3. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am nifer y cleifion yn Nwyrain De Cymru sy'n aros mwy na 36 wythnos rhwng triniaeth ac atgyfeiriad? OQ56152

Diolch. Yn ystod y pandemig, mae'r capasiti sydd ar gael i alluogi mesurau cadw pellter cymdeithasol priodol wedi lleihau, ac mae angen rhoi gwell mesurau atal a rheoli heintiau ar waith. Fel rwyf wedi’i ddweud o'r blaen ar sawl achlysur, mae'r mesurau hyn, a chynnydd yn y defnydd a’r gofynion ar gyfer cyfarpar diogelu personol, wedi lleihau cyfraddau llif cleifion yn ein GIG yn sylweddol. Mae byrddau iechyd wedi canolbwyntio ar drin y cleifion sydd â'r anghenion mwyaf, ac yn anffodus, mae hyn wedi arwain at amseroedd aros cryn dipyn yn hirach i rai cleifion.

Diolch, Weinidog. Yn ôl ymchwil gan y South Wales Argus, roedd dros 32,000 o gleifion wedi aros y tu hwnt i'r cyfnod o 36 wythnos yng Ngwent hyd at fis Hydref, sef y dyddiad diweddaraf roedd ganddynt ffigurau ar ei gyfer. Un o'r prif resymau dros yr oedi yw nad oes digon o staff ar gael gan eu bod adref o’r gwaith yn sâl neu'n hunanynysu.

Yn ôl Cymdeithas Feddygol Prydain, newidiodd Llywodraeth Cymru ei pholisi ar gyfer brechu staff y GIG yn ddiweddar, gan orfodi llawer i aros 12 wythnos am eu hail ddos ​​o frechlyn Pfizer. Mae hyn yn mynd yn groes i gyngor Sefydliad Iechyd y Byd y dylid ei roi o fewn tair wythnos, ac yn sicr heb fod yn hwy na chwe wythnos. Mae hyn yn golygu nad yw meddygon a wirfoddolodd i weithio ar y rheng flaen yn teimlo'n ddiogel i wneud hynny tan eu bod yn gwybod eu bod wedi'u brechu'n llawn.

Adroddodd Huw Edwards ddoe fod uwch-glinigydd wedi awgrymu y gellid ei hystyried yn weithred droseddol pe bai aelod o staff yn marw o ganlyniad i gael eu heintio tra ar ddyletswydd rhwng cael y dos ​​cyntaf a’r ail ddos. Ni allaf orbwysleisio pa mor gryf y mae meddygon yn teimlo ynglŷn â hyn. A wnaiff y Gweinidog, felly, wrthdroi’r polisi hwn ac ailddechrau rhoi eu hail ddos ​​i weithwyr iechyd rheng flaen o fewn tair wythnos, er mwyn diogelu ein gweithwyr rheng flaen a chaniatáu iddynt ddychwelyd i’r gwaith i’n cadw’n ddiogel ac yn iach?

Rwy'n deall bod pryder gwirioneddol gan bawb sy'n weithiwr iechyd a gofal rheng flaen, ond ni chredaf ei bod yn gymwys i Huw Edwards hyrwyddo, ar y cyfryngau cymdeithasol, y sylw tanllyd hwnnw nad oes iddo unrhyw sail yn y cyngor iechyd cyhoeddus rydym wedi'i dderbyn ac yn ei ddilyn.

Efallai y byddai'n ddefnyddiol pe bawn yn egluro i'r Aelod sut rydym yn cyrraedd y pwynt hwn unwaith eto. Felly, eglurais yn gynharach mai dim ond pan fydd y rheoleiddiwr annibynnol yn rhoi cymeradwyaeth i’w defnyddio y caiff brechlynnau eu cymeradwyo. Mae’n rhaid i'r cyngor rydym yn ei ddilyn, felly, ar ddarparu’r brechlynnau hynny gydymffurfio â'r amodau a osodwyd ganddynt. Wedyn, mae hefyd yn mynd drwy'r Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu er mwyn cynghori pedair Llywodraeth y DU sut i wneud y defnydd gorau o'r brechlynnau hynny.

Eu cyngor, sydd wedi'i gymeradwyo gan y pedwar prif swyddog meddygol yn y DU, gan gynnwys ein prif swyddog meddygol ein hunain, Frank Atherton wrth gwrs, yw mai'r peth iawn i'w wneud yw darparu'r amddiffyniad y mae'r brechlyn yn ei gynnig gyda’r dos cyntaf i gynifer o bobl â phosibl cyn gynted â phosibl ac i feddwl amdano yn y ffyrdd hyn: os oes gennych ddau ddos ​​o'r brechlyn ar gael a dau feddyg neu nyrs, gallech ddewis rhoi'r ddau ddos ​​hynny, o fewn cyfnod o amser, i un meddyg neu un nyrs, ac yna byddai'n rhaid i'r llall aros hyd nes bod mwy o gyflenwadau ar gael yn llawer hwyrach. Felly, byddai'r unigolyn hwnnw'n gweithio heb unrhyw amddiffyniad. Y newyddion da yw bod y ddau frechlyn sydd ar gael gennym yn darparu lefel uchel o amddiffyniad gyda'u dos cyntaf. Felly, mae gennych ddewis rhwng darparu amddiffyniad da i gymaint o bobl â phosibl mor gyflym ac mor eang â phosibl, neu gallwch ddarparu amddiffyniad rhagorol, a gadael i bobl eraill wynebu risg wahanol drwy fod heb unrhyw amddiffyniad o gwbl. Credaf ei bod yn hawdd iawn deall cyngor iechyd y cyhoedd—wedi'i gymeradwyo gan Iechyd Cyhoeddus Cymru hefyd. Dyna'r cyngor rwyf wedi’i gael fel Gweinidog.

Mae wedi bod yn amlwg iawn hefyd y byddai peidio â dilyn y cyngor hwnnw nid yn unig yn golygu y byddwn yn anwybyddu cyngor uniongyrchol y prif swyddog meddygol a chyngor uniongyrchol y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu, ond byddwn yn gwneud hynny ar sail y ddealltwriaeth, a'r cyngor a roddwyd i mi, y byddai hynny'n arwain at gannoedd o farwolaethau y gellir eu hosgoi. Felly, rydym yn gwneud y peth iawn o ran y cyngor iechyd y cyhoedd rydym wedi'i dderbyn, ac rydym wedi dweud hynny'n glir ar sawl achlysur. A dyna'r cyngor rwyf wedi penderfynu ei ddilyn, yn yr un modd ag y mae Gweinidog iechyd Unoliaethwyr Ulster wedi’i wneud yng Ngogledd Iwerddon, Gweinidog iechyd Plaid Genedlaethol yr Alban wedi’i wneud yn yr Alban, a Gweinidog iechyd Ceidwadol wedi’i wneud yn Lloegr. Mae hwn yn gyngor iechyd y cyhoedd syml, a dyma'r ffordd rydym yn mynd i gyflwyno'r rhaglen hon i amddiffyn cymaint o bobl â phosibl, gan gynnwys staff y GIG a'r staff gofal cymdeithasol sy'n gweithio ar y rheng flaen, ac rwy'n hynod ddiolchgar am bopeth y maent wedi’i wneud drosom ac y byddant yn parhau i'w wneud wrth i'r argyfwng hwn ddatblygu a dod i ben yn y pen draw.

O ran y gallu i ymdrin â'r coronafeirws yn ne-ddwyrain Cymru, tybed a allech roi diweddariad i ni, Weinidog, ar Ysbyty Athrofaol y Faenor a’i rôl yn darparu triniaeth i bobl sy'n dioddef o COVID-19.

Mewn sgyrsiau uniongyrchol rwyf wedi'u cael gyda'r bwrdd iechyd—ac rwy'n siŵr fod yr Aelod wedi bod rhan o’r sesiynau briffio rheolaidd y mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan yn eu darparu—mae darparu a chwblhau ysbyty’r Faenor yn gynnar yn rhan allweddol o'r ymateb ymarferol i COVID. Mae'n caniatáu ar gyfer ynysu llawer haws a gwell, oherwydd yr ystafelloedd sengl a ddarperir yn y cyfleuster drwyddo draw. Mae'n caniatáu llawer mwy o le na'r hen seilwaith a oedd yn bodoli yn Ysbyty Brenhinol Gwent, a'r ysbyty yn y Fenni y gwn y bydd llawer o etholwyr yr Aelod wedi bod ynddi, a dyna ble y bu farw fy nhad innau hefyd wrth gwrs. Felly, nid wyf yn beirniadu'r ysbytai hynny na'r seilwaith hwnnw—dim ond cydnabod bod angen ei ddiweddaru. Dyna pam y bu’r Aelod, ac Aelodau eraill o bob rhan o'r sbectrwm gwleidyddol yn wir, gan gynnwys Lynne Neagle wrth gwrs—dylwn ei chrybwyll—yn ymgyrchu dros gwblhau gweledigaeth Dyfodol Clinigol, gydag ysbyty’r Faenor yn ganolog ynddi. Nid oeddem yn gwybod pan wneuthum y dewis i fwrw ymlaen â'r ysbyty hwnnw o fewn y tymor hwn y byddai'n chwarae rhan mor allweddol yn yr ymateb i’r pandemig. Mae hefyd, wrth gwrs, wedi darparu lle llawer gwell ar gyfer darparu gofal brys hefyd. Felly, credaf fod y penderfyniad i gwblhau Ysbyty Athrofaol y Faenor, i gyflymu’r gwaith o’i gwblhau, eisoes wedi sefyll prawf amser, ac os gwrandewch, fel y gwnewch, ar leisiau staff sy'n gweithio yn yr ysbyty hwnnw, rwy'n sicr y byddant yn dweud bod ei gael yn rhan o'n seilwaith gofal iechyd wedi bod o fudd gwirioneddol iddynt hwy a'r bobl y maent yn eu gwasanaethu ac yn gofalu amdanynt.