Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad a chyhoeddiad busnes. Mi fyddaf i'n trosglwyddo'r gadair nawr i Ann Jones, ond yn gyntaf, galwaf ar y Trefnydd i wneud y datganiad busnes—Rebecca Evans. 

Diolch, Llywydd. Mae dau newid i fusnes yr wythnos hon. Yn gyntaf, bydd y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yn gwneud datganiad yn y man i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ynghylch y sefyllfa ddiweddaraf o ran brechu COVID-19. Yn ail, mae teitl y datganiad ar hyrwyddo defnydd y Gymraeg mewn teuluoedd—y polisi trosglwyddo o fewn teuluoedd—wedi'i ddiweddaru. Mae'r busnes drafft ar gyfer y tair wythnos nesaf wedi'i nodi ar y datganiad a chyhoeddiad busnes, sydd i'w weld ymhlith papurau'r cyfarfod sydd ar gael i'r Aelodau'n electronig.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Darren Millar. Darren Millar.

A ydych chi'n gallu fy nghlywed i?

Ydym, rydym yn gallu eich clywed chi.

Ymddiheuriadau am hynny. Trefnydd, cafodd gogledd Cymru ei heffeithio'n wael iawn yr wythnos diwethaf, gan storm Christoph, ynghyd â chymunedau eraill ledled y wlad. Roedd Rhuthun yn fy etholaeth i wedi'i chynnwys ymhlith y cymunedau hynny a gafodd eu taro. A gaf i alw am ddatganiad gan Lywodraeth Cymru ar effaith y stormydd hynny a pha gymorth fydd ar gael nawr i gymunedau fel Rhuthun ac eraill ledled Cymru a gafodd eu heffeithio'n wael gan hyn? Ni allai'r llifogydd hyn fod wedi dod ar adeg waeth, o ystyried effaith pandemig COVID.

A gaf i hefyd alw am ddatganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ynglŷn â'r iawndal sydd ar gael ar gyfer lleoliadau myfyrwyr nyrsio trydedd flwyddyn? Cysylltodd myfyriwr nyrsio â mi yr wythnos hon gan ddweud wrthyf fod myfyrwyr nyrsio yn Lloegr yn cael eu talu am yr oriau yn y lleoliad y maen nhw'n gweithio ynddo dan y mesurau safon argyfwng newydd sydd nawr wedi'u cyflwyno yn ystod y pandemig. Ond mae hi a'i chydweithwyr yng Nghymru wedi cael gwybod mewn llythyr gan Brif Swyddog Nyrsio Cymru na fydd myfyrwyr yma yn cael eu talu am eu lleoliadau. Mae'n amlwg bod hyn yn ymddangos yn eithaf annheg i'r myfyrwyr hynny yma yng Nghymru sy'n teimlo eu bod nawr dan anfantais o'u cymharu â'u cyfoedion. A gaf i ofyn am ddatganiad ar y mater penodol hwn er mwyn i'r gweithlu myfyrwyr nyrsio y byddwn ni mor ddibynnol arno yn ystod y pandemig ac, yn wir, yn y dyfodol, gael iawndal priodol am y gwaith a wneir? Diolch.

Diolch i Darren Millar am godi'r ddau fater hyn. Y cyntaf yw storm Christoph, sy'n amlwg yn hollol ofnadwy i'r teuluoedd a'r busnesau dan sylw. Fel y mae Darren yn ei nodi, ni allai fod wedi dod ar adeg waeth, gan ein bod yng nghanol y pandemig ac yn y gaeaf hefyd. Rydym yn ymwybodol iawn o anghenion y bobl y mae'r stormydd wedi effeithio arnyn nhw, a dyna pam mae Llywodraeth Cymru wedi cytuno i weithio gydag awdurdodau lleol i sicrhau bod y taliadau cymorth hynny o hyd at £1,000 ar gael i bob cartref. Ac wrth gwrs, byddwch chi'n cofio mai dyna'r un lefel o gefnogaeth a ddarparwyd gennym yn y stormydd a drawodd Gymru ym mis Chwefror a mis Mawrth y llynedd, yn wir ychydig cyn i'r pandemig ddechrau. Bydd y cymorth hwn hefyd ar gael i bobl sydd wedi dioddef llifogydd mewnol sylweddol wrth i'r cyfyngiadau fod ar waith, ac rydym wrthi'n cael trafodaeth â'r ardaloedd yr effeithiwyd arnynt o ran yr achos dros unrhyw gyllid ychwanegol. Rwy'n gwybod bod y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol yn arbennig yn cael trafodaethau gyda Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig ynghylch pa gymorth arall y gallai fod ei angen ac, yn amlwg, byddem ni'n awyddus i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i gydweithwyr ynghylch hynny.

Byddaf i'n gofyn i fy nghyd-Weinidog, y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, ddarparu ymateb ysgrifenedig i'r ymholiad penodol sydd gennych chi ynglŷn â myfyrwyr nyrsio a'r rhan y gallan nhw ei chwarae wrth fynd i'r afael â'r pandemig ar hyn o bryd.

Roeddwn i eisiau gofyn cwestiwn ynghylch ymwelwyr iechyd. Cefais i ateb gan y Gweinidog Iechyd heddiw i gwestiwn ysgrifenedig yr oeddwn i wedi'i gyflwyno, ac ni chefais ateb uniongyrchol o ran a oes unrhyw ymwelwyr iechyd wedi  eu hadleoli yn y gwasanaeth iechyd oherwydd y pandemig. Dywedodd ef yn yr ateb hwnnw i asesu risg unrhyw ystyriaethau ar gyfer adleoli gan y byrddau iechyd, ond ni ddywedodd a oedd yn digwydd ai peidio. Nawr, rwy'n gwybod bod llawer o rieni'n ei chael hi'n anodd cysylltu â'u hymwelwyr iechyd, felly hoffwn i gael datganiad gan y Gweinidog Iechyd a all fanylu a yw'r adleoliadau hynny wedi digwydd, a sut, ac a yw hynny'n golygu bod diffyg felly o ran helpu rhieni newydd yma yng Nghymru.

Mae fy ail gais am ddatganiad yn ymwneud â'r siafft lo a oedd wedi hollti yn Sgiwen yn fy rhanbarth i, a ddigwyddodd yr wythnos diwethaf. Rwy'n nabod un o'r menywod, y digwyddodd hynny i'w thŷ hi, Samira Jeffreys, yn dda iawn, a chollodd hi bopeth. Rwy'n gwybod y byddwn ni'n cael sesiwn friffio fel ASau ddiwedd yr wythnos gan yr Awdurdod Glo, ond hoffwn i ddeall beth ydych chi'n ei wneud yn Llywodraeth Cymru i archwilio'r holl hen siafftiau glo hynny i sicrhau nad ydym ni'n gweld hyn yn digwydd ledled de Cymru, yn enwedig lle mae gennym hen gymunedau glofaol, ac i sicrhau eich bod yn helpu'r bobl hynny y mae'r drasiedi hon wedi effeithio arnyn nhw?

O ran y mater cyntaf a gafodd ei godi, a oedd yn ymwneud ag adleoli neu fel arall ymwelwyr iechyd, rwy'n gwybod y bydd y Gweinidog Iechyd wedi bod yn gwrando ar y cais hwnnw am ddatganiad, ond byddwn ni hefyd yn eich annog chi, ac rwy'n siŵr eich bod chi eisoes wedi ceisio gwneud hyn hefyd, i'w godi'n uniongyrchol gyda'r bwrdd iechyd lleol a fydd yn gallu rhoi'r lefel leol fwy manwl honno o ddata i chi a allai fod yn ddefnyddiol.

Ac mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gweithio gyda'r Awdurdod Glo ac yn ceisio gweithio hefyd gyda Llywodraeth y DU o ran y tipiau glo yr ydym ni wedi'u hetifeddu a'r holl faterion ehangach o ran y llifogydd a effeithiodd arnom y llynedd. Ond, yn amlwg, byddai'r hen gymunedau glofaol yn awyddus iawn i'r gwaith hwnnw gynnwys y siafftiau glo hefyd, ac rwy'n gwybod bod rhywfaint o waith eisoes yn mynd rhagddo i sicrhau bod y gwaith sydd eisoes wedi'i ddechrau yn gwbl ymwybodol o'r holl risgiau amrywiol sy'n effeithio ar y cymunedau. Ond gwn y bydd yr Awdurdod Glo yn gallu rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf honno i chi ac Aelodau eraill sy'n cynrychioli'r ardal leol ddydd Gwener yr wythnos hon.

Trefnydd, a gaf i ofyn am ddatganiad gan y Llywodraeth am ymgysylltiad Llywodraeth Cymru â Swyddfa'r Post a'r gwasanaethau post? Y rheswm y mae'n berthnasol yw bod polisi a chefnogaeth Llywodraeth Cymru i'r stryd fawr a busnesau bach yn bwysig iawn, a chefais wybod yn ddiweddar pan wnes gais i Swyddfa'r Post ar ran swyddfa bost fach yn Efail Isaf a oedd wedi cau dros dro ac sydd ar fin ailagor nawr—mae'r siop wedi ailagor, yr unig siop ym mhentref Efail Isaf—ond yr hyn a ddywedwyd wrthyf i yw bod gan Swyddfa'r Post grant o £50 miliwn i gefnogi siopau bach a gwasanaethau post fel hyn. Nawr, mae'n ymddangos i mi ei bod yn hanfodol bwysig bod gan Lywodraeth Cymru ran yn y ffordd y mae'r arian hwn yn cael ei ddefnyddio i sicrhau'r effaith fwyaf posibl. Nawr, rwy'n gwybod bod pobl Efail Isaf yn cefnogi eu siop, ond byddwn i'n croesawu unrhyw ymyriad y gall Llywodraeth Cymru ei wneud i sicrhau mai'r ffordd orau o ddefnyddio'r arian sydd ar gael gan Swyddfa'r Post yw ar y gwasanaethau hynny yn ein cymunedau, gan gefnogi'r cymunedau hynny.

Yn hollol. Ac fel y mae Mick Antoniw yn gwybod, nid yw materion swyddfeydd post wedi'u datganoli ac maen nhw'n gyfrifoldeb Llywodraeth y DU, ond serch hynny, fel y dywed Mick Antoniw, mae gennym ni ddiddordeb gwirioneddol ac uniongyrchol mewn sicrhau bod Cymru'n cael ei chyfran deg o'r cronfeydd hynny yn y DU. Mae Swyddfa'r Post Cyf yn amlwg yn gweithio ledled y DU, ac nid yw'n neilltuo unrhyw ran o'i chyllideb ar wahân; mae wedi'i dyrannu ar sail anghenion, a gwn fod y dadleuon a'r achosion y mae cydweithwyr ar draws y Senedd wedi bod yn eu gwneud ar gyfer swyddfeydd post yn eu cymunedau eu hunain wedi bod yn eithaf ffrwythlon o ran sicrhau bod rhywfaint o'r cyllid hwnnw'n dod i Gymru.

Mae fy swyddogion mewn cysylltiad rheolaidd â Swyddfa'r Post Cyf i drafod materion fel y sefyllfa yn Efail Isaf, lle, yn anffodus, fel y nododd Mick Antoniw, fe wnaeth y swyddfa bost leol gau, ac, fel y soniodd, mae'r siop bellach wedi ailagor. Rwy'n gwybod bod Swyddfa'r Post Cyf wedi cynghori Llywodraeth Cymru eu bod yn bwriadu siarad â pherchnogion newydd y siop yn Efail Isaf cyn gynted â phosibl i drafod contract posibl ar gyfer gwasanaethau swyddfeydd post, felly rwy'n gobeithio'n fawr y bydd datrysiad llwyddiannus yno.

Trefnydd, a gawn ni'r wybodaeth ddiweddaraf ynghylch y cymorth sydd ar gael i rieni sy'n rheoli gweithio gartref ac addysgu gartref yn ystod y pandemig? Rwy'n siŵr bod hyn wedi'i godi gyda chi fel Aelod o'r Senedd, gan ei fod wedi'i godi gyda mi. Fel rhiant fy hun, sy'n aml â phlentyn bach gyda mi yn yr ystafell pan fyddaf yn bresennol mewn rhai cyfarfodydd Zoom, rwy'n ymwybodol o'r pwysau sydd ar rieni. Ni ddylid caniatáu i blant, yn enwedig y rhai o gefndiroedd difreintiedig, lithro ymhellach ar ei hôl hi'n addysgol, o'i gymharu â chenedlaethau blaenorol. Felly, a gawn ni ddatganiad gan—wel, rwy'n tybio, y Gweinidog Addysg, ar hynny?

Yn ail, gobeithio y bydd cyflwyno'r brechlyn yn golygu y byddwn ni'n troi'r gornel yn y pandemig cyn bo hir. Wrth i syniadau droi at geisio ailgodi’r economi, a gawn ni ddatganiad gan Weinidog yr Economi, Trafnidiaeth a'r Gogledd ynghylch strategaeth, neu strategaeth sy'n datblygu, ar gyfer buddsoddi mewn technoleg a diwydiannau gwyrddach? Rwy'n pryderu, er yr holl sôn ynghylch gwneud pethau'n wahanol ac ailgodi'n well, y bydd yn rhy hawdd inni fynd yn ôl i'r hen ffyrdd cyn COVID wrth inni ddod allan o hyn, wrth i bobl ymlacio. Felly, oes, mae'n rhaid inni gael busnesau'n ôl ar eu traed, ond ar yr un pryd mae'n rhaid inni wneud yn siŵr ein bod yn manteisio ar y cyfle i drawsnewid yr economi a'i gwneud yn wyrddach—Cymru wyrddach a mwy ffyniannus.

Diolch. Mae Llywodraeth Cymru yn sicr yn rhannu'r pryder y mae Nick Ramsay wedi'i ddisgrifio, o ran effaith y pandemig ar blant, yn enwedig y rheini mewn cymunedau mwy difreintiedig. A dyna un o'r rhesymau pam yr ydym ni wedi buddsoddi'n gryf mewn cefnogi pobl ifanc a phlant i gael yr holl gymorth digidol sydd ei angen arnyn nhw. Byddwch chi'n ymwybodol o'r cyhoeddiad diweddar ynghylch bron £12 miliwn o gyllid ychwanegol i fynd â nifer y gliniaduron a'r tabledi a ddarparwyd ar gyfer plant a theuluoedd ledled Cymru i fyny y tu hwnt i 133,000. Ac rydym yn amlwg yn ymwybodol bod llawer o blant hefyd yn cael trafferth i fynd ar-lein yn y lle cyntaf, felly rydym wedi darparu bron 11,000 o ddyfeisiau MiFi i helpu plant i fynd ar y rhyngrwyd i ymgymryd â'u gwaith. Felly, mae llawer iawn o waith yn mynd rhagddo, ond nid wyf i'n bychanu'r heriau y mae hyn yn eu rhoi ar rieni a theuluoedd, a gwn y bydd y Gweinidog Addysg yn gwrando'n astud ar y cyfraniad hwnnw.

Ac eto, bydd fy nghyd-Aelod, Gweinidog yr Economi, yn awyddus, rwy'n gwybod, maes o law, i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i gydweithwyr ynghylch yr ymateb i'r argyfwng economaidd, yr ydym ni hefyd yn ei wynebu fel rhan o'r pandemig, a'r hyn y gallwn ni ei wneud i ailgodi'n well—y math hwnnw o adferiad gwyrdd a theg yr ydym ni i gyd mor awyddus i'w weld. Rwy'n credu ein bod ni mewn sefyllfa dda gyda'n contract economaidd, a'r ffaith bod hynny'n cynnwys gofynion penodol o ran datgarboneiddio. Felly, mae gennym ni rywfaint o waith sylfaenol da i fanteisio arno. Mae gennym ni gyllideb sydd, y llynedd ac eleni, wedi gwneud dyraniadau sylweddol o ran datgarboneiddio, a bioamrywiaeth. Felly, unwaith eto, rwy'n credu ein bod yn datblygu o le da, ond bydd y ddau gyd-Aelod wedi clywed y ceisiadau am ddatganiadau.

Hoffwn i gael datganiad gan y Llywodraeth, os gwelwch chi'n dda, ar ei hymrwymiad parhaus i ddiogelu bioamrywiaeth. Mae erydu bioamrywiaeth yn achosi risgiau difrifol, wrth gwrs, i iechyd pobl, ac yn cynyddu risg pandemig, ac mae ganddo ran bwysig i'w chwarae i atal newid hinsawdd ar garlam. Mae sefyllfa benodol yn digwydd yn fy rhanbarth i, sy'n peri pryder ymhlith eiriolwyr bioamrywiaeth. Yn 2019, Trefnydd, penderfynodd y Prif Weinidog beidio â bwrw ymlaen â ffordd liniaru'r M4, yn rhannol oherwydd yr effaith y byddai'n ei chael ar lefelau Gwent. Ond wrth inni siarad, mae lefelau Gwent yn wynebu bygythiad arall o ddatblygiad mawr—yn eironig, y tro hwn, o ganolfan ynni adnewyddadwy. Gosodiad panel solar yw'r prosiect y bwriedir ei adeiladu rhwng Maerun, Saint-y-Brid a Llan-bedr Gwynllŵg. Byddai'n defnyddio 155 hectar o dir lletem las a llain las, sy'n cyfateb i 290 o gaeau pêl-droed, a byddai angen 30 hectar yn fwy o dir nag a fyddai wedi bod yn ofynnol ar gyfer y llwybr du.

Rwy'n credu, Trefnydd, pan wrthododd y Prif Weinidog y llwybr du, ei fod wedi gosod cynsail ar gyfer parhau i ddiogelu lefelau Gwent a'r rhywogaethau bywyd gwyllt yno, gan gynnwys y gardwenynen fain, yr wyf i'n bencampwr rhywogaethau drosti. Siawns na all ein hymateb ni i'r argyfwng hinsawdd gefnogi ynni adnewyddadwy ar draul colli rhywogaethau. Mae lefelau Gwent yn adnodd gwerthfawr i'n cymunedau, ac i Gymru gyfan, ac os cânt eu colli ni fydd modd eu cael yn ôl. Felly, byddwn i'n annog y Llywodraeth i chwilio am ffyrdd o ddiogelu'r lefelau rhag bygythiadau o'r math hwn yn y dyfodol. Felly, a gawn ni ddatganiad os gwelwch chi'n dda, yn rhoi sicrwydd i ymrwymiad y Llywodraeth i wrthdroi'r dirywiad mewn bioamrywiaeth, oherwydd ei gwerth cynhenid, ac i sicrhau manteision parhaol i'r gymdeithas fel sydd wedi'i nodi yn ei chynllun gweithredu adfer natur ar gyfer Cymru? 

Rwy'n rhannu'n wirioneddol angerdd Delyth Jewell dros gefnogi bioamrywiaeth, ac mae llawer ohonom ni'n hyrwyddwyr rhywogaethau ac rydym yn cael llawer o bleser, rwy'n credu, yn y swyddogaethau penodol hynny hefyd. Bydd y Gweinidog sy'n gyfrifol am yr amgylchedd wedi gwrando, ond, hefyd, byddai'r Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol wedi bod yn awyddus i glywed yr hyn yr ydych chi wedi'i ddisgrifio hefyd, o ystyried ei gwaith ar y cynllun datblygu cenedlaethol. A byddaf yn gwneud y pwynt hefyd o gael sgwrs gyda'r Gweinidog i weld beth allai fod y ffordd orau o roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Senedd.

Gweinidog, mae sôn eisoes wedi bod y prynhawn yma, am y llifogydd sydd wedi effeithio ar fy etholaeth i yn Sgiwen a llawer o drigolion a gafodd eu symud o'u cartrefi. Nid yw'r rhan fwyaf ohonyn nhw wedi cael dychwelyd i'w cartrefi eto ac efallai na fyddan nhw am sawl wythnos i ddod. Felly, rwyf i eisiau cael dau ddatganiad, yn y bôn, ar yr un mater: datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd ar sut y mae hi'n mynd i ymdrin, mewn gwirionedd, â'r mewnlif o ddŵr sydd wedi mynd i mewn i'r pyllau glo. Roedd Storm Christoph wedi amlygu problem fawr a llenwi'r pwll glo ac mae'r dŵr yn dal i lifo allan ohono nawr, er bod y glaw wedi dod i ben sawl diwrnod yn ôl. Ond mae'n bwysig ein bod ni'n mynd i'r afael â hynny. Felly, beth mae Gweinidog yr Amgylchedd yn ei wneud i sicrhau ein bod yn ymdrin â'r mater hwnnw'n llwyr, fel bod modd sicrhau'r trigolion na fyddan nhw'n cael mwy o ddŵr yn llifo drwy eu cartrefi?

Mater i Lywodraeth Cymru yw'r ail un mewn gwirionedd ynglŷn â'r hyn y mae'r Prif Weinidog yn ei wneud i drafod hyn gyda Llywodraeth y DU? Bu sôn o'r blaen mai hen weithfeydd glo yw'r rhain. Mae cannoedd ledled y cymoedd yn fy etholaeth i, heb sôn am Gymoedd y de. Rwy'n ymwybodol ei fod eisoes wedi gwneud gwaith gyda Llywodraeth y DU ar dipiau glo. Ond mae hon yn agenda arall y mae angen ei bodloni a sut y dylai Llywodraeth y DU ymgymryd â'i chyfrifoldeb a gweithio gyda Llywodraeth Cymru i leddfu pryderon llawer o drigolion sydd, ar hyn o bryd, yn poeni ynghylch eu heiddo yn cael ei danseilio o ganlyniad i hyn.

Mae hwn yn faes lle rwy'n credu bod angen i Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU wneud gwaith ar y cyd, yn enwedig o gofio, fel y mae David Rees yn ei nodi, fod materion yr hen byllau glo yn effeithio'n anghymesur iawn ar Gymru, fel yr ydym ni'n naturiol—fel a ganlyn—â materion y tipiau glo ac ati Rwy'n credu bod y gwaith, sydd eisoes wedi'i wneud o ran tipiau glo gyda Llywodraeth y DU a'r Awdurdod Glo, yn darparu rhai sylfeini da ar gyfer y gwaith hwnnw, ond mae'n amlwg bod angen ei ehangu i sicrhau ei fod yn crynhoi'r holl bryderon y mae David Rees wedi'u disgrifio y prynhawn yma.

Trefnydd, a gaf i alw am ddatganiad ar ymateb Llywodraeth Cymru i'r newyddion dinistriol y bydd siopau Debenhams nawr yn cau ledled ein gwlad? Mae cau'r siopau a'i gynlluniau i adfywio ein trefi a'n dinasoedd yn fater o frys nawr. Mae cau siopau Debenhams ledled ein gwlad, ar ôl iddyn nhw gael eu meddiannu gan Boohoo, yn golygu colli cannoedd o swyddi a bydd yn ergyd drom i ddinasoedd, fel Casnewydd, lle mae Debenhams yn gonglfain datblygiad dinas Friar's Walk, Caerdydd ac Abertawe, lle mae'r siop hefyd yn rhan o galon canolfan siopa Cwadrant y ddinas.

Mae hyn yn amlwg yn ddigon dinistriol, ond yn ddiau yn ystod y pandemig bydd canlyniadau effaith y siopau hyn yn cau yn golygu bod pobl yn cael eu heffeithio hyd yn oed yn galetach. Daw ar adeg pan fo busnesau yng Nghymru yn parhau mewn sefyllfa ansicr ac yn dioddef niwed aruthrol oherwydd y pandemig, er gwaethaf grantiau. Mae ffigurau wedi'u cynhyrchu gan Gonsortiwm Manwerthu Cymru yn dangos bod un o bob pum siop yng Nghymru nawr yn wag; cynyddodd y nifer o swyddi gwag o 15.9 y cant i 18 y cant yn nhrydydd chwarter y llynedd, y naid fwyaf yn unman yn y DU.

Mae cau siopau mawr, fel Debenhams, yn cael effaith enfawr ar gymunedau lleol a bydd ein strydoedd mawr nawr yn edrych yn ddi-raen ac yn ddiobaith. Mae Friar's Walk yng Nghasnewydd yn ddatblygiad cymharol newydd a chafodd groeso mawr pan gyflwynwyd ef yno gyntaf gan Gyngor Dinas Casnewydd dan arweiniad y Ceidwadwyr. Ers hynny, mae wedi bod yn lleihau—

A allwch chi ddirwyn i ben, os gwelwch chi'n dda?

—a nawr maen nhw wedi colli eu trysor pennaf. Rwy'n annog y Llywodraeth i ryddhau cynlluniau ynghylch sut y byddan nhw'n gweithio gyda chyngor Casnewydd i adfywio canol y ddinas. Llawer o ddiolch.

Diolch yn fawr am godi'r mater hwn, ac mae'n wir yn bryder i Lywodraeth Cymru—colli cynifer o swyddi a siopau allweddol eithaf eiconig yn rhai o'n cymunedau hefyd. Bydd, fe fydd Llywodraeth Cymru yn gweithio'n agos iawn gyda'r holl awdurdodau lleol yr effeithiwyd arnyn nhw. Byddwn ni hefyd yn sicrhau bod ein cynlluniau cymorth, megis ReAct ac yn y blaen, ar waith ar gyfer y gweithwyr yr effeithiwyd arnyn nhw. Ac, wrth gwrs, gwnaethom yr addewid hon i bobl, drwy gydol coronafeirws, y byddwn ni'n ceisio sicrhau bod pawb yn cael y gefnogaeth sydd ei hangen arnyn nhw, naill ai i ailhyfforddi neu i ddod o hyd i swydd newydd neu i ymgymryd â hunangyflogaeth, os yw hynny'n rhywbeth y bydden nhw'n dymuno ei wneud. Felly, mae angen inni sicrhau bod y pecynnau cymorth hynny yno i unigolion, ond hefyd fod gan y stryd fawr, serch hynny, ddyfodol iach a bywiog wrth inni ddod allan o'r pandemig. Bydd y gwaith yr ydym ni'n ei wneud drwy ein cynllun benthyciadau canol tref, er enghraifft, yn bwysig iawn yn hynny o beth, ac mae rhai o'r dyraniadau yn benodol yn y gyllideb ar gyfer y flwyddyn nesaf yn mynd i'r afael â sicrhau bod gennym ni strydoedd mawr iach yn y dyfodol. Rwy'n credu bod dyfodol cadarnhaol i'n strydoedd mawr, ond yn sicr bydd angen llawer iawn o waith, gyda Llywodraeth Cymru ond hefyd gyda'r partneriaid a ddisgrifiodd Laura Anne Jones.

Gaf i ofyn am ddatganiad ynglŷn â chefnogaeth ariannol i Eisteddfod Genedlaethol Cymru, Llyfrgell Genedlaethol Cymru, ac Urdd Gobaith Cymru? Maen nhw i gyd yn wynebu heriau sylweddol ac mae angen gweithredu brys o fewn y gyllideb nesaf. Gaf i ofyn i chi, felly, fel y Gweinidog cyllid, i ddwys ystyried y sefyllfa, o gofio bod un o brif strategaethau eich Llywodraeth chi, sef creu miliwn o siaradwyr Cymraeg, yn y fantol? Mae colli eisteddfod arall yn mynd i gael effaith bellgyrhaeddol ar y sefydliad. Maen nhw am orfod haneru'r tîm staff er mwyn gallu goroesi'r cyfnod nesaf. Mae'r Urdd hefyd yn wynebu argyfwng ariannol a cholled incwm o £14 miliwn dros y ddwy flynedd nesaf, ac mae'r llyfrgell genedlaethol angen ychwanegiad o £1 filiwn i'w gwaelodlin. Dwi wedi bod yn tynnu sylw eich Dirprwy Weinidog chi at yr argyfwng yn y llyfrgell genedlaethol ers mis Tachwedd, a dwi'n siomedig tu hwnt nad oes cymorth ar gael i'r sefydliad pwysig yma. Mae angen i'ch Llywodraeth chi symud yn gyflym i gynnig help, a byddai datganiad ar y sefyllfa o gymorth mawr i ni i gyd.

Ydw, rwy'n ymwybodol o'r heriau sylweddol sy'n wynebu'r holl sefydliadau hynny. O ran y Llyfrgell, er enghraifft, mae'r gyllideb yn adlewyrchu setliad Llywodraeth Cymru oddi wrth Lywodraeth y DU, wrth gwrs, a rhaid ei gweld o fewn y cyd-destun cyffredinol, ond mae ein cyllideb ddrafft ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf, a gafodd ei chyhoeddi ar 21 Rhagfyr, yn dangos ein bod wedi cynnal y refeniw ar gyfer y flwyddyn nesaf ac mae hynny'n aros yr un peth â 2020-21, ac rwy'n credu bod hynny ynddo'i hun yn gyflawniad, o ystyried yr holl bwysau a'r pandemig parhaus a'r angen dybryd am gyllid hyd a lled pob math o feysydd y Llywodraeth. Ond rydym yn cydnabod yn fawr heriau penodol cynnal adeilad hanesyddol y Llyfrgell, er enghraifft. Felly, rydym wedi darparu cyllideb cyfalaf uwch o £3.2 miliwn ar gyfer y flwyddyn nesaf, ac mae cyllid ar gael hefyd i gyflymu blaenoriaethau datgarboneiddio a digidol y Llyfrgell er mwyn sicrhau bod gan y Llyfrgell ddyfodol cryf yn hynny o beth. Rwyf i wedi cael trafodaethau eraill a byddaf i'n parhau i gael trafodaethau eraill gyda fy nghyd-Aelod Eluned Morgan ynglŷn â rhai o'r pryderon penodol hyn y mae Siân Gwenllian wedi'u disgrifio y prynhawn yma.

Mae llawer o rieni sydd â phlant ag anghenion dysgu ychwanegol wedi cysylltu â mi ond sydd heb gael cynnig eu lleoli yn yr hybiau lleol. Nawr, mae cyngor Rhondda Cynon Taf yn dweud wrthyf i eu bod yn gweithredu ar ganllawiau Llywodraeth Cymru, ond os yw plant ag anghenion dysgu ychwanegol, a chanddynt, mewn rhai achosion ddatganiadau hefyd, yn cael eu heffeithio'n andwyol gan addysg gartref, yna siawns nad oes raid i'r canllawiau newid. Mae nifer o sefydliadau'r trydydd sector yn cytuno nad yw'r canllawiau presennol yn ddigon eglur o ran bod angen i blant ag anghenion dysgu ychwanegol sy'n cael trafferth gartref gael eu hystyried yn agored i niwed at ddibenion manteisio ar ddysgu wyneb yn wyneb, ac mae'n ymddangos bod y rheolau'n cael eu cymhwyso'n anghyson mewn gwahanol leoedd. Felly, a gawn ni ddatganiad gan y Llywodraeth ynglŷn â'r ffordd orau o ddiogelu'r disgyblion mwyaf agored i niwed, gyda chanllawiau mwy cynhwysol yn ystod y cyfyngiadau symud, cyn i fwy o niwed gael ei achosi i ddisgyblion a fyddai'n cael eu gwasanaethu'n well drwy allu mynychu eu hybiau lleol?

Rwy'n ddiolchgar iawn i Leanne Wood am godi'r pryderon hynny, a byddaf i'n siŵr o'u codi ar ei rhan hi gyda'r Gweinidog Addysg a'r Gweinidog Llywodraeth Leol i archwilio'r pwynt penodol a wnaeth am eglurder y canllawiau ac a oes angen rhoi mwy o eglurhad i awdurdodau lleol i'w helpu i ddehongli'r canllawiau er mwyn sicrhau bod y plant y mae angen iddyn nhw fod yn yr hybiau hynny yn cael y cyfle i wneud hwnnw. Felly, byddaf yn gwneud pwynt o fwrw ymlaen â hynny heddiw.

Diolch, Trefnydd.