4. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer ailddechrau addysg amser llawn ym mis Medi? OQ55397

Ers 29 Mehefin, mae ein dysgwyr wedi bod yn achub ar y cyfle i ailgydio, dal i fyny a pharatoi ar gyfer tymor yr hydref. Gan weithio gyda rhanddeiliaid, rydym yn datblygu cynlluniau cadarn er mwyn i blant ddychwelyd i'r ysgol ym mis Medi, ac fel rwyf wedi’i ddweud droeon y prynhawn yma, Lywydd, rwy'n bwriadu gwneud datganiad yn ddiweddarach yr wythnos hon i amlinellu fy nghynlluniau.

Diolch am eich ateb, Weinidog, ac rwy'n derbyn eich bod wedi ateb cwestiynau eraill ar y maes penodol hwn, ond credaf fod hyn yn dangos faint o ohebiaeth y mae pob un ohonom yn ei chael gan rieni ac athrawon pryderus, yn ogystal â phlant sydd am ddeall beth fydd y sefyllfa ym mis Medi. Gwn eich bod wrthi'n gweithio ar y broses honno, Weinidog, ond o ystyried y dryswch ynghylch y cyhoeddiadau blaenorol ynglŷn ag agor ysgolion yn rhannol, sylwadau'r prif swyddog meddygol, er enghraifft, a sylwadau'r undebau, a allwch chi ein hargyhoeddi y bydd y cyhoeddiad y byddwch yn ei wneud yn ddiweddarach yn yr wythnos yn gyhoeddiad cydlynol i roi eglurder llwyr fel y gall pobl fod â hyder y gwelir addysg amser llawn ym mis Medi? Oherwydd, gyda diwedd y cynllun ffyrlo a'r pwysau economaidd y mae teuluoedd yn ei wynebu, mae'n ddigon posibl y bydd yn rhaid i bobl feddwl am fwyd yn hytrach na ffracsiynau os na cheir addysg amser llawn ym mis Medi. Ac rwy'n gobeithio y gallwch roi'r hyder inni heddiw mai dyna yw eich cyfeiriad teithio mewn perthynas ag agor ysgolion ym mis Medi.

Wel, Lywydd, rwy'n deall bod plant, rhieni a gweithwyr proffesiynol yn awyddus i wybod mwy am yr hyn y gallwn ei ddisgwyl ym mis Medi. Rydym yn cynnal y trafodaethau hynny, fel y dywedodd yr Aelod. Weithiau, mae'r trafodaethau hyn yn cael eu cymhlethu gan y ffordd y mae ein system addysg wedi'i strwythuro yng Nghymru, sy'n golygu bod angen ymgysylltu â llawer iawn o randdeiliaid cyn y gallwn wneud cyhoeddiad, ond rwy'n gwbl sicr, ac rwyf wedi bod yn gwbl sicr drwy gydol y broses hon, fy mod yn benderfynol o wneud y mwyaf o'r cyfleoedd ar gyfer addysg ein plant a lleihau'r effaith y mae'r afiechyd hwn wedi'i chael arni. Mae angen inni gydbwyso'r risgiau—y risgiau i blant a'r staff sy'n gweithio gyda hwy—y mae COVID-19 yn eu hachosi. Ond wrth lwc, oherwydd gwaith caled ac ymdrechion y cyhoedd yng Nghymru i ddechrau gostwng cyfradd y trosglwyddiad cymunedol, mae angen inni bellach gyfrifo'r risgiau nad ydynt yn ymwneud â COVID i'n plant, yn sgil cyfnod hir heb addysg. Ac oherwydd gwaith caled y cyhoedd yng Nghymru, rydym mewn sefyllfa i allu gwneud hynny.

Weinidog, rwy'n clywed gan rieni gofidus, sydd â phlant yn gofidio’n fawr, sydd eisiau ac angen gwybod y byddant yn mynd yn ôl i'r ysgol yn llawnamser ym mis Medi. Mae rhieni sy'n byw ar y ffin rhwng Cymru a Lloegr hyd yn oed yn ystyried anfon eu plant i ysgolion yn Lloegr ym mis Medi. Beth sydd gennych i'w ddweud wrth y rhieni hynny? Diolch. 

Mandy, rwy'n rhiant sy'n byw mewn etholaeth ar y ffin rhwng Cymru a Lloegr. Ddoe, llwyddodd fy merch sydd ym mlwyddyn 9 i ddychwelyd i'r ysgol am yr eildro. Pe bawn i'n byw dros y ffin, yn swydd Henffordd, ni fyddai wedi gosod troed mewn ystafell ddosbarth tan fis Medi. Gadewch i ni fod yn hollol glir beth y mae'r system addysg a'r athrawon a'r penaethiaid a'r staff cymorth a'n hawdurdodau lleol wedi gallu ei gyflawni yng Nghymru: mae plant sy'n byw yn eich etholaeth na fyddai'n mynd i ystafell ddosbarth tan fis Medi wedi gallu ailgydio a dal i fyny a dechrau paratoi. A byddaf yn parhau i weithio gyda'r addysgwyr proffesiynol gweithgar yn ein gwlad i wneud y mwyaf o'r cyfle i'n plant ym mis Medi. Gadewch i ni fod yn glir iawn am y gwahaniaethau ar y ddwy ochr i’r ffin. Ac rwy'n falch fy mod ar yr ochr hon. 

Weinidog, diolch am eich atebion i'r cwestiynau hyn. Rydym yn deall yn glir yn awr y byddwch yn gwneud datganiad ar y mater hwn. Ond yn briodol felly, mae rhieni'n wirioneddol bryderus am hyn, nid oes amheuaeth am hynny, ac maent angen eglurder cyn gynted â phosibl. Mae angen trefnu gofal plant ac mae yna lawer o ffactorau eraill hefyd. Felly, yn dilyn y datganiad, yn ddiweddarach yr wythnos hon, a wnewch chi gadarnhau ac ymrwymo heddiw y bydd unrhyw gyhoeddiadau neu wybodaeth bellach i rieni yn cael eu rhoi iddynt ar fyrder? Oherwydd mae angen i etholwyr ar draws Alun a Glannau Dyfrdwy ac ar draws Cymru wybod hyn cyn gynted â phosibl er mwyn iddynt allu cynllunio. 

Wrth gwrs, Jack. Rwyf wedi ymdrechu, trwy gydol yr holl gyfnod hwn, i fod mor eglur ag y gallaf fod gydag addysgwyr proffesiynol yng Nghymru a chyda rhieni Cymru. Ac nid yw hynny wedi bod yn hawdd bob amser, oherwydd diffyg dealltwriaeth weithiau, ar ran elfennau o’r wasg yn arbennig, ynglŷn â thrafodaethau a chyhoeddiadau a wnaed ynghylch awdurdodaethau eraill, a'r effaith y mae'n ei chael ar Gymru. Rydym wedi defnyddio amrywiaeth o lwyfannau a phob cyfle i gyfathrebu â rhieni a gallaf eich sicrhau y byddwn yn parhau i wneud hynny.  

Mae'r penderfyniadau a wnaf yn un agwedd bwysig, yn amlwg, ond oni bai bod gan y rhieni hyder ynom, fel eu bod yn gwybod y gallant anfon eu plant i amgylchedd diogel, ni fyddant yn gwneud y dewis hwnnw. Gan ein bod wedi gallu cynnig cyfle i bob plentyn yr ochr hon i'r haf, rwy’n hynod o falch y gall rhieni weld pa mor ddiogel y mae eu hathrawon a'u penaethiaid wedi gallu gwneud eu hysgolion ac felly, rwy'n gobeithio y bydd hynny'n meithrin hyder ar gyfer beth bynnag y gallwn ei wneud ym mis Medi.