3. Pa drafodaethau y mae'r Gweinidog wedi'u cael ynghylch cymorth ychwanegol i fusnesau mewn ardaloedd lle mae cyfyngiadau COVID-19 newydd, fel Llanelli? OQ55636

A gaf fi ddiolch i'r Aelod am ei chwestiwn a dweud bod trydydd cam y gronfa cadernid economaidd yn cynnwys £60 miliwn i gefnogi busnesau mewn ardaloedd dan gyfyngiadau lleol? Byddwn yn parhau i bwyso ar Lywodraeth y DU i gymryd camau mwy beiddgar i sicrhau ein hadferiad economaidd a chefnogi ffyniant busnesau a phobl ledled y DU yn y dyfodol, gan gynnwys yng Nghymru.

Rwy'n ddiolchgar i'r Gweinidog am ei ateb. Rwy'n siŵr ei fod yn deall bod llawer o fusnesau, yn enwedig busnesau llai o faint, mewn llawer o gymunedau ledled Cymru, ac mae Llanelli yn un ohonynt, eisoes wedi dioddef yn eithaf difrifol drwy argyfwng COVID, yn enwedig mewn meysydd fel lletygarwch. Maent yn gweithio ar elw bach iawn. Ni fydd ganddynt adnoddau i'w galluogi i fuddsoddi mewn adferiad.

O ran y cymorth brys i'r busnesau y mae cyfyngiadau lleol yn effeithio arnynt, a all ddweud wrthym pa lefelau o niwed y mae angen i'r busnes allu dangos ei fod wedi'i ddioddef er mwyn gallu cael y cymorth, ac a all ddweud ychydig mwy wrthym ynglŷn â sut y ceir mynediad at y cymorth hwnnw? Er y gallai fod gan gwmnïau mwy o faint staff arbenigol sy'n gallu estyn allan at Busnes Cymru a llenwi'r ffurflenni priodol, rwy'n siŵr y bydd yn deall y bydd rhai o'r busnesau lleol llai o faint yn gweld hynny i gyd braidd yn frawychus, a tybed a oes rôl i lywodraeth leol ei chwarae mewn perthynas â'r cymorth brys hwn.

Mae Helen Mary Jones yn llygad ei lle: mae rôl allweddol i awdurdodau lleol ei chwarae. Siaradais â llefarydd CLlLC ddoe ynghylch datblygu economaidd ac mae trafodaethau wedi mynd rhagddynt yn dda iawn ar lefel swyddogol hefyd, oherwydd bydd llywodraeth leol yn hollbwysig wrth weinyddu'r cronfeydd cyfyngiadau lleol i fusnesau.

Gallaf sicrhau'r Aelod heddiw, yn wahanol i Loegr, nad oes rhaid i fusnes gau i gael y cymorth brys hwnnw. Mae'r maen prawf yn gymharol syml: mae'n rhaid i fusnes allu dangos ei fod wedi gweld gostyngiad o 40 y cant fan lleiaf yn y trosiant o'i gymharu â'r cyfnod cyn cyflwyno cyfyngiadau. Rwy'n hyderus y bydd y cymorth hwn yn cynnig y pontydd hynny i fusnesau drwy gyfnodau o gyfyngiadau symud.

Gwneir pob un o'r taliadau ar sail tonnau tair wythnos o gyfyngiadau—tair wythnos yw'r cyfnod y byddem yn gobeithio gweld niferoedd yn gostwng yn ddigonol er mwyn llacio'r cyfyngiadau. Rydym wedi modelu yn erbyn yr hyn sy'n bosibl yr hydref a'r gaeaf hwn, ac rydym yn hyderus y gallwn gynnig dwy don o gymorth i fusnesau ledled Cymru lle ceir cyfyngiadau.

Weinidog, diolch i chi am yr ateb i Helen Mary Jones, oherwydd mae llawer o fusnesau yng nghwm Afan sydd wedi bod yn dibynnu ar y fasnach ymwelwyr ar gyfer beicio mynydd a'r llwybrau rhagorol i fyny yno. Felly, bydd yr ateb hwnnw'n eu helpu'n fawr oherwydd byddant yn gweld eu niferoedd yn gostwng, oherwydd maent yn fusnes o'r tu allan i'r fwrdeistref sirol, nid o reidrwydd o'r tu mewn, oherwydd gwyddom y gallwch deithio yno'n eithaf hawdd.

Ond sector arall yr effeithiwyd arno yw'r gyrwyr tacsi ledled Cymru ynghanol y cyfyngiadau lleol hyn. Cawsant anhawster yn ystod y cyfyngiadau symud, ond rydym bellach yn wynebu mwy o heriau wrth i gyfyngiadau lleol ddod i rym, oherwydd mae llai o bobl yn dod i mewn i'r dref ac nid ydynt o reidrwydd yn gallu cludo pobl y tu hwnt i'r bwrdeistrefi sirol. A ydych chi'n edrych ar y sefydliadau tacsis? Oherwydd mae bysiau wedi cael cymorth, mae trenau wedi cael cymorth, ond nid yw gyrwyr tacsi wedi cael cymorth eto yn hyn o beth ac maent yn ei chael yn anodd gweld eu hyfywedd hirdymor.

Wel, os gallant fodloni meini prawf y grantiau datblygu busnes neu'r grantiau cyfyngiadau lleol, gallaf sicrhau'r Aelod y byddant yn gallu cael y cyllid. Ond mae hefyd yn werth tynnu sylw at y ffaith bod gan Lywodraeth y DU rôl bwysig i'w chwarae yn y maes hwn, oherwydd Llywodraeth y DU sy'n gyfrifol am y cynllun cymorth incwm i'r hunangyflogedig. A bydd yr Aelod yn ymwybodol fod y Canghellor wedi cyhoeddi estyniad ac y bydd dau grant pellach ar gael. Mae hynny'n rhywbeth rydym yn ei groesawu'n fawr, oherwydd mae'r cynllun cymorth incwm i'r hunangyflogedig wedi bod yn hanfodol bwysig i lawer o unigolion yng Nghymru.

Cyfrifir y grantiau cyntaf ar 20 y cant o elw masnachu tri mis, hyd at o leiaf £1,875, a byddwn yn annog unrhyw un a allai fod yn gymwys i'r gronfa benodol honno wneud cais cyn gynted ag y gallant oherwydd, yn anffodus, mae'n dal i fod yn wir nad yw llawer o bobl hunangyflogedig yng Nghymru yn ymwybodol eu bod yn gallu gwneud cais am gymorth neu maent wedi methu gwneud hynny hyd yma.