6. Beth yw blaenoriaethau tai Llywodraeth Cymru ar gyfer Preseli Sir Benfro? OQ56025

Diolch, Paul. Rydym wedi bod yn gyson yn ein neges mai tai cymdeithasol yw ein prif flaenoriaeth. Ein nod yw adeiladu cartrefi cymdeithasol gwell, mwy ohonynt, a hynny’n gyflymach. Rwy'n wirioneddol falch o'n buddsoddiad mwyaf erioed o £2 biliwn mewn tai i gefnogi ein darpariaeth o dros 20,000 o gartrefi fforddiadwy ychwanegol yn ystod tymor y Cynulliad—mae'n ddrwg gennyf, tymor y Senedd. Mae'n ddrwg gennyf. 

Diolch am yr ymateb hwnnw, Weinidog. Nawr, mae ffigurau diweddar yn dweud wrthym fod tai gwael yn costio tua £95 miliwn y flwyddyn i GIG Cymru yn ystod y pum mlynedd gyntaf o gostau triniaeth ac yn costio dros £1 biliwn y flwyddyn i'r gymdeithas yng Nghymru. Nawr, ni allwn fforddio colli golwg ar hynny oherwydd, yn amlwg, ceir prawf fod buddsoddi mewn tai o ansawdd da yn gwneud elw ar fuddsoddiad mewn buddion iechyd. Felly, a allwch chi ddweud wrthym beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i wella effeithlonrwydd ynni yn ei phrosiectau tai wrth symud ymlaen, a pha gamau eraill y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i fynd i’r afael â chostau iechyd o ganlyniad i dai gwael yng Nghymru, ac yn Sir Benfro yn enwedig?

Yn sicr, Paul. Cytunaf yn llwyr fod tai da yn sylfaen i iechyd da a bywyd da. Rydym yn cytuno'n llwyr â hynny. Yn Sir Benfro, mae'r awdurdod lleol wedi derbyn gwerth £6.397 miliwn o grant tai cymdeithasol ac £1.142 miliwn o grant cyllid tai ar gyfer cynlluniau tai fforddiadwy. Mae hynny'n cynnwys £2.4 miliwn ar gyfer dau gynllun yn etholaeth Preseli, sy'n darparu 20 yn fwy o gartrefi. Dyraniad y grant tai cymdeithasol ar gyfer 2020-2021 yw £3.928 miliwn ar gyfer cynlluniau tai fforddiadwy. Felly, mae'n fuddsoddiad sylweddol. Ac mae'r rheswm dros y buddsoddiad hwnnw yn union fel y nodwyd gennych, oherwydd gwyddom fod darparu tai da, fforddiadwy a chynnes i bobl yn cael effaith enfawr ar eu hiechyd a'u llesiant.

Mae gennym hefyd nifer o gynlluniau sydd ym mhortffolio fy nghyd-Aelod, Lesley Griffths—Nyth ac Arbed ac ati. Ac rwy'n arbennig o falch o'r cynllun ôl-osod er mwyn optimeiddio, a gyhoeddais yn ddiweddar, lle rydym yn gweithio gyda nifer o landlordiaid cymdeithasol a chynghorau ledled Cymru i edrych ar wella’r ffordd rydym yn ôl-osod cartrefi sy'n bodoli'n barod yng Nghymru, gan ddysgu gwersi safon ansawdd tai Cymru. Er ei fod yn llwyddiannus iawn yn wir, roedd un neu ddwy wers roedd angen inni eu dysgu, ac nad yw un ateb yn addas i bawb.

Felly, bydd y cynllun hwnnw'n cyflwyno ystod o wahanol fathau o dai ar hyd a lled Cymru. Yr enghreifftiau a roddwyd i mi yw tai teras Fictoraidd, er enghraifft, yn y Cymoedd, a'r tai a adeiladwyd rhwng y rhyfeloedd neu'r tai o'r 1970au a welwch yn fy etholaeth i, er enghraifft. Ac mae'n amlwg na fydd cynlluniau ôl-osod ar gyfer y tai hynny yr un fath. Felly, bydd y rhaglen yn caniatáu inni optimeiddio'r gwaith ôl-osod, meithrin y sgiliau a'r diwydiant sy'n angenrheidiol i gyflwyno hynny ar draws pob math o ddeiliadaeth yn y stoc dai yng Nghymru er mwyn darparu cartrefi cynnes a fforddiadwy i bawb, ni waeth beth yw eu deiliadaeth, yn unol â’u hanghenion.