6. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o effaith COVID-19 ar yr economi wledig hyd yma? OQ56054

Mae'r pandemig wedi effeithio ar bob sector, ac nid yw'r economi wledig yn wahanol. Ym mis Medi, ymrwymais £106 miliwn i gefnogi'r economi wledig dros y tair blynedd nesaf. Rydym yn asesu effeithiau'r pandemig yn barhaus ac rydym wedi ymateb mewn modd pendant.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Heb os, mae'r pandemig COVID wedi taro’r economi wledig yn galed, a bydd yn parhau i wneud hynny am beth amser i ddod. Un nodwedd gywilyddus o'r economi wledig yng Nghymru yw ffermio cŵn bach. Mae gweinidogion o wledydd eraill wedi bod yn ddigon penderfynol i wahardd gwerthiannau cŵn bach gan drydydd partïon, ac mae eich datganiad diweddaraf ar y mater hwn yn nodi y byddai gwaharddiad yn cael ei roi ar waith cyn diwedd tymor y senedd hon. Fodd bynnag, nid ydych wedi dweud pryd, ac nid ydych wedi dweud pam eich bod yn parhau i adael i anifeiliaid ddioddef yn y cyfamser. Mae'r ddeddfwriaeth dan sylw yn syml, a gellid ei hatgynhyrchu o ddeddfwriaeth gwledydd eraill y DU sydd wedi dangos mwy o ofal am les anifeiliaid na'r Llywodraeth hon ac sydd eisoes wedi cyflwyno gwaharddiadau. Mae eich Llywodraeth wedi dod o hyd i amser i roi'r bleidlais i garcharorion, ond nid yw wedi dod o hyd i amser i wahardd gwerthiannau gan drydydd parti sy'n bwydo'r diwydiant ffermio cŵn bach. Felly, Weinidog, pam eich bod yn gohirio'r gwaharddiad ar y busnes creulon hwn? Ai oherwydd eich bod, yn yr hinsawdd economaidd sydd ohoni, yn ceisio diogelu elw unrhyw fusnes nad yw'r cyfyngiadau COVID wedi peri iddynt fynd i'r wal, hyd yn oed os yw'r busnes hwnnw'n gwneud elw o ddioddefaint?

Nid oedd Michelle Brown yn gwrando ar fy ateb cynharach i Joyce Watson y byddwn yn cyflwyno’r ddeddfwriaeth, sy’n mynd y tu hwnt i gyfraith Lucy, erbyn diwedd tymor y Senedd hon, h.y. mis Ebrill. Felly, os na chlywodd hynny, wel, rwyf newydd ei ailadrodd iddi.

Gwyddom y gall materion iechyd meddwl fod yn guddiedig yn aml, yn enwedig yn ardaloedd mwy gwledig Cymru, ac yn aml iawn tan ei bod hi'n rhy hwyr, gwaetha'r modd. Mae'r pandemig wedi ychwanegu haen arall nawr at y mathau niferus o straen a phwysau sy'n wynebu busnesau a ffermwyr, er enghraifft, yn yr ardaloedd gwledig. Pa asesiad rydych wedi'i wneud, a pha drafodaethau rydych wedi'u cael gyda'r Gweinidog sy'n gyfrifol am ymdrin â materion iechyd meddwl i asesu'r heriau sy'n wynebu busnesau a ffermwyr a phobl yn yr economi wledig, a pha gefnogaeth y gall Llywodraeth Cymru ei rhoi i fusnesau yn yr ardaloedd hynny ar yr adeg anodd hon i sicrhau bod y baich yn cael ei ysgwyddo gan y Llywodraeth i’r graddau mwyaf posibl ar gyfer y rheini yr effeithir arnynt?

Mae Nick Ramsay yn nodi pwynt pwysig iawn. Mae'n ymwneud â chydbwysedd y niwed y cyfeiriodd y Prif Weinidog ato, ac rydym yn amlwg wedi gweld lefelau iechyd meddwl gwael yn cynyddu'n sylweddol yn ystod y pandemig hwn. Mewn perthynas â'r sector gwledig a'r sector amaethyddol, rydym wedi cyflwyno cynlluniau penodol i helpu ein sector amaethyddol. Rydym wedi sefydlu grŵp o'r holl elusennau sy'n gweithio yn y maes hwn. Mynychais sawl cyfarfod, yn enwedig dros yr haf a'r gwanwyn, pan oedd y pandemig ar ei waethaf, i sicrhau bod yr elusennau a'r sefydliadau hynny'n cydweithio'n agos iawn fel y gallai ffermwyr gael mynediad at y cyllid hwnnw. Fe wnaethom hefyd gyflwyno cynllun a oedd wrthi’n cael ei ddatblygu, ond fe wnaethom ei gyflwyno’n gynharach, cynllun o'r enw FarmWell, lle gall pobl gael mynediad at gymorth cyflym iawn, i weithio gyda sefydliadau, mewn perthynas â gwell iechyd meddwl. Rwyf wedi cael trafodaethau ynglŷn â hyn gyda fy nghyd-Aelod, Eluned Morgan, a chyn hynny, gyda’r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol i sicrhau ein bod yn cyrraedd cymaint o bobl â phosibl, ac rwy'n talu teyrnged i’r elusennau yn y sector amaethyddol sydd wedi darparu cymaint o gefnogaeth dros y naw mis diwethaf.

Mae COVID-19 yn amlwg yn effeithio ar ein heconomi wledig a bydd yn parhau i wneud hynny am beth amser i ddod, ond a gaf fi ofyn i'r Gweinidog pa asesiad y mae wedi'i wneud o effaith ychwanegol gadael yr UE ar yr economi wledig a chymunedau drwy golli cymorth amaethyddol a chymorth datblygu gwledig, colli rhaglenni cymdeithasol a rhaglenni seilwaith a ariennir gan yr UE, fel band eang, a heb i Lywodraeth y DU gadw at ei haddewidion i ddarparu cyllid yn lle’r cronfeydd hyn a throsglwyddo'r cronfeydd hynny yn ôl i Gymru o dan ein pwerau datganoledig, ac mae'n rhaid i mi ddweud, heb i Boris Johnson allu sicrhau cytundeb masnach Brexit parod i’w bobi bondigrybwyll, gan wneud tro gwael iawn, felly, â ffermwyr Cymru? A fyddai’n cytuno, ni waeth pa ochr i'r ddadl Brexit roeddech arni'n wreiddiol, fod pwyntiau y gall pawb gytuno arnynt bellach: fod addewidion Brexit yn ffug, a bod pobl Cymru wedi cael eu twyllo gan Boris Johnson a chan gefnogwyr amrywiol Farage? Maent wedi gwneud tro gwael iawn â Chymru, ac mae angen iddynt gydnabod nawr mai hwy sy'n gyfrifol am y llanast hwn.

Rwy'n cytuno'n llwyr â'r Aelod, ac yn sicr, mae’r methiant i ddarparu cyllid amaethyddol llawn yn lle cyllid yr UE yn amlwg yn rhywbeth sy'n fy ngwylltio'n fawr—dylai wylltio pob un ohonom. A dylai pob Aelod o'r Senedd hon fod yn dadlau dros Gymru i sicrhau ein bod yn cael yr arian hwnnw yn ôl i gefnogi ein sector amaethyddol. Ar hyn o bryd, mae Cymru yn elwa o dros £700 miliwn o ganlyniad i’n cyfranogiad mewn ystod o raglenni'r UE, ac mae'r mwyafrif helaeth o'r rheini'n sicr yn cefnogi ein heconomi a'n cymdeithas wledig. Byddwn yn parhau i ymladd am y cyllid hwnnw, ond mae’n rhaid i mi ddweud bod Llywodraeth y DU wedi bradychu'r Gymru wledig.

Tynnwyd cwestiwn 7 [OQ56031] yn ôl, felly cwestiwn 8, Rhianon Passmore.