1. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am fesurau i alluogi myfyrwyr i ddatblygu eu haddysg yng Nghymru yn ystod y pandemig presennol? OQ56086

Diolch, Laura. Mae'r ystod o fesurau i gefnogi dysgu o bell yn cynnwys dysgu proffesiynol helaeth, buddsoddiad sylweddol mewn dyfeisiau, a'r rhaglen ddysgu carlam £29 miliwn ar ei newydd wedd. Gan adeiladu ar ganllawiau i gefnogi dysgu cyfunol, cyhoeddwyd canllawiau pellach heddiw i alluogi ysgolion i gefnogi dysgwyr yn effeithiol.

Diolch, Weinidog. Mae'r cyhoeddiad y bydd ysgolion Cymru yn parhau i fod ar gau nawr tan hanner tymor mis Chwefror yn amlwg wedi cael effaith enfawr ar iechyd meddwl plant. Ac mae’r rhieni hefyd wedi teimlo’r straen wrth geisio gweithio gartref ar yr un pryd, fel y gwyddoch, ac fel y gwn innau. Ond caiff hynny ei waethygu mewn rhai teuluoedd gan fynediad at ddyfeisiau. A gwn fod mwy o arian wedi’i ddyrannu i ddyfeisiau bellach yn dilyn trafodaethau a gawsom yn y pwyllgor, ond mae'r Grŵp Gweithredu ar Dlodi Plant wedi mynegi pryderon fod

Plant heb fynediad at liniadur yn cael eu hamddifadu o gymorth ar gyfer addysg yn y cartref drwy brawf modd— gyda rhai ysgolion yn cynnig cymorth i blant sy’n cael prydau ysgol am ddim yn unig. Aethant yn eu blaenau i ddweud nad yw

Tri chwarter y teuluoedd nad oes ganddynt y math o ddyfeisiau sydd eu hangen arnynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.

Felly, pa gamau rydych yn eu cymryd, Weinidog, i fynd i'r afael â'r anghydraddoldeb hwn yn y ddarpariaeth o ddyfeisiau i alluogi dysgu yn y cartref, sy'n ddigon o straen heb fod plant yn poeni eu bod ar ei hôl hi, neu heb yr un cyfle cyfartal gartref ag y maent yn ei gael yn ysgol? Hoffwn rannu'n gyflym fy mod i, ar Facebook—cafodd ei rannu y gall pobl bellach gael mynediad at Hwb drwy ddefnyddio PlayStation ac Xbox, ac roeddwn yn meddwl bod hynny'n ddefnyddiol iawn, ond tybed beth arall rydych yn ei wneud, Weinidog? Diolch.

Diolch, Laura. Rydych yn llygad eich lle yn dweud bod mynediad at ddyfeisiau digidol yn un rhan o'r her. Ers cychwyn y pandemig, rydym wedi sicrhau bod oddeutu 106,000 o ddyfeisiau ar gael i ysgolion, dyfeisiau y gallant eu rhoi ar fenthyg i blant. Yn nhymor yr hydref, fe wnaethom sefydlu gweithgor dysgu o bell gyda'n partneriaid awdurdod lleol i ddeall ymhellach y rhwystrau i blant rhag gallu dysgu o bell pe bai hynny'n angenrheidiol. Rydym yn gweithio'n gyflym gyda'r awdurdodau lleol i fynd i'r afael ag anghenion y teuluoedd sydd wedi gofyn am gymorth ychwanegol yn nhymor yr hydref, yn ogystal ag edrych ar y materion sy'n ymwneud â chysylltedd, ac yn ôl yr hyn a ddywed awdurdodau lleol, mae hwnnw'n destun pryder mwy na’r dyfeisiau eu hunain ar hyn o bryd.

Weinidog, rwy'n siŵr y gall pob un ohonom gytuno nad oes dim yn cymharu â dysgu wyneb yn wyneb. Mae mynd i’r ysgol yn ymwneud â mwy na chyflawniad addysgol, mae'n rhan bwysig o ddatblygiad emosiynol ein pobl ifanc. Er bod COVID yn effeithio ar lefelau presenoldeb ysgolion, mae’n rhaid peidio â chaniatáu iddo effeithio ar ddatblygiad unigolyn ifanc, ac mae etholwr wedi cysylltu â mi sy'n poeni nad yw ysgolion ym Mhen-y-bont ar Ogwr yn cynnal gwersi byw drwy gyswllt fideo, dim ond darparu llawlyfrau i’w lawrlwytho o wefan Twinkl. Weinidog, a ydych yn cytuno â mi fod hyn yn annerbyniol, ac a wnewch chi sicrhau bod plant ledled Cymru yn parhau i gael gwersi byw drwy gyswllt fideo tra bo'r ysgolion ar gau?

Diolch, Caroline. Rydym wedi cyhoeddi canllawiau helaeth i awdurdodau addysg lleol ac ysgolion ynghylch dysgu o bell ar yr adeg hon. Dylai pob dysgwr gael cymaint o amser dysgu ag y byddent wedi'i gael pe byddent wedi bod mewn ysgolion. Yn amlwg, mae rhai eithriadau i'r gwaith o weithredu hynny, yn enwedig i'n plant ieuengaf. Rwy'n siŵr y byddai Caroline yn cytuno â mi nad yw o fudd i'n dysgwyr ieuengaf eistedd o flaen sgrin am gyfnodau hir. Rydym yn parhau i ddarparu cymorth ychwanegol i addysgwyr wella arferion yn y maes hwn drwy ein gwasanaeth rhanbarthol gwella ysgolion ac Estyn. Rwy'n ymwybodol hefyd, serch hynny, ein bod wedi gweld cynnydd yn y defnydd o wersi byw yng Nghymru ers y cyfyngiadau symud blaenorol, ac mae hynny'n creu set wahanol o densiynau i rieni y mae'n ofynnol iddynt eistedd gyda'u plant, yn enwedig ein plant ieuengaf, er mwyn iddynt wneud y gwaith hwnnw, ac mae rhieni'n ei chael hi'n anodd o bryd i'w gilydd. Hoffwn annog pob Aelod, a rhieni yn wir, i ymweld â safle Hwb Llywodraeth Cymru i ymuno â'r 3 miliwn o bobl sy'n mewngofnodi bob mis. Mae adnoddau penodol ar gael nid yn unig i addysgwyr ddysgu o arferion da, ond hefyd cymorth i rieni fel y gallant wneud y mwyaf o'r adnoddau sydd ar gael er mwyn cadw eu plant yn ddiogel a sicrhau eu bod yn dysgu ar yr adeg hon.

Weinidog, er mwyn i'n pobl ifanc wneud cynnydd yn eu haddysg, mae angen iddynt gael eu cefnogi gan athrawon sy'n ffit ac yn iach, yn gorfforol ac yn feddyliol. Mae hyn yn arbennig o wir yn ein hunedau cyfeirio disgyblion, lle mae staff yn gweithio gyda rhai o'n pobl ifanc fwyaf heriol, gan gynnwys drwy gydol yr holl gyfyngiadau symud. Mae unedau cyfeirio disgyblion wedi’u dosbarthu’n ysgolion arbennig, a chafwyd rhyddhad a gobaith yn y sector pan gyhoeddodd Llywodraeth Cymru yn ddiweddar y byddai staff mewn ysgolion arbennig yn cael mynediad blaenoriaethol at y brechlyn. Fodd bynnag, ers hynny, cafwyd eglurhad fod y cyhoeddiad hwnnw’n nodi mai dim ond staff sy'n darparu gofal personol uniongyrchol fydd yn gymwys. Gan fod staff mewn unedau cyfeirio disgyblion yn gorfod dod i gysylltiad agos, disgyblion yn poeri, yn gwrthod cydymffurfio â mesurau cadw pellter cymdeithasol neu wisgo masgiau, a hyn oll yn ddyddiol, a wnewch chi ymrwymo i geisio sicrhau statws blaenoriaethol i'r staff hyn, sy'n ystyried eu bod mewn sefyllfa unigryw o agored i niwed, ac sydd o dan gryn dipyn o straen o ganlyniad i hynny?

Diolch, Vikki. Hoffwn gofnodi fy niolch enfawr i'r rheini sy'n gweithio yn ein hunedau cyfeirio disgyblion, gan weithio, fel y dywedwch yn gwbl gywir, ochr yn ochr â rhai o'n dysgwyr mwyaf agored i niwed. Dyna pam rydym wedi gofyn i awdurdodau lleol lle bo modd ar hyn o bryd i barhau i ddarparu addysg mewn unedau cyfeirio disgyblion, ac rwy'n ddiolchgar i'r staff sy'n gwneud hynny’n ddyddiol. A gaf fi atgyfnerthu'r eglurhad? Bydd yr holl staff, p'un a ydynt mewn ysgol arbennig, ysgol brif ffrwd, neu'n wir mewn coleg addysg bellach sy'n ymwneud â gofal personol disgyblion yn cael eu hystyried yn staff gofal cymdeithasol. Byddai'r tasgau y maent yn ymgymryd â hwy, pe byddent yn cyflawni'r rheini fel rhan o becyn gofal cartref, neu'n wir fel pecyn gofal, er enghraifft, mewn cartref gofal, byddent yn cael eu dosbarthu’n staff gofal cymdeithasol. A’r staff hynny fydd yn gymwys i gael y brechlyn yn y rownd gyntaf hon. Rydym yn parhau i drafod â rhannau eraill y Deyrnas Unedig, a chyda gwyddonwyr, pryd y bydd y gweithlu addysg pellach yn dod yn gymwys i gael brechlyn. Ac rwy’n awyddus iawn i weld hynny'n digwydd cyn gynted â phosibl. Golyga hynny’r holl staff sy'n sicrhau bod addysg yn parhau—felly’r rheini sy'n gweithio yn ein hysgolion a'r rheini sy'n mynd â'n plant i'r ysgol. A phan fydd cam cyntaf y broses frechu wedi'i gwblhau, rwy'n gobeithio y gallwn symud i sefyllfa lle byddwn yn derbyn cyngor gan y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu ynghylch sut y gallwn ddiogelu gweithwyr eraill ar y rheng flaen.