2. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am fewnfuddsoddi yn rhanbarth Gogledd Cymru dros dymor y Senedd hon? OQ55649

Fel y gŵyr yr Aelod, mae gan ogledd Cymru ystod enfawr o gryfderau a chanddynt hanes o ddenu buddsoddwyr o dramor dros dymor y Senedd hon, a byddwn yn parhau i ddefnyddio ysgogiadau economaidd a rhyngwladol i sicrhau bod y cryfderau hynny'n cael eu cydnabod ledled y byd.

Diolch, Weinidog. Rwy'n dilyn hynt diwydiant gweithgynhyrchu'r DU, ac mae yna newyddion gwych i'w glywed am ffatrïoedd newydd a datblygiadau technolegol. Dros y misoedd diwethaf, dim ond un cyhoeddiad a welais am ogledd Cymru, am gwmni rhagorol Village Bakery yn Wrecsam. Beth y mae eich adran yn ei wneud i sicrhau bod Cymru, ac yn enwedig gogledd Cymru, yn cael ei chyfran o'r mewnfuddsoddiad hwnnw?

Wel, bydd yr Aelod hefyd yn ymwybodol o'r gwaith rhyfeddol a wnaed yng Nghanolfan Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch Cymru, a agorwyd gennym yn yr hydref y llynedd. Cynlluniwyd y ganolfan honno i ddarparu cyfleoedd i fusnesau gydweithredu. Fe'i cynlluniwyd i sicrhau ‘adain yfory’ ar gyfer Airbus, fe’i cynlluniwyd i sicrhau mwy o gyllid ymchwil ac arloesi gan Lywodraeth y DU, ond yn ystod y pandemig, mae hefyd wedi cyfrannu at yr ymdrech genedlaethol, gan gynhyrchu offer gwerthfawr ar gyfer y gwasanaeth iechyd gwladol.

Ar draws gogledd Cymru, rydym wedi gweld lefelau buddsoddi uchel iawn ar ffurf buddsoddiad uniongyrchol o dramor. Rydym wedi gweld oddeutu chwarter y prosiectau mewnfuddsoddi diweddar yn digwydd yng ngogledd Cymru. Yn 2019-2020, cafwyd 15 buddsoddiad o dramor, gan greu 348 o swyddi. Rwy'n ymddiheuro os yw'r Aelod wedi methu unrhyw ddatganiadau i'r wasg ynghylch y 15 buddsoddiad sylweddol hynny, ond gallaf roi sicrwydd i’r Aelod ein bod yn gwneud popeth yn ein gallu i sicrhau cymaint o gyfleoedd â phosibl i'r rhanbarth. Ac mae hynny i’w weld yn y ffigurau cyflogaeth. Mae gennym gyfradd gyflogaeth uwch yng ngogledd Cymru nag sydd gennym ledled Cymru ar gyfartaledd. Ac ar hyn o bryd, mae diweithdra ledled Cymru yn 3.1 y cant, o gymharu â 4.1 y cant ledled y DU. Ac mae hynny'n dangos gwerth datganoli, ac yn arbennig, yr ymdrechion enfawr a wnaed gan Lywodraeth Cymru yn ystod y pandemig, gyda’r gronfa cadernid economaidd i Gymru'n unig yn diogelu mwy na 100,000 o swyddi.

Hoffwn leisio fy mhryderon ynghylch mewnfuddsoddi yng Nghonwy yn ystod y cyfnod hwn o gyfyngiadau economaidd gorfodol gan eich Llywodraeth. Mae’n rhaid eich bod yn ymwybodol fod y camau hyn yn cael effaith ddinistriol ar fy etholwyr a busnesau yn Aberconwy: deufis yn unig o fasnachu y mae’r sector twristiaeth wedi’i gael i oroesi drwy'r gaeaf; mae brenhines cyrchfannau Cymru bellach yn cael ei galw’n dref ysbrydion; mae perchnogion gwestai a'r sector manwerthu yn ddryslyd ac yn ddig yn sgil bygythiad eich Llywodraeth i’w bywoliaeth. Nawr, nid oes unrhyw un yn gwadu bod diogelwch y cyhoedd yn hollbwysig, ond dylai eich gweithredoedd gael eu hystyried yn gymesur ac yn deg. Mae barn gyffredin, bellach—. Mewn gwirionedd, mae dros 1,000 ar Facebook—maent am ddechrau grŵp ymgyrchu mewn perthynas â’ch gweithredoedd. Nawr, rydych yn llorio'r sector twristiaeth a manwerthu. Ddoe, roedd y Prif Weinidog yn ddigon hy i awgrymu ein bod ni, fel gwleidyddion etholedig, sy’n lleisio'r pryderon dilys hyn ar ran ein busnesau, yn awgrymu y dylai trigolion dorri'r rheolau. Rwy'n siŵr y byddech yn cytuno fod hynny’n hurt ac yn hynod o sarhaus.

Nawr, y gronfa ar gyfer busnesau o dan gyfyngiadau lleol—. Yfory, bydd wythnos wedi bod ers cyhoeddi'r cyfyngiadau hyn—anfon pobl adref o westai, canslo archebion. Yn ôl yr hyn a welais, ceiniogau yw'r gronfa cyfyngiadau symud o gymharu â'r hyn sydd ei angen i sicrhau nad yw’r bobl hyn yn colli eu bywoliaeth. Felly, pa sicrwydd y gallwch ei roi i'r Senedd hon heddiw, Weinidog, y byddwch yn rhoi ymateb teg a chymesur ar waith i ariannu'r busnesau hyn sydd dan bwysau, fel y gallant agor eto y gwanwyn nesaf? Ond hefyd—

Na, mae angen i chi ddod â'ch cwestiynau i ben yn awr.

A fyddwch yn rhoi pwysau ar y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, a'r Prif Weinidog yn wir, i edrych ar y ffigurau eto a dod â'r cyfyngiadau hyn i ben cyn gynted â phosibl? Diolch.

Wel, yn gyntaf, nifer o bwyntiau a sylwadau ar yr hyn y mae Janet Finch-Saunders newydd ei ddweud yn Siambr y Senedd: rydym yn rhoi bywydau yn gyntaf, rydym yn blaenoriaethu bywydau pobl, ac nid ydym yn ymddiheuro am hynny; roedd y Prif Weinidog yn iawn yn yr hyn a ddywedodd ddoe; ac yn drydydd, roedd y tîm rheoli achos lluosog a gyfarfu yr wythnos diwethaf i benderfynu ar gyfyngiadau yng ngogledd Cymru yn unfrydol. Roedd hwn yn benderfyniad na wnaed—[Torri ar draws.]

Gadewch i'r Gweinidog ymateb, os gwelwch yn dda. Os ewch yn eich blaen, a bydd gennym—. Dim pwynt o drefn. Gadewch i'r Gweinidog ymateb. Parhewch, Ken Skates.

Diolch, Lywydd. Roeddwn yn sôn am y tîm rheoli achos lluosog a gyfarfu yr wythnos diwethaf: ystod o randdeiliaid—arweinwyr awdurdodau lleol, yr heddlu, penaethiaid iechyd—pob un yn cytuno bod yn rhaid rhoi camau ar waith. Y rheswm oedd, yn aml, po hwyraf y byddwch yn gweithredu, hiraf yn y byd y bydd cyfyngiadau ar waith. Edrychwch ar yr hyn sy'n digwydd ym Mharis ar hyn o bryd, edrychwch ar yr hyn sy'n digwydd mewn mannau eraill, pan fyddwch yn methu ymyrryd yn gynnar, ac edrychwch ar yr hyn sy'n digwydd mewn sawl rhan o Gymru lle gwnaethom weithredu’n gynnar—mae'r ffigurau'n gostwng.

Nawr, mae gennyf nifer o bwyntiau eraill yr hoffwn eu gwneud. Dywed yr Aelod mai ceiniogau sydd gan y gronfa cyfyngiadau lleol i'w rhoi. Wel, efallai y gallai egluro beth yw ei barn am y cymorth yn Lloegr, gan fod hwnnw’n llai hael o bell ffordd na'r hyn a gynigiwn yng Nghymru. Yn Lloegr, ni allwch gael cymorth oni bai eich bod yn cau eich busnes; nid yw hynny'n wir yng Nghymru. Carwn wahodd yr Aelod hefyd i edrych ar faint o fusnesau yn ei hetholaeth ei hun sydd wedi elwa o'r pecyn cymorth mwyaf cynhwysfawr a hael yn unrhyw le yn y Deyrnas Unedig. Os edrychwn ar Gonwy, fel ardal sirol, gwyddom fod cyfanswm o 461 o ficrofusnesau a busnesau bach a chanolig eu maint wedi cael cyllid drwy'r gronfa cadernid economaidd. Ni fyddai hynny wedi bod ar gael i'r 461 busnes pe baent wedi'u sefydlu yn Lloegr. Ac yn ychwanegol at hynny, dyfarnwyd 83 o grantiau dechrau busnes i fusnesau newydd yng Nghonwy. Unwaith eto, cyllid na fyddai wedi bod ar gael iddynt pe baent wedi'u lleoli yn Lloegr. Ac yn drydydd, yn Aberconwy, yn etholaeth yr Aelod ei hun, mae cynllun benthyciadau COVID-19 Banc Datblygu Cymru wedi darparu mwy na £3 miliwn i 68 o fusnesau. Unwaith eto, cefnogaeth na fyddai wedi bod ar gael pe baent wedi bod yn Lloegr.

Rydym yn gwneud popeth yn ein gallu—mwy o lawer nag y mae Llywodraeth y DU yn ei wneud yn Lloegr yn unig—i ddarparu'r pontydd hynny i fusnesau a phobl sy'n gweithio fel y gallant gyrraedd y pwynt lle mae gennym frechlyn neu lle rydym yn rheoli'r feirws yn ddigonol.

Weinidog, fe fyddwch yn ymwybodol iawn mai'r gweithlu yn Alun a Glannau Dyfrdwy yw'r mwyaf medrus yn y Deyrnas Unedig. Rwyf wedi gweithio ochr yn ochr â hwy fel peiriannydd ac wedi gweld hyn â’m llygaid fy hun. Dylai'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau ynghylch buddsoddi fod yn ymwybodol o'r ffaith hon hefyd, a dylem ei hyrwyddo’n frwd. Felly, roeddwn yn falch iawn o'ch clywed yn sôn yn gynharach am Ganolfan Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch Cymru. Weinidog, a allwch roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y prosiectau pwysig fel y ganolfan logisteg yn Tata Steel yn Shotton, a Phorth y Gogledd hefyd?

A gaf fi ddiolch i Jack Sargeant a dweud bod ei gwestiwn yn amserol iawn, gan fy mod newydd fod mewn cyfarfod rhithwir gyda’r bwrdd ardal leol, sy'n goruchwylio'r Ganolfan Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch a chyfleoedd datblygu economaidd ar draws parc diwydiannol Glannau Dyfrdwy a'r ardal fenter? Roeddwn yn falch o dderbyn sesiwn friffio gynhwysfawr gan Bill Duckworth, y rheolwr safle rhagorol yn Tata yn Shotton, a hefyd gan Andy Silcox, sy'n gwneud y gwaith gwych o redeg y Ganolfan Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch ym Mrychdyn. A dysgais heddiw nid yn unig fod gan Tata Shotton botensial i fod yn gartref i ganolfan logisteg Heathrow, ond hefyd i ganolfan logisteg ar gyfer diwydiannau gwynt arnofiol ar y môr, ac o bosibl, ar gyfer tai modiwlar oddi ar y safle—rhaglenni anhygoel o gyffrous.

Hefyd, gwyddom fod Porth y Gogledd yn un o'r safleoedd datblygu mwyaf deniadol yng ngogledd Cymru ar hyn o bryd. Rwy'n optimistaidd ynglŷn â gallu dweud rhywbeth cadarnhaol yn y dyfodol agos ynglŷn â chreu swyddi, ac mae'r hyn a wnawn yno yn ategu'r hyn rydym yn buddsoddi ynddo ar draws gogledd Cymru. A chyhoeddais yn ddiweddar—bydd yr Aelodau’n gwybod—y bydd cwmni datblygu'n cael ei sefydlu ar gyfer Trawsfynydd i edrych ar yr holl gyfleoedd ar gyfer y rhan honno o ogledd Cymru hefyd.

Rydym yn buddsoddi ar draws y rhanbarth, yn creu’r nifer uchaf erioed o swyddi, ac mae gennym bandemig i'w oresgyn, ond rydym yn hyderus, drwy weithio fel partner i awdurdodau lleol, fod gennym y tîm cryfaf yng ngogledd Cymru i oresgyn yr her hon.