3. A wnaiff y Gweinidog roi diweddariad am gynlluniau Llywodraeth Cymru i greu trethi newydd cyn diwedd y Senedd hon? OQ55933

Gwnaf. Nid oes unrhyw gynlluniau i greu trethi newydd cyn diwedd tymor y Senedd hon.

Roeddwn i'n amau efallai fyddai yna ddim amser, ond mae yna un dreth newydd, gweddol newydd, yn cael ei gweithredu yng Nghymru ers tua thair blynedd erbyn hyn, sef y dreth trafodiadau tir. Y bore yma, fe glywodd y Prif Weinidog a finnau gyflwyniadau dirdynnol a phwerus iawn gan drigolion o Ben Llŷn sydd yn cael eu prisio allan o'u cymunedau oherwydd cynnydd anferth mewn pryniant ail gartrefi. Fe allai cynyddu’r raddfa uwch o'r dreth trafodion tir gael ei ddefnyddio fel ffordd fechan o geisio lliniaru'r argyfwng ail gartrefi. Fedrwch chi esbonio pa gamau fyddai angen i'r Llywodraeth a chithau fel Gweinidog eu cymryd er mwyn cynyddu'r raddfa uwch yma—proses eithaf syml y gellid ei rhoi ar waith yn syth?

Diolch i Siân Gwenllian am ei chwestiwn, a hefyd am gael y cyfarfod gyda’r Prif Weinidog yn gynharach heddiw, ac edrychaf ymlaen at gael clywed ganddo yn nes ymlaen y prynhawn yma ynglŷn â’r cyfarfod penodol hwnnw hefyd. Mewn egwyddor, wrth gwrs, gallwn wneud newidiadau yn ystod y flwyddyn i'n treth trafodiadau tir. Rwy'n awyddus iawn—. Mae gennym drothwyon a chyfraddau’r dreth trafodiadau tir a gyhoeddwyd ychydig fisoedd yn ôl bellach, ac mewn perthynas â'r farchnad dai, credaf ei bod yn bwysig rhoi rhyw fath o sicrwydd, hyd at 31 Mawrth o leiaf. Felly, ni chredaf y byddwn am wneud newidiadau ar unwaith yn ystod y flwyddyn. Rwyf hefyd yn ymwybodol iawn o effaith ymddygiadol cyhoeddi newidiadau a fyddai’n cael eu cyflwyno yn nes ymlaen. Mae'r newidiadau ar hyn o bryd, sy'n ei gwneud yn fanteisiol i bobl brynu tai ar hyn o bryd, yn golygu, gobeithio, ein bod yn dod â thrafodiadau tir ymlaen o'r flwyddyn nesaf i'r flwyddyn ariannol hon, a fydd yn rhoi hwb i ni ac yn rhoi hwb i'r farchnad dai ac yn rhoi hwb i'r holl fusnesau sy'n dibynnu ar symud tŷ hefyd. Felly, ni fyddwn yn bwriadu rhoi cyfnod arweiniol hir ar gyfer unrhyw newidiadau yn y dreth trafodiadau tir am y rheswm penodol hwnnw.

Weinidog, mae Aelodau, wrth gwrs, wedi codi cymorth i dwristiaeth yn amlach nag unrhyw sector arall ers mis Mawrth, ac a bod yn deg, mae Llywodraeth Cymru wedi cydnabod yr heriau hynny ac wedi ceisio ymateb i sawl un ohonynt. Ond mae'n amlwg fod unrhyw ddadl y byddai treth dwristiaeth yn codi arian i'w roi yn ôl yn y sector yn chwalu nawr. Os oes gennym fusnesau’n cau a darpar ymwelwyr yn peidio â dod—yn amlwg, byddant yn poeni am eu harian eu hunain beth bynnag—wel, mae'n amlwg na fydd unrhyw un yma i dalu'r dreth honno. Felly, os gwelwch yn dda, peidiwch â rhoi rheswm arall iddynt beidio â dod. Ni chredaf y byddwch yn mynd yn bell iawn gyda threthi yn ystod y tymor hwn, fel y dywedoch chi, ond a fydd eich cais i ddychwelyd i'r Llywodraeth yn cynnwys ymrwymiad i beidio â chodi treth dwristiaeth?

Wel, Lywydd, ni fyddaf yn gwneud unrhyw gyhoeddiadau maniffesto yn y Siambr y prynhawn yma, ond credaf fod cryn dipyn i'w ystyried mewn perthynas â’r dreth dwristiaeth. Mae'n sicr yn rhywbeth sy'n boblogaidd iawn gydag awdurdodau lleol, yn enwedig mewn ardaloedd twristaidd, sydd am wella eu cynnig twristiaeth. Ac er nad yw'r polisi wedi'i ddatblygu'n llawn eto, nid ydym wedi cynnal ymgynghoriad llawn arno, mae'n rhywbeth rydym yn ei ystyried mewn perthynas â'r pedwar maes trethiant a gyhoeddwyd gan y Prif Weinidog beth amser yn ôl. Felly, nid oes unrhyw gynlluniau ar gyfer y dyfodol agos. Fodd bynnag, credaf ei fod yn faes sy'n haeddu rhywfaint o ystyriaeth bellach. Rwy'n ymwybodol iawn o sefyllfa'r sector twristiaeth ar hyn o bryd a'r anawsterau y maent wedi'u hwynebu. Felly, yn amlwg, ni fyddai’n rhywbeth i’w ystyried ar unwaith, ond ni chredaf fod hynny’n golygu na ddylem gael y sgyrsiau hynny ynglŷn â beth allai fod yn briodol yn y dyfodol, pan fydd y sefyllfa'n well.

Weinidog, ymddengys i mi fod angen i economi'r DU ymadfer, ac yn bwysicach, mae angen iddi dyfu. Mae’n rhaid i'r ymagwedd yn y dyfodol ymwneud i raddau mwy ag annog gwariant a thwf a hyder, a pheidio â rhwystro pob un o'r rhain drwy orfodi unrhyw feichiau treth uwch yng Nghymru. A ydych yn cytuno â'r datganiad hwnnw?

Byddwn wrth fy modd yn annog gwariant a thwf a hyder, ond credaf fod y Canghellor wedi tywallt ychydig o ddŵr oer ar hynny heddiw drwy gyhoeddi y bydd cyflogau gweithwyr y sector cyhoeddus yn cael eu rhewi—gweithwyr yn y sector cyhoeddus sy'n gwario eu harian yn yr economi leol ac a fydd yn poeni mwy fyth yn awr am eu harian yn y dyfodol hefyd. Felly, credaf y bydd hyn yn atal unrhyw wario y gallent fod wedi bwriadu’i wneud.

Ond mae fy ymagwedd at drethiant yn un gwbl dryloyw a chynhwysol. Ac fe wyddoch fod Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi ei hegwyddorion treth, ac mae’r rheini’n ymwneud â chreu trethi yng nghyd-destun Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015, creu trethi sy'n deg, a chreu trethi sy'n syml i'w gweinyddu ac ati. Felly, mae ein hymagwedd yn glir iawn ac ni chredaf fod unrhyw beth i bobl ei ofni, gan ein bod yn canolbwyntio'n bendant ar greu agenda flaengar.

Rwy’n derbyn y byddai’n anodd iawn cyflwyno trethi newydd cyn diwedd tymor y Senedd hon, sydd bedwar neu bum mis i ffwrdd yn unig, ond gall Llywodraeth Cymru wneud newidiadau i drethi presennol. A wnewch chi ystyried ychwanegu mwy o fandiau uwch at y dreth gyngor? Credaf ei bod yn warthus fod rhywun sy'n talu £400,000 am dŷ, neu rywun sydd â thŷ gwerth oddeutu £400,000, yn talu'r un dreth gyngor â rhywun sydd â thŷ sy’n werth £2.5 miliwn neu £3 miliwn. Hefyd, thema sy'n codi dro ar ôl tro—atal eiddo a adeiladir fel eiddo preswyl rhag cael eu cofrestru fel busnesau bach a chael rhyddhad ardrethi busnesau bach.

Diolch i Mike Hedges am godi hynny. Mae'r ddau fater hyn yn rhai y mae wedi'u codi gyda mi yn y gorffennol hefyd. Archwiliais yr awgrym cyntaf ynghylch ychwanegu bandiau ychwanegol i’r dreth gyngor, ond fe'm cynghorir na ellid gwneud hynny'n iawn heb gynnal ymarfer ailbrisio llawn ar ein holl anheddau domestig yma yng Nghymru, ac ni ellid cyflawni hynny cyn tymor nesaf y Senedd, felly nid yw'n rhywbeth y gallem ei wneud ar unwaith. Ac yn amlwg, ni ellid cynnig y newidiadau hynny i fandiau’r dreth gyngor heb ymgynghoriad llawn a sylweddol â thalwyr y dreth gyngor, awdurdodau lleol ac eraill a fyddai’n cael eu heffeithio.

Mae ymarferion ailbrisio’n galw am waith sylweddol iawn ac maent yn costio degau o filiynau o bunnoedd, a deallaf eu bod yn cymryd oddeutu tair blynedd i'w cwblhau, gan ddefnyddio'r fethodoleg gyfredol. Ond wedi dweud hynny, gwnaethom gomisiynu'r ymchwil annibynnol gan y Sefydliad Astudiaethau Cyllid a gyhoeddwyd yn gynharach eleni, ac mae honno’n edrych ar beth fyddai effaith ailbrisio’r dreth gyngor, ac yn sicr, gallai sicrhau system fwy blaengar. Felly, byddwn yn edrych ar ganfyddiadau'r ymchwil a gomisiynwyd gennym ar gyfer y dreth gyngor ac ardrethi annomestig gyda'i gilydd yn y flwyddyn newydd, a chredaf mai mater i'r Llywodraeth nesaf fyddai penderfynu ar y ffordd ymlaen. Ond mae'n gynnig diddorol iawn. Ac yn yr un modd, byddai'r awgrym am gynyddu—credaf mai awgrym am gynyddu sydd y tu ôl i gwestiwn Mike—nifer y nosweithiau y mae'n rhaid gosod eiddo a’i hysbysebu os yw'n mynd i gael ei ddosbarthu’n eiddo gwyliau ar osod yn galw am ddeddfwriaeth hefyd. Felly, credaf y bydd yn anodd inni gymryd unrhyw gamau pellach sy'n galw am ddeddfwriaeth, o ystyried y pwysau ar ein hamserlen ddeddfwriaethol dros yr ychydig fisoedd nesaf.