Nid wyf yn aelod o'r pwyllgor, ond roedd gennyf lawer iawn o ddiddordeb yn yr adroddiad hwn, yn enwedig gan fy mod yn defnyddio dwy ffynhonnell o newyddiaduraeth o ansawdd da iawn—nid y rhai mawr—sef Senedd Home, a ddarparir gan Owen Donovan, ac sy'n cael ei rhedeg yn gyfan gwbl fel llafur cariad. Dyma'r crynodeb gorau o'r dadleuon hyn a welwch yn unrhyw le, a byddwn yn argymell i unrhyw Aelod o'r Senedd—rwy'n gwybod fy mod wedi siarad â'r Dirprwy Weinidog am hyn o'r blaen—ddefnyddio'r ffynhonnell honno ar gyfer darganfod beth sydd wedi digwydd ar ôl dadleuon, gan mai dyma'r crynodeb gorau a welwch, heb fynd i ddarllen drwy'r Cofnod cyfan eich hun, ac nid yw hynny'n bosibl wrth gwrs. Ac rwy'n siŵr y bydd hyn yn cael ei grybwyll yn ei grynodeb hefyd, ac nid dyna pam rwy'n ei ddweud, Ddirprwy Weinidog. Y mater arall, serch hynny, yw nad yw hysbysiadau cyhoeddus yn berthnasol iddo oherwydd ei fod yn wasanaeth ar-lein. Felly, mae problem yn codi o ran cyhoeddi hysbysiadau cyhoeddus.

Y ffynhonnell arall a ddefnyddiaf—ac mae Senedd Home yn gwbl annibynnol ac yn cefnogi annibyniaeth—yw'r Caerphilly Observer, ac mae'r Caerphilly Observer yn waith syfrdanol. Dechreuodd yn 2009 fel ffynhonnell ar-lein ac erbyn hyn mae ganddo gylchrediad print ar draws bwrdeistref Caerffili. Mae'n gwbl annibynnol, a gwn hynny am fod straeon ynddo sydd wedi fy ngyrru o 'nghof. Ond rwy'n gwybod hefyd fod yna straeon ynddo sydd wedi gyrru Plaid Cymru o'u cof. Ac mewn gwirionedd, mae'n dda gweld bod pobl Plaid Cymru yng Nghaerffili yn mynnu ei fod yn bapur Llafur ac mae'r bobl Lafur yn mynnu ei fod yn bapur Plaid Cymru, felly rydych chi'n gwybod yn iawn—a phe bai unrhyw Geidwadwyr yng Nghaerffili, rwy'n siŵr y byddent yn dweud yr un peth am bleidiau eraill. Ac mae'n ffynhonnell dda iawn o wybodaeth annibynnol. Gan fod ganddynt gylchrediad print, gallant redeg hysbysiadau cymunedol mewn print, fel eu bod yn cael cymhorthdal drwy'r llwybr hwnnw. Siaradais â'r cyhoeddwr neithiwr; cefais sgwrs gyda Richard Gurner, y gŵr a'i dechreuodd, a'i waith ef ydyw, ac un o'r pethau a ddywedodd oedd, os ewch ar hyd llwybr cymhorthdal uniongyrchol, y broblem yw atebolrwydd. O leiaf os ydych yn gwneud yr hysbysiadau cyhoeddus, mantais hysbysiadau cyhoeddus yw bod yna wasanaeth cyhoeddus y cewch eich talu amdano'n uniongyrchol. Ac rwy'n gwybod bod yr holl bleidiau gwleidyddol a gynrychiolir yn fy nghymuned, y prif bleidiau gwleidyddol, yn hysbysebu yn y Caerphilly Observer. Ceir math arall o gymhorthdal cyhoeddus, a hynny heb ofn na ffafriaeth. Felly, credaf mai dyna'r llwybr gorau o ran—credaf mai argymhelliad 7 ydyw. Nid yw'r adroddiad gennyf wrth law, ond rwy'n credu mai argymhelliad 7 oedd hwnnw, Gadeirydd.

Ond nid yw'n celu'r problemau hirdymor enfawr y mae'r diwydiant yn eu hwynebu. Mae newyddion manwl gywir, safonol, da, wedi'i ymchwilio'n drylwyr yn llawer anos i'w foneteiddio na deunydd sy'n abwyd ar gyfer denu rhywun i glicio. Dyna'r broblem fwyaf sy'n wynebu'r diwydiant ar hyn o bryd. Rwy'n gwybod ein bod i gyd yn mynd ar Facebook ac yn darparu ein gwybodaeth mor gywir ag y gallwn, ni waeth beth fo'n plaid. Rwyf wedi gweld Aelodau ar draws y Siambr yn darparu gwybodaeth dda ar Facebook, ond mae yna lanw sy'n ein llethu i gyd, a'r perygl yw y bydd y llanw hwn yn llethu rhai fel y Caerphilly Observer. Felly, y broblem a wynebir hefyd yw nad yw busnesau sy'n hysbysebu yn eu rhifyn print ar hyn o bryd, wrth i gyfryngau electronig ddod yn fwyfwy poblogaidd, nid yw'r busnesau mwy newydd eisiau defnyddio'r argraffiad print ychwaith. Ar hyn o bryd maent yn cadw incwm da drwy hysbysebu mewn print, ond nid yw hynny'n debygol o gael ei gynnal yn hirdymor.

Felly, dywedodd cyhoeddwr y Caerphilly Observer wrthyf fod ganddo ddau beth yn ateb i hyn: parhau â'r cymhorthdal gwasanaethau cyhoeddus rydym wedi'i grybwyll; ond hefyd—ac fe ddefnyddiaf ei eiriau ef—'yr ateb yw datblygu cynulleidfaoedd ar-lein ymgysylltiol iawn sy'n barod i dalu am eu gwybodaeth, ond i'r wybodaeth honno fod ar gael i bawb hefyd'. 'Gwn nad yw pob un o fy nghynulleidfaoedd', meddai Richard Gurner o'r Caerphilly Observer, 'yn barod i wneud cyfraniad ariannol, ond os oes digon yn gwneud hynny, gallai arwain at fodel busnes cynaliadwy nad yw'n dibynnu ar hysbysebu. Mae'n gofyn llawer, ond nid yw'n amhosibl'. Ac fe ddywedaf hyn wrthych, os ewch i siop yng Nghaerffili a'ch bod yn sôn am ddigwyddiad diweddar, mae rhywun yn debygol o ddweud wrthych, 'O, gwelais hynny yn yr Observer.' Nid yr Observer ar ddydd Sul a olygant ond y Caerphilly Observer. Mae pobl yn siarad am y papur hwnnw, oherwydd mae'n ffynhonnell ddibynadwy y gellir ymddiried ynddi, ac mae Richard yn dechrau gweld budd hynny drwy fod pobl yn tanysgrifio.

Y peth olaf a ddywedodd wrthyf oedd bod Llywodraeth Cymru wedi dangos arweiniad wrth gefnogi'r sector annibynnol drwy'r gronfa newyddiaduraeth gymunedol annibynnol. Roedd hyn yn ei helpu i gadw i fynd, ond hoffai weld hynny'n cael ei ehangu. Felly, byddai'n bwysig iawn gweld hynny'n cael ei ehangu drwy'r sector annibynnol. Er ei fod yn dod yn ôl at fater cymhorthdal y wladwriaeth, mae'n gymhorthdal hyd braich i raddau, sy'n fuddiol. Felly, dyna lle mae fy niddordeb i. Rwyf am weld newyddiaduraeth hyperleol o ansawdd da; hyd yn oed os nad yw ar fy ochr i, rwyf am ei weld. Ac rwy'n credu mai'r ddwy enghraifft ddisglair a nodais heddiw—Senedd Home a'r Caerphilly Observer—yw'r rhai sy'n arwain y ffordd.