7. Pa asesiad y mae'r Prif Weinidog wedi'i wneud o'r cymorth sydd ar gael i ofalwyr yng Nghymru ar hyn o bryd? OQ55766

Llywydd, diolch yn fawr i Dr Lloyd am y cwestiwn. Mae gofalwyr yn wynebu pwysau ariannol sylweddol yn sgil y pandemig. Mae Llywodraeth Cymru, felly, wedi creu cronfa galedi newydd gwerth £1 miliwn, fel a gynigiwyd gan sefydliadau gofalwyr cenedlaethol. Cafodd hyn ei gyhoeddi yn gynharach heddiw gyda'n hymgynghoriad ar gynllun cenedlaethol newydd ar gyfer gofalwyr.

A gaf i ddiolch yn fawr iawn i'r Prif Weinidog am yr ateb yna? A, hefyd, dangosodd ymchwiliad gan Gymdeithas Alzheimer Cymru a gyhoeddwyd yn gynharach y mis hwn—bydd y Prif Weinidog yn ymwybodol—bod gofalwyr teuluol ledled Cymru wedi blino'n lân, ac mae Gofalwyr Cymru wedi dweud rhywbeth tebyg yr wythnos hon. Canfu'r arolwg rhanbarthol bod 95 y cant o ofalwyr teuluol a holwyd yn dweud bod oriau gofalu ychwanegol dros y cyfnod COVID hwn wedi cael effaith negyddol ar eu hiechyd corfforol neu feddyliol, gyda 69 y cant yn teimlo wedi blino'n lân drwy'r amser, 49 y cant yn teimlo'n isel a 50 y cant yn datblygu problemau methu cysgu. Nawr, rwy'n clywed yr hyn yr ydych chi'n ei ddweud am y sefyllfa ariannol, a diolchaf i chi am hynny, Prif Weinidog. A gaf i ofyn i chi pa gymorth ychwanegol y mae Llywodraeth Cymru yn ei roi tuag at fynd i'r afael â'r canfyddiadau hyn o ran llesiant corfforol a meddyliol gofalwyr anffurfiol, ac a ydych chi'n cytuno y bydd darparu cymorth cwnsela a seibiant ychwanegol yn hanfodol i ofalwyr dros fisoedd y gaeaf?

Llywydd, a gaf i ddiolch i Dr Lloyd am y cwestiynau ychwanegol yna? Bydd hi'n flwyddyn y mis nesaf ers i'w bwyllgor gyhoeddi ei adroddiad 'Gofalu am ein dyfodol', ac mae'r adroddiad hwnnw yn parhau i fod yn ddylanwadol iawn ym meddwl Llywodraeth Cymru. Cefais gyfle yn gynharach yn y flwyddyn, ynghyd â Julie Morgan, y Dirprwy Weinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, i gyfarfod â grŵp o ofalwyr anffurfiol. Roedden nhw wedi blino bryd hynny, Llywydd; roedden nhw eisoes yn byw gyda'r heriau o ofalu am bobl eraill yn ystod y pandemig. Ac roedd yn emosiynol iawn clywed ganddyn nhw yn y cyfarfod hwnnw am yr heriau y maen nhw'n eu hwynebu, ond hefyd am eu hymrwymiad syfrdanol i'r bobl hynny y mae ganddyn nhw gyfrifoldebau gofalu amdanynt, a'r boddhad y dywedasant y maen nhw'n ei gael, hyd yn oed yn y cyfnod mwyaf anodd hwn, yn deillio o gael y berthynas honno a chyflawni'r cyfrifoldebau hynny. Roedd yn rhannol yn gydnabyddiaeth o bopeth a ddywedwyd wrthym ni bryd hynny bod fy nghyd-Weinidog Julie Morgan wedi llwyddo i gyhoeddi £50,000 yn gynharach yn yr haf i Gofalwyr Cymru, er mwyn iddyn nhw ddarparu cymorth seicolegol ychwanegol i ofalwyr di-dâl yma yng Nghymru. Mae'n mynd ran o'r ffordd i ateb y pwyntiau a gododd Dai Lloyd yn ei gwestiwn atodol am yr ôl traul parhaus a deimlir ym mywydau gofalwyr di-dâl ar yr adeg anodd iawn hon. Ac rwy'n gobeithio y bydd y gronfa £1 filiwn, yr ydym ni wedi gallu ei chyhoeddi heddiw, yn mynd ymhellach fyth i'w helpu gyda'r effaith ymarferol y mae gofalu am eraill yn ei chael arnyn nhw yn ystod cyfnod mor heriol.