3. Pa ganllawiau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u rhoi i fyrddau iechyd i ailddechrau triniaethau nad ydynt yn gysylltiedig â Covid-19 a thriniaethau nad ydynt yn peryglu bywyd? OQ55425

Diolch. Rwyf wedi cyhoeddi fframweithiau gweithredu COVID-19 GIG Cymru ar gyfer chwarter 1 y flwyddyn ariannol hon, ac yn fwy diweddar, chwarter 2. Mae'r rhain yn darparu arweiniad ar y camau i'w cymryd ar draws y system iechyd a gofal cymdeithasol, ac yn adeiladu tuag at ddychwelyd i ddarparu ystod ehangach o wasanaethau.

Diolch am eich ateb, Weinidog, a diolch am eich atebion i gwestiynau cynharach ar thema debyg, gan ei bod yn bwysig ein bod yn mynd i'r afael â materion ynghylch gofalu am bobl nad oes ganddynt COVID-19, ond sydd â phroblemau iechyd difrifol iawn serch hynny. Yn y pwyllgor iechyd a gofal cymdeithasol yr wythnos diwethaf, clywsom am y rhestrau aros sy'n amlwg yn ehangu wrth inni aros oherwydd yr oedi gyda thriniaethau, a chlywsom hefyd ei bod hi'n debygol y bydd swigen arall o restrau aros a fydd yn cynnwys yr unigolion nad ydynt wedi cael eu gweld eto, ond a fydd yn yn cael eu gweld am driniaethau angenrheidiol ar gyfer cyflyrau sydd ganddynt ar hyn o bryd. Beth y mae Llywodraeth Cymru yn mynd i'w wneud i helpu’r byrddau iechyd i ymdopi â'r her hon? Oherwydd yn y gorffennol, rydych wedi creu cynlluniau ar gyfer rhestrau aros. A ydych yn mynd i wneud rhywbeth tebyg neu gymryd camau eraill i helpu’r byrddau iechyd a chyflwyno cyfleusterau ychwanegol, o bosibl, i fynd i’r afael â’r rhestrau aros a fydd yn sicr yn cael eu creu o ganlyniad i hyn?

Rydym yn cymryd nifer o wahanol gamau. Byddwch wedi clywed y Prif Weinidog yn disgrifio hyn yn gynharach. Nid yw'n fater syml na hawdd, oherwydd o ran y cynlluniau arferol ar gyfer rhestrau aros, y ffordd y byddem wedi gweithio, byddem wedi gallu mynd drwy fwy mewn cyfnod cyffredin, os mynnwch, yn y GIG, yn ogystal â chynnal sesiynau ychwanegol. Mae hynny'n llai tebygol o fod yn bosibl yn yr un ffordd. Dyma pam ein bod wedi cadw mewn cysylltiad â'r sector annibynnol a sut y gallant helpu o ran ymdrin â materion brys a materion eraill hefyd. Ond dyna hefyd pam ein bod yn edrych ar y fframwaith gweithredu cyfredol a'r angen i ddiwygio'r ffordd rydym yn darparu gwasanaethau yn barhaus. Gan ein bod ystyried cael parthau gwyrdd, efallai y bydd gennym fwy o ofal dewisol a llif cleifion mewn rhai rhannau o'r gwasanaeth oherwydd y ffordd y bydd yn rhaid i ni ymddwyn i sicrhau bod gennym barthau diogel rhag COVID, ac os hoffwch, parthau sy'n cynnwys achosion posibl o COVID neu achosion COVID positif hefyd. Felly, gallwch ddisgwyl gweld hynny yng nghynlluniau'r byrddau iechyd, ond hefyd yn y datganiadau rwy'n disgwyl parhau i’w gwneud yn y Senedd wrth inni fynd i mewn i'r hydref, i nodi mwy o fanylion ynglŷn â hynny. Ac wrth gwrs, bydd cynlluniau’r byrddau iechyd yn mynd drwy gamau llywodraethu arferol y byrddau iechyd ac yn cael eu cyhoeddi fel rhan o bapurau'r byrddau iechyd.

Weinidog, roedd mynediad at driniaethau lle nad yw bywyd yn y fantol eisoes yn anghyfartal yn y GIG ledled Cymru. Gwyddom mai'r sefyllfa, er enghraifft, hyd yn oed cyn COVID yng ngogledd Cymru oedd bod pobl yn gorfod aros hyd at ddwy flynedd am eu llawdriniaethau orthopedig. Felly, a allwch ddweud wrthym, yn y camau hyn rydych yn disgwyl i fyrddau iechyd eu cymryd, a fydd cefnogaeth ychwanegol benodol i fyrddau iechyd fel Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr i'w helpu i fynd i'r afael â'r hyn sy'n debygol o fod yn broblem fwy sylweddol o lawer yng ngogledd Cymru na rhannau eraill o'r wlad o bosibl?

Wel, ni fyddwn yn dymuno dyfalu ynghylch yr her gymharol rhwng gwahanol rannau o'r wlad. Gwn fod pob bwrdd iechyd yn edrych yn weithredol ar yr hyn y bydd angen iddo ei wneud i sicrhau ei fod yn ymdopi nid yn unig â’r niferoedd ar y rhestr aros, ond ei fod hefyd yn blaenoriaethu'n glinigol y gwahanol bobl sy'n aros am wahanol driniaethau, a sut y mae angen inni ailgychwyn mwy o weithgarwch yn y gwasanaeth yn ddiogel. Dyna pam fod y penderfyniad a wneuthum, ac a gadarnhawyd gennyf ddoe, i gymryd camau ar lefelau dyled rhai o sefydliadau'r GIG, wedi bod yn ffactor cadarnhaol arwyddocaol. A bod yn deg, mae'n fater roedd llefarydd swyddogol y Ceidwadwyr Cymreig wedi gofyn i mi ei ystyried dros nifer o wythnosau, i sicrhau, mewn cynlluniau COVID, nad oedd byrddau iechyd wedyn yn cael eu rhoi mewn sefyllfa lle byddai'n rhaid iddynt ailystyried gwneud arbedion ariannol cyn gwneud y peth iawn drwy'r amgylchiadau eithriadol hyn. Rwyf bob amser wedi dweud na fyddai unrhyw fwrdd iechyd yn cael ei beryglu na'i gosbi am wneud y peth iawn, ac mae hynny'n sail i'r dewis a wneuthum ddoe i helpu byrddau iechyd i gynllunio'n adeiladol ac yn gadarnhaol ar gyfer y dyfodol a'r bobl y maent yn eu gwasanaethu.