn y DU ac yn fyd-eang yn y newid i economi gylchol. Eleni rydym ni wedi ymgynghori ar ein strategaeth i sicrhau dyfodol diwastraff ac rydym ni wedi ehangu'r gronfa economi gylchol ar gyfer busnesau. Yn ystod y gyfres gyntaf o grantiau, gwelwyd buddsoddiad mewn busnesau yng Nghymru i ddargyfeirio 6,000 o dunelli o wastraff o safleoedd tirlenwi, gan arbed mwy na 4,000 o dunelli o garbon deuocsid.

Mae Cymru'n gartref i ymchwil sy'n arwain y byd o ran mynd i'r afael â'r allyriadau o ddiwydiannau carbon-ddwys, gan gynnwys dur ac awyrennau. Gan weithio gyda'n partneriaethau sgiliau rhanbarthol, rydym yn gweithio i sicrhau bod gan bob rhanbarth yng Nghymru y sgiliau sydd eu hangen i fabwysiadu ac ehangu technoleg carbon isel sy'n dod i'r amlwg.

Mewn ymateb i'r pandemig, mae Cymru wedi darparu'r pecyn cymorth mwyaf hael i fusnesau yn unrhyw le yn y DU. Fodd bynnag, rydym ni wedi gwneud y cymorth hwn yn amodol ar gwmnïau yn ymuno â chontract economaidd Llywodraeth Cymru, gan gynnwys ymrwymiad i ddatgarboneiddio.

Mae arweinyddiaeth y sector cyhoeddus yn y maes hwn yn hanfodol. Byddaf yn cyhoeddi canllaw adrodd di-garbon net ar gyfer y sector cyhoeddus yng Nghymru i'n helpu i ddeall ôl-troed allyriadau cyrff cyhoeddus Cymru, nodi ffynonellau allyriadau sy'n cael blaenoriaeth a monitro cynnydd tuag at gyrraedd ein nod o gael sector cyhoeddus sy'n niwtral o ran carbon erbyn 2030. Mae gwasanaeth ynni Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi mwy na £96 miliwn mewn prosiectau ynni adnewyddadwy yn y sector cyhoeddus, a fydd, dros eu hoes, yn sicrhau miliwn o dunelli o arbedion carbon a thros £280 miliwn o arbedion ariannol. Mae cyhoeddi adroddiad blynyddol gwasanaeth ynni Llywodraeth Cymru heddiw yn dangos ein cynnydd yn ystod y flwyddyn ddiwethaf.

Yn gynharach eleni, fe wnaethom ni gyhoeddi ein polisi i'w gwneud hi'n ofynnol i bob gosodiad ynni newydd gynnwys elfen o berchnogaeth leol i rannu manteision ein trawsnewidiad ynni yn ehangach. Yn 2018, llwyddasom i gyrraedd capasiti o 780 MW o ynni adnewyddadwy cymunedol a lleol, ac rydym yn dal ar y trywydd iawn i gyflawni 1 GW erbyn 2030.

Ynghyd â'n cefnogaeth ar gyfer ynni adnewyddadwy, amcan polisi Llywodraeth Cymru yw osgoi parhau i gloddio tanwydd ffosil yn ei holl ffurfiau. Heddiw, rwy'n lansio ymgynghoriad ar ein polisi glo drafft i gefnogi trawsnewid cyfrifol. Wrth inni roi terfyn ar ein dibyniaeth ar lo, yr adeiladwyd economi fodern Cymru arno, rydym yn edrych ar y cyfraniad y gall Cymru ei wneud i'r chwyldro ynni morol. Rydym ni wedi buddsoddi mewn 10 o brosiectau ynni'r môr, sydd wedi sicrhau mwy na £100 miliwn o fuddsoddiad Ewropeaidd, yn y gogledd a'r de.

Rwyf wedi disgrifio rhywfaint o'r cynnydd pwysig sy'n cael ei wneud yng Nghymru, ac yn ystod yr wythnosau nesaf byddwn yn cyhoeddi cynllun ymgysylltu Llywodraeth Cymru, sy'n amlinellu sut y byddwn yn ymgysylltu â phob cymuned a diwydiant yng Nghymru i gryfhau ein hymdrechion ar y cyd. Bydd hyn yn cynnwys ein cynlluniau ar gyfer wythnos hinsawdd ddigidol i Gymru ym mis Tachwedd er mwyn cefnogi'r gwaith o ddatblygu ein cynllun carbon isel nesaf ar gyfer Cymru gyfan ar gyfer 2021 i 2026.

Rwy'n gobeithio y bydd holl Aelodau'r Senedd yn annog pob corff cyhoeddus, busnes a phob cymuned yng Nghymru i fod yn rhan o greu cynllun Cymru gyfan i oresgyn yr argyfwng hinsawdd, gan gefnogi ein heconomi i ymadfer ar ôl effaith COVID-19, gan greu diwydiannau a swyddi newydd, er mwyn creu Cymru lewyrchus, iachach a mwy cyfartal. Diolch.

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad y prynhawn yma ar y pwnc pwysig iawn hwn, sy'n amlwg yn adeiladu ar y cyhoeddiad a wnaethoch chi fel Llywodraeth y llynedd, a gefnogwyd, mi gredaf, gan bob plaid yn y Cynulliad ar y pryd. Hoffwn grybwyll, yn gyntaf oll, eich sylw yn eich datganiad ynghylch cydnerthedd, ac, yn amlwg, gyda'r argyfwng COVID, rydych chi wedi gorfod gwneud peth ailddyrannu o fewn eich cyllideb. Y corff rheoleiddio sydd, yn amlwg, yn goruchwylio llawer o'r gwaith hwn yw Cyfoeth Naturiol Cymru. Maen nhw wedi gweld cwtogi eu cyllideb o ryw £7.5 miliwn. Pa mor ffyddiog ydych chi fod y rheoleiddiwr—? Ac rwyf wedi bod yr un mor feirniadol o Cyfoeth Naturiol Cymru â neb, ond, os nad oes ganddynt yr offer i wneud y gwaith, mae'n mynd i fod yn heriol iawn iddyn nhw gwblhau gwaith atal llifogydd neu waith mewn meysydd eraill o'r amgylchedd mewn modd cydnerth. Felly, pa mor ffyddiog ydych chi, gyda'r toriad hwnnw yn y gyllideb, y byddant yn gallu bodloni'r disgwyliadau yr ydych yn eu gosod arnyn nhw i wneud gwelliannau yn y maes hwn ac i fodloni eich disgwyliadau?

Hoffwn hefyd dynnu sylw at ddarpariaeth y Llywodraeth, o ran plannu coed, sy'n rhan arall o'ch datganiad a grybwyllwyd droeon, y llynedd, dim ond 80 o hectarau o goed ffres a blannwyd yng Nghymru, o'i gymharu â tharged o 2,000 o hectarau. Mae eich datganiad, yn amlwg, yn frith o ymrwymiadau amrywiol, nodau amrywiol, amcanion amrywiol—ynglŷn â rhywbeth sydd mor syml â phlannu coed, a fu'n ymrwymiad mor hir gan y Llywodraeth hon ers y 10 mlynedd diwethaf a mwy, bob blwyddyn, mae wedi bod yn gwaethygu ac yn gwaethygu o ran plannu coed yng Nghymru. Felly, pa mor ffyddiog y gallwn ni fod fel Aelodau Cynulliad—ac, yn wir, pobl Cymru pan fyddant yn darllen eich datganiad—y byddwch yn gallu cyflawni'r ymrwymiadau hynny pan fethwyd yn drychinebus i gyflawni rhywbeth mor glir â'r targed hwn y mae'r Llywodraeth ei hun wedi'i osod iddo ei hun? Rwy'n credu bod angen i ni fod yn ffyddiog iawn y gallwch chi gyflawni yn hynny o beth.  

Diolch. [Torri ar draws.] Na. Na, mae'n ddrwg gennyf—rydych chi wedi cael mwy na dwy funud, a chaniateir munud i bob cyfraniad. Felly, diolch, ac mae ambell gwestiwn yn y fan yna. Felly, Lesley Griffiths.

Diolch, Andrew R.T. Davies, am eich cwestiynau. Yn amlwg, rydym ni mewn sefyllfa nad ydym ni eisiau bod ynddi o ran gorfod ail-greu ac ailosod ein cyllideb yng ngoleuni pandemig COVID-19, ac rwy'n deall yn llwyr bryderon pobl ynghylch cyllideb Cyfoeth Naturiol Cymru. Credaf y byddwch wedi fy nghlywed yn dweud yn fy sesiwn gwestiynau llafar yn y Cynulliad yr wythnos diwethaf ein bod yn parhau i weithio gyda Cyfoeth Naturiol Cymru; fe wnes i gyfarfod â'r Cadeirydd a'r Prif Weithredwr yr wythnos diwethaf i edrych ar ba hyblygrwydd y gallwn ei gynnig iddyn nhw i wneud yn siŵr y gallant gyflawni eu holl ddyletswyddau statudol ac, fel y dywedwch chi, y pethau y maen nhw yn gyfrifol amdanynt ar ein rhan. Rydym yn gwneud yn siŵr bod ganddyn nhw yr hyblygrwydd hwnnw. Mae trafodaethau'n parhau rhwng swyddogion a Cyfoeth Naturiol Cymru, yn ogystal â fi a'r Cadeirydd a'r Prif Weithredwr, ac rwy'n gobeithio, wrth inni fynd drwy'r flwyddyn, y byddaf yn gallu rhoi'r sicrwydd hwnnw i'r Aelodau.

O ran coedwigaeth, rydych chi yn llygad eich lle, nid ydym ni wedi bod, ac nid ydym ni eto, mewn sefyllfa yr ydym ni eisiau bod ynddi o ran nifer y coed ffres yr ydym yn eu plannu. Byddwch yn ymwybodol o'r strategaeth yr ydym yn ei gosod o ran cynyddu coetiroedd gan o leiaf 2,000 o hectarau y flwyddyn o 2020 hyd 2030, ac rydym ni yn gweithio i gyrraedd hynny. Fel y dywedwch chi, roedd y llynedd yn siomedig. Roedd llawer o hynny oherwydd amseriad cyllid y cynllun datblygu gwledig, a bydd yr arian a oedd ar gael gennym ni y llynedd yn cefnogi plannu coed yn y tymor plannu sydd i ddod y gaeaf hwn sydd ar ein gwarthaf nawr. Y llynedd, fe wnaethom ni ariannu ailblannu 1,500 o hectarau o goed i ailstocio coetiroedd presennol.

Rydym ni wedi cymryd camau sylweddol i gynyddu faint o goetiroedd sydd gennym ni drwy lansio ffenest newydd o greu coetiroedd drwy Glastir. Mae hynny wedi bod yn gynnydd pedwarplyg eleni yn y gyllideb i £8 miliwn, felly gobeithio bod hynny'n dangos yr ymrwymiad, ac rwy'n gobeithio bod hynny'n rhoi hyder i chi fod yr arian hwnnw ar gael. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn ein bod yn gweithio gyda'n partneriaid i sicrhau ein bod yn cyflawni ein targedau. Byddwch yn ymwybodol ein bod hefyd wedi dechrau sefydlu coedwig genedlaethol i Gymru, a oedd yn un o ymrwymiadau maniffesto y Prif Weinidog, ac, yr wythnos diwethaf, lansiwyd cynllun newydd i greu coetiroedd newydd ger cymunedau lleol.

Felly, ni all y Llywodraeth wneud hynny ar ei phen ei hun, ac rwy'n gobeithio y byddwn i gyd yn annog pobl i edrych ar y cynlluniau coetir newydd hynny yr ydym ni wedi'u gweithredu. Mae gennym ni nifer o brosiectau arddangos eleni, ac mae hynny'n cynnwys cynllun coetir cymunedol £2.1 miliwn a lansiwyd, fel y crybwyllais, yr wythnos diwethaf.

Wel, nid oedd plannu coed yn siomedig, Gweinidog—mae'n eithaf cywilyddus, a bod yn onest. Ond dyna ni. Ac mae llawer o waith dal i fyny i'w wneud, ac nid wyf yn argyhoeddedig y bydd y llwybr presennol yr ydych chi'n ei gynnig yn ddigon. Ond doeddwn i ddim wedi sylweddoli ein bod ni'n gyfyngedig i'r fath raddau ar amser, felly bydd yn rhaid i mi symud ymlaen.

Rydych chi'n siarad yn huawdl yn aml iawn, ac rydych chi wedi bod yn gwneud hynny ynghylch yr economi gylchol ers sawl blwyddyn bellach. Gallai'r Llywodraeth hon fod wedi cyflwyno cynllun dychwelyd blaendal flynyddoedd yn ôl pe bai wedi dymuno gwneud hynny, ond nid ydych chi wedi gwneud hynny. Rydym ni'n dal i aros am benderfyniadau ar wahardd plastig untro. Rydym ni'n dal i aros i benderfyniadau gael eu gwneud ynghylch cyflwyno mwy o gyfrifoldeb i gynhyrchwyr. Felly, rhowch ddyddiad inni, Gweinidog. Dywedwch wrthym ni pryd y byddwn yn gweld y rhain yn cael eu gweithredu yn hytrach na chael eu trafod, fel yr ydych chi wedi bod yn ei wneud dros y 10 mlynedd diwethaf.

Croesawaf y cyfeiriad at 76 o dai, wrth gwrs—y cartrefi di-garbon net—sy'n cael eu hadeiladu yn Rhuthun, fel y gallwch ddychmygu. Ond, wrth gwrs, rydym ni ymhell ar ei hôl hi yn rhyngwladol yn hynny o beth. Felly, beth sy'n digwydd i wneud y technegau hyn o godi tai a'r mathau hyn o dai yn agweddau creiddiol o'r datblygiadau sydd ar y gweill, yn hytrach na chyfeirio atyn nhw o hyd fel y prosiectau newydd hyn y gallwch chi eu crybwyll mewn datganiadau llafar nawr ac yn y man? 

A allwch chi ddweud wrthym ni pa swyddogaeth fydd gan Lywodraeth Cymru wrth gefnogi'r morlyn llanw arfaethedig a gyhoeddwyd heddiw ym Mostyn? Hoffwn ddeall swyddogaeth y Llywodraeth o ran gwireddu hynny, yn enwedig yn dilyn y newyddion drwg mewn cysylltiad â morlyn llanw Bae Abertawe. Mae angen inni edrych nawr ar Fostyn i geisio rhyddhau rhywfaint o'r potensial hwnnw yr ydym ni'n gwybod sydd gennym ni o amgylch arfordir Cymru.

Ac, yn olaf, gwasanaeth ynni Llywodraeth Cymru. Wel, mae'n ymwneud â graddfa a chyflymder, onid yw, ac rwyf wedi codi hyn gyda chi o'r blaen. Pa gynlluniau sydd gennych chi i gynyddu rhywfaint o'r gwaith hwn, oherwydd, ers ei sefydlu yn 2018, wrth gwrs, mae'r Senedd hon wedi datgan argyfwng hinsawdd? Felly, yn y cyfamser, a yw ei waith wedi dwysáu? Oherwydd rydym ni'n gwybod y bydd angen targedu 870,000 o aelwydydd, ar gost o £5 biliwn, er mwyn sicrhau arbediad effeithlonrwydd o 20 y cant ar draws stoc tai domestig Cymru. Felly, a ydym yn dal i fynd i lusgo'n traed, ynteu a ydym o ddifrif ynghylch y newid trosiannol y mae angen inni ei weld?

Diolch, Llyr, am y cwestiynau yna. Mewn ymateb i'r cynllun blaendal a phlastig untro, mae'r ddau ohonynt yn rhan o bortffolio Hannah Blythyn. Rwy'n sicr yn ymwybodol bod y cynllun blaendal—roedd y mater yn ymwneud â sicrhau nad oedd canlyniadau annisgwyl yn bwysig iawn, ac yn un o'r rhesymau nad oeddem ni wedi bwrw ymlaen â hynny. Ond rwy'n siŵr y gall y Dirprwy Weinidog roi dyddiad i chi, fel yr ydych chi'n gofyn amdano, maes o law.

Ynghylch y—. Mae'r economi gylchol yn bwysig iawn, a byddwch yn ymwybodol o'r gronfa £6.5 miliwn a lansiwyd yn gynharach eleni i ddangos y dull gweithredu yr ydym yn ei ddatblygu yng nghyd-destun y strategaeth, gan ei bod yn amlwg wedi'i chynllunio i gefnogi'r defnydd ehangach o ddeunydd wedi'i ailgylchu. Ac rwy'n gwybod bod Rhaglen Weithredu'r Cynllun Gwastraff ac Adnoddau wedi dyfarnu'r grantiau cyfalaf cyntaf o dan y gronfa £6.5 miliwn y cyfeiriais ati i weithgynhyrchwyr Cymru. Ond fel yr wyf yn ei ddweud, mae hynny'n rhan o bortffolio Hannah Blythyn.

Roeddwn yn credu ei bod hi'n gyffrous iawn clywed am y morlyn llanw ym Mostyn. Rwyf bob amser wedi credu bod hynny'n rhywbeth y gellid ei ddatblygu, ac mae ganddo lawer o fuddion eraill ar wahân i ynni; byddwch yn ymwybodol o'r effaith y gallai ei chael ar lifogydd, er enghraifft. Felly, bydd fy swyddogion yn parhau i weithio'n agos iawn gyda golwg ar hynny. Yfory, byddaf i a Ken Skates, rwy'n credu, hefyd yn mynd i uwchgynhadledd ynni'r môr. A'r bore yma, cyfarfûm ag Innogy energy, sydd, fel y gwyddoch chi, yn ehangu'r fferm wynt oddi ar arfordir y gogledd. A buom yn siarad y bore yma, yn dilyn y newydd trychinebus, fel y cyfeiriasoch chi ato, ddoe yng nghyswllt Airbus, ynghylch edrych i weld a oes gan weithwyr Airbus y sgiliau trosglwyddadwy hynny y gallai fod eu hangen. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn ein bod yn edrych ar hynny. Fel y gwyddoch chi, ynghylch gwasanaeth ynni Cymru, cyflwynais adroddiad heddiw, a fydd yn rhoi'r diweddaraf ichi am yr holl faterion yr ydych chi'n cyfeirio atyn nhw. 

Er ein bod yn cydnabod ac yn croesawu'r holl brosiectau gwyrdd yr ydych chi wedi'u hamlinellu yn eich adroddiad, Gweinidog, mae'n rhaid i mi ddychwelyd at y pwnc y soniodd R.T. Davies amdano'n gynharach, sef plannu coed. Ni wnaf fanylu yn ei gylch; mae gennyf i'r manylion o'm blaen nawr. Rydych chi wedi rhoi ateb eithaf cynhwysfawr i gwestiwn R.T., ond rhaid imi ddweud na allwn gael unrhyw drafodaeth ystyrlon ar liniaru newid yn yr hinsawdd heb fynd i'r afael â'n record ar blannu coed yng Nghymru. Ac mae'n rhaid inni edrych ar agweddau eraill plannu coed—eu heffaith ar arafu llifogydd, sy'n cael effaith ddinistriol ar lawer o gymunedau yng Nghymru, a amlinellir yn aml wrth gyfrannau at ddadleuon yn y cyfarfod llawn, ac, unwaith eto, y dywedir eu bod yn amlygiad arall o gynhesu byd-eang, er nad oes unrhyw dystiolaeth wyddonol mai ffenomen o waith dyn yw hon.

Ond mae'n rhaid i ni ddweud bod Gweinidog yr economi a seilwaith a sgiliau wedi pwysleisio mai'r modd o adfer o bandemig COVID-19 yng Nghymru yw drwy ganolbwyntio ar yr economi werdd. Nawr, yn sicr, rhaid i goed, a'r holl gynnyrch ecogyfeillgar y gellir eu cynhyrchu o'r pren y maent yn ei gynhyrchu, chwarae rhan bwysig yn yr economi werdd, newydd honno. Mae coetiroedd yn darparu llawer o'r pethau yr ydym eu hangen ac yn eu defnyddio—deunyddiau adeiladu, mwydion papur a naddion pren, pecynnu a phaledi, yn ogystal â thanwydd coed ar gyfer gweithfeydd pŵer. Mae coed a chynnyrch pren hefyd yn cynnig dewis cost-effeithiol a gwerthfawr yn lle deunyddiau llawn tanwydd ffosil, megis dur a choncrid. Ac mae yna, wrth gwrs, holl sgil-gynhyrchion y goedwig: cynhyrchion nad ydynt yn goed, megis helgig, mêl, aeron, ffyngau—mae'r rhestr yn eithaf hirfaith. Gellid dweud bod Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 yn mynnu eich bod yn creu'r coedwigoedd yr ydych chi eisoes wedi dweud y byddech yn eu creu.

Ni fyddwn byth yn dweud ein bod yn plannu digon o goed, ac mae'n anhygoel o siomedig cael ffigurau'r llynedd. Ond rwy'n gobeithio bod y polisïau yr ydym ni yn eu cyflwyno, y cyllid y cyfeiriais ato yn fy ateb i Andrew—ein bod wedi ei gynyddu bedair gwaith drosodd—yn dangos yr ymrwymiad i wneud hynny. Hefyd, byddwch yn ymwybodol o'n cynllun amaethyddol y byddwn yn ei gyflwyno; dyna 'Ffermio Cynaliadwy a'n Tir'—sy'n canolbwyntio'n benodol ar blannu mwy o goed. Felly, mae'n wirioneddol bwysig ein bod yn parhau i gael y trafodaethau hynny gyda'n ffermwyr i wneud yn siŵr bod unrhyw rwystrau—. Ac rwyf bob amser wedi canfod, wrth siarad am blannu coed gyda ffermwyr, eu bod yn awyddus iawn i ddod o hyd i gyfleoedd i allu ein helpu ni gyda'n targedau plannu coed, ond weithiau crëwyd rhwystrau—gyda'r polisi amaethyddol cyffredin, er enghraifft. Felly, mae gennym ni—. Mae cyfle, ar ôl gadael yr UE, i wneud yn siŵr bod ein cynllun amaethyddol newydd yn ein cefnogi.

Cytunaf â chi ynghylch—. Rydym ni wedi ei gwneud hi'n glir iawn y dylai ein hadferiad o COVID-19 fod yn adferiad gwyrdd. Ac rwy'n credu bod defnyddio coed o Gymru ar gyfer tai yn faes y mae'r Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol bob amser yn siarad â mi amdano—mae hi eisiau gweld mwy o goed Cymru'n cael eu defnyddio. Fe wnaethoch chi sôn am yr holl fanteision o gynhyrchu mwy o goed, felly mae hwnnw'n faes yr ydym ni, unwaith eto, yn gweithio arno. Rwyf hefyd yn credu, o ran yr adferiad gwyrdd, fod angen inni sicrhau fod arferion da pobl yn parhau. Byddwch wedi fy nghlywed yn dweud o'r blaen yn ystod y pandemig ein bod wedi gweld mwy o bobl yn beicio ac yn cerdded, a mwy o bobl yn gweithio o gartref, ac mae hynny wedi ein helpu i leihau ein hallyriadau carbon ac mae angen i ni sicrhau fod yr arferion hynny yn parhau. Felly, amlinellais gynlluniau amrywiol yr ydym yn eu cyflwyno a chyllid sylweddol i alluogi hynny i ddigwydd.  

A gaf i hefyd ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad? A gaf i ddechrau drwy ddweud bod gennyf bryderon difrifol am y ffordd y mae newid yn yr hinsawdd yn effeithio ar y tywydd? Bydd unrhyw un a aeth i'r ysgol yn y 1970au yn cofio glaw mân parhaus bron. Nawr, pan fydd hi'n bwrw glaw, bydd hi'n tywallt y glaw ac rydym ni'n gweld llifogydd. Bu mwy o lifogydd ym Mhrydain eleni nag yn hanner can mlynedd cyntaf y ganrif ddiwethaf, i'w roi mewn rhyw fath o gyd-destun. Mae carbon yn llosgi ac yn ffurfio carbon deuocsid, sy'n dal gwres. Gwyddom am nwyon tŷ gwydr; rydym yn gwybod bod y blaned Gwener yn boethach na'r blaned Mercher er ei bod yn llawer, llawer pellach i ffwrdd. A gaf i ofyn i bobl astudio'r wyddoniaeth yn unig, ac nid dyfeisio pethau?

A yw'r Gweinidog yn cytuno bod arnom ni angen mwy o ardaloedd coed i amsugno dŵr ac i ehangu'r afonydd a'r nentydd a rhoi troeon ynddynt i leihau'r perygl o lifogydd? O ran coed, rwy'n credu ei fod yn eithaf syml: rydym yn gosod targedau ardal ac yn gwneud rhywun yn gyfrifol ym mhob ardal am gyflawni'r targedau hynny. Nid yw gosod targed i Gymru byth yn mynd i gael ei gyflawni, oherwydd ei fod yn gyfrifoldeb i bawb a neb.

Mae angen inni gynllunio i ymdrin â'r newidiadau yn y tywydd a'i effaith ar lawer o gymunedau, gan gynnwys fy un i. Mae angen hefyd inni leihau'r nwyon tŷ gwydr sy'n cael eu rhyddhau oherwydd mae hynny'n mynd i'w wneud yn waeth. Mae'n effeithio ar ein cymunedau i gyd; mae'n effeithio ar bob un ohonom ni, ac mae'n rhywbeth y mae disgwyl i ni wneud rhywbeth yn ei gylch.

Diolch, Mike Hedges. Rwy'n credu eich bod yn llygad eich lle ynghylch y tywydd. Mae'n anodd credu mai dim ond yn ystod toriad mis Chwefror y bu'r Prif Weinidog a minnau'n ymweld ag ardaloedd, yn enwedig o amgylch y Rhondda, a gafodd eu distrywio gan storm Dennis. Yr wythnos flaenorol, bûm yn ymweld â Llanrwst yn y gogledd a welodd ddifrod yn sgil storm Ciara. Ac yna, os oedd angen ein hatgoffa nad yn y gaeaf yn unig y mae hyn yn digwydd, rwy'n credu mai pythefnos yn ôl i heddiw oedd hi, o amgylch Pentre eto, lle cawsom ni, mewn chwarter awr, yr hyn oedd yn cyfateb i fis o law. Felly, mae'n amlwg ein bod yn gweld patrwm.

Es i i'r ysgol yn y 1970au ac rwy'n sicr yn cofio llawer o bobl yn cyfeirio at law mân, ond ni welwn ni hynny nawr, rydych chi'n iawn: rydym ni'n gweld y stormydd glaw anhygoel hyn, yn anffodus. Felly, mae angen inni edrych ar ein hamddiffynfeydd rhag llifogydd. Rydym ni wedi buddsoddi cyllid sylweddol mewn amddiffynfeydd rhag llifogydd, ond nid ydym ni eisiau gweld concrid yn unig; rydym ni eisiau gweld yr atebion naturiol hynny hefyd, ac yn amlwg mae coed yn rhan o hynny. Ac rydych chi'n gywir: mae'n gyfrifoldeb ar bawb. Ni all y Llywodraeth wneud hynny ar ei phen ei hun ac mae angen i bob un ohonom ni edrych ar sut y gallwn ni blannu mwy o goed. A dyna pam yr wyf i'n gyffrous ynghylch y cyllid Lleoedd Lleol ar gyfer Natur, oherwydd rwy'n credu y gallai dim ond £10,000 gael effaith sylweddol iawn ar ardal leol. Felly, mae angen inni wneud popeth a allwn ni i annog hynny.

Rydych chi yn llygad eich lle, unwaith eto, ynghylch unigolion. Felly, gobeithio y bydd Aelodau wedi sylwi ar ein harwyr carbon isel, a'n bod, wrth inni edrych tuag at bandemig COVID-19, eisiau clywed gan bobl ynglŷn â sut y gwnaethon nhw newid eu ffordd o fyw yn ystod y pandemig COVID i weld sut y gallwn ni gyflawni'r sector cyhoeddus niwtral hwnnw o ran carbon, er enghraifft, yr ydym ni i gyd eisiau ei weld. A chyfeiriais at fwy o bobl yn cerdded, mwy o bobl yn beicio, mwy o bobl yn gweithio o gartref. Un o'r straeon a glywais yr wythnos hon gan rywun, yw nad ydyn nhw wedi prynu unrhyw ddillad neu ddodrefn newydd; maen nhw wedi bod yn uwchgylchu ac yn ailgylchu mewn ffordd nad ydyn nhw wedi ei wneud o'r blaen. Rydym ni'n gweld mwy o bobl yn tyfu eu llysiau eu hunain. Felly, rwy'n credu y byddai'n beth da iawn crisialu'r holl straeon hynny ac yna, gobeithio, gwneud i bobl sylweddoli ei fod yn ymwneud â phob un ohonom ni yn newid ein hymddygiad. Ac rydym ni'n mynd i ofyn llawer iawn gan bobl, ond er mwyn gwneud gwahaniaeth, bydd yn rhaid inni newid ein ffordd o fyw.

Gweinidog, sylwaf fod Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru wedi neilltuo llawer o'i hadroddiad yn ddiweddar i sôn am dai, gan grybwyll bod llai na hanner y cartrefi newydd y mae angen inni eu hadeiladu bob blwyddyn yn cael eu codi ar hyn o bryd, a bod allyriadau'r sector tai, er bod gostyngiad o bron i draean ers 1990, wedi arafu'n sylweddol yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Felly, mae'n ymddangos i mi fod angen i ni osod targed sy'n llawer mwy uchelgeisiol ar gyfer adeiladu tai newydd ac mae angen i ni adeiladu'n well. Felly, a wnewch chi edrych ar hyn nawr a gweithio gyda'ch cyd-Aelod, Julie James, i sicrhau bod hyn yn cael y polisi a'r flaenoriaeth ariannol sydd eu hangen er mwyn sicrhau bod tai yn addas ar gyfer amgylchedd glanach?

Diolch yn fawr, David Melding. Ac ydw, rwy'n sicr yn fodlon iawn siarad â'm cyd-Weinidog, y Gweinidog Llywodraeth Leol a Thai. Fel y dywedais, rydym yn siarad cryn dipyn am dai, ac mae hi'n awyddus iawn i ddefnyddio mwy o goed. Soniais am hyn, a chyfeiriais at y rhaglen tai arloesol. Yn amlwg rydym hefyd wedi ymgynghori ar Ran L a Rhan F o'r rheoliadau adeiladu a'r hyn yr ydym ni eisiau ei osgoi yw gwaith ôl-osod drud yn y dyfodol. Gwyddom, er mwyn gwneud gwaith ôl-osod yn y stoc dai bresennol—. Gwyddom fod gennym ni rywfaint o'r stoc dai hynaf yng Nghymru a bod angen mesurau effeithlonrwydd ynni ar gyfer hynny. Mae angen inni osgoi hynny ar bob cyfrif. Mae angen i ni wneud yn siŵr nad oes gan y tai yr ydym ni'n eu hadeiladu nawr y mathau hynny o broblemau. Mae'r rhain yn drafodaethau yr wyf yn eu cael yn barhaus gyda'r Gweinidog tai.

Rwy'n gobeithio, pan oeddwn yn Weinidog tai, inni wneud rhai camau breision, a gwn fod y Gweinidog yn siarad â datblygwyr ynghylch sut y gallwn ni wneud hynny yn y dyfodol, ond mae'r rheini'n drafodaethau sy'n parhau. Mae'n rhaid i ddatgarboneiddio'r stoc dai fod yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru ac mae'n fater i mi ac i Julie James. A gwn ei bod wedi ei gwneud hi'n glir iawn, yn ei hymateb i'r adolygiad o dai fforddiadwy, mai'r disgwyl yw y bydd darparwyr tai cymdeithasol yn arwain y ffordd o ran adeiladu'r genhedlaeth nesaf o gartrefi i Gymru a'u bod wedi'u hadeiladu i safonau sy'n agos at fod yn ddi-garbon.

Gan aros gyda thai felly, am y tro, mae hynny'n hollol gywir, ac mae'r tai cymdeithasol sy'n cael eu hadeiladu o safon llawer gwell na'r rhan fwyaf o'r tai sector preifat sydd ar gael. A dyna pam, y mae'n ymddangos i mi, ar ôl ymgynghori ar Ran L, y byddwn yn annog y Llywodraeth i fwrw ymlaen i weithredu safon llawer uwch o Ran L fel mai dim ond cartrefi wedi'u hadeiladu i safonau di-garbon sydd gennym ni yn y dyfodol. Oherwydd fel arall byddwn yn gorfod gwneud gwaith ôl-osod mewn tai sy'n cael eu hadeiladu heddiw, fel y dywedodd John Gummer yn ei rwystredigaeth yr wythnos diwethaf ynglŷn â'r ffaith nad yw Prif Weinidog y DU yn cymryd yr argyfwng hinsawdd hwn o ddifrif yn ôl pob golwg.

Rwy'n cytuno'n llwyr fod yn rhaid inni gael adferiad gwyrdd, ac nid dychwelyd i'n hen ffyrdd. Felly, nid yn unig y mae angen inni ddatgarboneiddio ein stoc dai, ond mae angen inni ddatgarboneiddio ein trafnidiaeth, ac mae aildrefnu ffyrdd ar gyfer teithio llesol i'w groesawu'n fawr—y £15 miliwn a grybwyllwyd gennych chi yn eich datganiad. Ond hoffwn hefyd ofyn i chi sut ydym ni'n mynd i ddatgarboneiddio ein system fwyd, oherwydd, ar hyn o bryd, mae ein system fwyd wedi'i threfnu er budd yr archfarchnadoedd mawr. Er enghraifft, ar hyn o bryd mae wyau a gaiff eu dodwy yn y gogledd yn gorfod teithio'r holl ffordd i Norwich i gael eu pecynnu gan archfarchnad fawr, yn eu bocsys, ac yna maent yn mynd yn ôl i'r gogledd i gael eu gwerthu fel wyau o Gymru. Mae hyn yn amlwg iawn, yn ffynhonnell ddrud iawn o allyriadau carbon, ac mae arnom ni angen—

Allwch chi ddod at ddiweddglo os gwelwch yn dda?

—system fwyd sy'n llawer mwy lleol, fel bod pobl yn gallu prynu bwyd lleol gan gynhyrchwyr lleol a bod llawer llai o filltiroedd bwyd. Felly, tybed a allech chi ddweud wrthym ni sut yr ydym ni'n mynd i wneud hynny. Diolch.

Diolch, Jenny. Felly, o ran yr ymgynghoriad Rhan L, fel y dywedais, mae'r ymgynghoriad presennol yn amlinellu ein cynigion i wella effeithlonrwydd ynni anheddau newydd yng Nghymru o 2020 hyd 2025. Soniais yn fy ateb blaenorol ein bod ni eisiau sicrhau nad ydym yn adeiladu tai y mae angen ôl-osod cyfarpar ynddyn nhw 25 mlynedd neu 50 mlynedd yn ddiweddarach. Eleni, byddwn yn gwneud newid sylweddol ac angenrheidiol yn ein perfformiad o ran ynni a charbon mewn tai newydd. Y dewis a ffefrir gennym ni yw arbediad o 37 y cant ar allyriadau carbon presennol, ac mae'r cynigion hynny'n cynnwys perfformiad o ran adeiladwaith, yn ogystal â swyddogaeth gynyddol i systemau gwresogi adnewyddadwy a/neu wres carbon isel.

Crybwyllais yn fy natganiad ein bod yn cynnig diddymu'n raddol y defnydd o danwyddau ffosil carbon uchel, ac rydym ni eisiau newid i ffordd lanach o wresogi ein cartrefi drwy gyflwyno system wresogi carbon isel, ac, wrth gwrs, mae cynhyrchu ynni adnewyddadwy yn bwysig iawn. Pan oeddwn yn siarad ag Inergy y bore yma—. Mae'r manteision cymunedol hynny yn bwysig iawn i mi a byddwch yn ymwybodol o'r targedau y gwnaethom ni eu gosod.

Mae milltiroedd bwyd, unwaith eto, yn faes lle yr wyf yn credu ein bod ni wedi gwneud gwelliannau gwirioneddol yn ystod pandemig COVID-19. Mae pobl wedi gwerthfawrogi'n fawr ein cynhyrchwyr bwyd a diod lleol o Gymru mewn ffordd nad oedden nhw, efallai, wedi gwneud o'r blaen, a'r hyn yr ydym ni eisiau ei wneud yw sicrhau fod yr arferion hynny yn parhau. Felly, mae gennym ni amrywiaeth o gynlluniau yr ydym yn eu hyrwyddo ac yn eu cefnogi i sicrhau ein bod yn parhau i wneud hynny.

Rwy'n gwybod bod gennych chi ddiddordeb mawr mewn garddwriaeth, ac unwaith eto, mae hwnnw'n faes—. Dim ond 1 y cant o'r sector amaethyddol ydyw, a byddai'n dda pe gallem ni gynhyrchu mwy o'n ffrwythau a'n llysiau yng Nghymru, ac rwy'n edrych ar ffyrdd y gallwn ni wneud hynny. Rwy'n gwybod eich bod chi a minnau wedi cael llawer o drafodaethau am hynny, ond rwy'n gobeithio gallu gwneud ambell gyhoeddiad yn y Senedd yn ddiweddarach eleni.

Diolch yn fawr, Gweinidog.