4. Sut y bydd polisïau Llywodraeth Cymru ar gyfer Cymru fwy cyfartal yn esblygu yn dilyn y profiad COVID-19? OQ55525

Mae'r Prif Weinidog wedi bod yn eglur y bydd Llywodraeth Cymru yn gwneud ystyriaethau cydraddoldeb a hawliau dynol yn ganolog i'r ymateb i'r pandemig a'r adferiad yng Nghymru. Dyma fydd yr egwyddor arweiniol wrth i ni fwrw ymlaen â datblygiadau polisi allweddol dros y misoedd nesaf.

Gweinidog, mae'r rhai sy'n byw yn ein cymunedau mwy difreintiedig wedi dioddef yn anghymesur yn ystod y pandemig o ran eu hiechyd, yn economaidd ac yn gymdeithasol, ac un agwedd ar hyn yw cyfraddau ysmygu uwch yn y cymunedau hyn—mae'r rheini yn arwyddocaol o ran bod yn agored i'r feirws ond hefyd o ran disgwyliad oes is yn gyffredinol. Diolch byth, mae ysmygu yn dirywio, gyda chyfyngiadau mewn mannau cyhoeddus yn chwarae rhan bwysig i helpu i gyflawni hynny. Ond, serch hynny, mae'r effaith ofnadwy ar iechyd yng Nghymru yn parhau. Felly, Gweinidog, a wnaiff Llywodraeth Cymru ystyried ymestyn y cyfyngiadau presennol, gan gynnwys mannau awyr agored caffis a bwytai, sydd yn arbennig o arwyddocaol nawr yn ystod y pandemig rwy'n credu, gan fod y mannau awyr agored hynny yn ehangu ac yn tyfu, a hefyd o ran digwyddiadau, digwyddiadau chwaraeon ieuenctid, fel y gall fod cyfyngiadau ar ysmygu yn y rheini ac yn agos atyn nhw?

Wel, diolch, John Griffiths, am dynnu sylw at ran ysmygu mewn anghydraddoldebau iechyd. Hoffwn ddweud bod sicrhau bod yr annhegwch iechyd a achosir gan ysmygu yn cael ei leihau—bod hynny'n flaenoriaeth i'r Llywodraeth Cymru hon. Rydych chi wedi cyfeirio at feysydd lle gallem ni ehangu'r gwaharddiad ar ysmygu. Yn amlwg, ein bwriad uniongyrchol yw cyflwyno gwaharddiad ar ysmygu, fel y mae pob Aelod yn ei wybod, mewn meysydd chwarae cyhoeddus, tir ysgolion ac ar dir ysbytai. Ond, rydym ni wedi ymrwymo i'n nod hirdymor o wneud mwy o fannau cyhoeddus Cymru yn ddi-fwg a helpu pobl i wneud newidiadau cadarnhaol i'w hiechyd a'u llesiant, ac rydym ni'n bwriadu bwrw ymlaen â gwaith yn nhymor nesaf y Senedd i ymestyn y gwaharddiad ar ysmygu i fannau awyr agored caffis a bwytai a chanol dinasoedd a threfi.

Dylid gweithredu polisïau i greu Cymru fwy cyfartal mewn ymgynghoriad ag awdurdodau lleol a chymunedau lleol, ac mae hyn yn arbennig o wir mewn cynlluniau i Gymru chwarae ei rhan mewn ymdrechion byd-eang i gynorthwyo ffoaduriaid. Fodd bynnag, mae adroddiadau y bydd gwersyll hyfforddi milwrol yn Sir Benfro yn cael ei ddefnyddio i gartrefu 250 o ffoaduriaid, heb fawr ddim ymgynghori â'r awdurdod lleol, os o gwbl, cyn cyhoeddi penderfyniad Swyddfa Gartref y DU, yn amlwg yn peri pryder mawr. A all y Gweinidog ddweud wrthym ni pa un a ymgynghorwyd â Llywodraeth Cymru, ac a yw'r Gweinidog yn cytuno â mi y dylai pobl sy'n ceisio lloches gael eu cartrefu yn ddiogel a'u cynorthwyo mewn cymunedau, ac nid cael eu cadw mewn gwersyll milwrol?

Wel, diolchaf yn fawr iawn i Leanne Wood am godi'r cwestiwn yna y prynhawn yma yn y Senedd. Dim ond ddydd Gwener y cawsom ni wybod am gynigion y Swyddfa Gartref. Nid ydym ni wedi cael yr esboniad llawn yr ydym ni wedi gofyn amdano eto. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i fod yn genedl o noddfa. Rydym ni wedi ymrwymo i hynny, ond mae angen i ni sicrhau bod anghenion ceiswyr lloches sy'n dod atom ni—ac mae hynny, wrth gwrs, drwy ein cynghrair ffoaduriaid a cheiswyr lloches, yr wyf i'n ei gadeirio—bod yr anghenion hynny yn cael eu diwallu, ac yn cael eu diwallu a'u deall yn llwyr o ran cyfleoedd i bobl integreiddio a setlo. Rydym ni'n gweithio gyda'r holl bartneriaid perthnasol nawr i sicrhau bod y pryderon hyn yn cael sylw, o ran y cynnig hwn a wnaed ddydd Gwener. Yn amlwg, mae'n rhaid i hynny gynnwys awdurdodau lleol a'r cymunedau sy'n cael eu heffeithio, ond yr hyn sy'n hollbwysig yw bod materion iechyd y cyhoedd yn cael ystyriaeth flaenllaw o ran effaith y pandemig.

Cwestiwn 5, Rhianon Passmore.

Allwch chi ddad-dawelu eich hun, Rhianon Passmore?

Tynnwyd y cwestiwn yna yn ôl, Llywydd.

Iawn, dydych chi ddim yn dewis gofyn y cwestiwn sydd ar y papur trefn.

Ni ofynnwyd cwestiwn 5 [OQ55527].

Cwestiwn 6, felly, Mike Hedges.