Felly, yr eitem nesaf yw datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol unwaith eto ar ddiweddariad ar adolygiad clinigol Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg. Felly, unwaith eto, Vaughan Gething.

Diolch, Llywydd. Yr wythnos diwethaf, cyhoeddais y cyntaf o dri adroddiad thematig yn nodi'r hyn sy'n dod i'r amlwg o'r rhaglen adolygu clinigol a sefydlwyd gan banel goruchwylio annibynnol y gwasanaethau mamolaeth a benodwyd gennyf. Ar hyn o bryd mae'r rhaglen yn canolbwyntio ar adolygu tua 160 o achlysuron gofal a ddarperir gan wasanaethau mamolaeth a newyddenedigol hen Fwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf rhwng 1 Ionawr 2016 a 30 Medi 2018. Roedd yr adroddiad cyntaf yn canolbwyntio ar y gofal a ddarperir i famau ac yn benodol y rhai yr oedd angen gofal brys arnyn nhw, a arweiniodd yn bennaf at dderbyn gofal dwys.

Fel y bydd yr Aelodau wedi'i weld yr wythnos diwethaf, yn gyffredinol mae canfyddiadau'r adroddiad yn cyd-fynd â chanfyddiadau'r adolygiad annibynnol a gomisiynais gan Goleg Brenhinol yr Obstetryddion a'r Gynaecolegwyr a Choleg Brenhinol y Bydwragedd yn 2018. Nid profiad braf oedd ei ddarllen pan gadarnhaodd y canfyddiadau, mewn 27 o'r 28 o'r achosion o feichiogrwydd a adolygwyd, canfuwyd ffactorau a gyfrannodd at ansawdd y gofal a gafodd menywod. Mae'n bryder sylweddol, mewn 19 o'r adolygiadau, yr ystyriwyd fod y ffactorau yn rhai pwysig. Mae hynny'n golygu y gellir disgwyl yn rhesymol i ofal gwahanol fod wedi newid y canlyniad.

Nid wyf yn bychanu pa mor drallodus y bu'r adroddiad hwn i'r menywod a'u teuluoedd yr effeithiwyd arnyn nhw. Er fy mod yn gobeithio ei fod wedi rhoi atebion i bryderon a oedd ganddyn nhw o bosib, mae'r adroddiad yn cadarnhau bod y pryderon hynny'n real iawn. Mae'n ddrwg iawn gennyf i o hyd am yr hyn a aeth o'i le ac rwy'n gwybod na all dim newid yr hyn a ddigwyddodd i'r menywod hyn a'u teuluoedd. Er ei bod hi'n bwysig bod yn dryloyw ynglŷn â'r canfyddiadau hyn, sylweddolaf hefyd ei bod hi'n ddigon posibl eu bod wedi achosi trallod pellach i'r rhai yr effeithiwyd arnyn nhw. Efallai ei fod wedi sbarduno'r atgofion hynny o'u profiadau gwael ac, ar adegau, trawmatig.

Mae'r adroddiad yn pwysleisio pwysigrwydd gwrando ar fenywod pan fyddant yn gwybod bod rhywbeth o'i le. Mae cyfathrebu gwael yn thema allweddol sy'n sail i'r ffactorau a nodwyd yn yr adroddiad. Roeddwn yn falch, fodd bynnag, fod y panel wedi cydnabod y ffordd agored a thosturiol y mae'r bwrdd iechyd wedi ymateb a'r gefnogaeth y mae wedi'i rhoi ar waith i fenywod a theuluoedd drwy'r broses adolygu hon. Hoffwn ddiolch hefyd i wasanaeth eirioli'r cyngor iechyd cymuned am ei swyddogaeth bwysig yn y gwaith hwn.

Ni ddylem ni danbrisio pa mor anodd y bydd yr adroddiad hwn wedi bod i staff ac yn enwedig ar adeg pan fo'r GIG, gan gynnwys gwasanaethau mamolaeth a newyddenedigol, wedi bod o dan bwysau aruthrol. Mae'n bwysig cydnabod, fel y mae'r adroddiad yn ei wneud, fod gwelliannau sylweddol wedi'u cyflawni dros y ddwy flynedd ddiwethaf y mae'r panel wedi cadarnhau yn ei adroddiadau blaenorol. Mae hyn yn ymwneud i raddau helaeth ag ymrwymiad a gwaith caled y staff ac, yn wir, yr arweinyddiaeth newydd. Mae'r adroddiad thematig hefyd yn cadarnhau mai'r meysydd gwella hynny oedd y rhai cywir i ganolbwyntio arnyn nhw.

Yr wythnos diwethaf, cyfarfûm â Mick Giannasi, cadeirydd y panel annibynnol, a chadeirydd y bwrdd iechyd, Marcus Longley, i adolygu cynnydd ac ystyried y camau nesaf. Bydd y panel nawr yn troi ei sylw at gwblhau'r adolygiadau o ofal babanod a oedd yn farwanedig yn anffodus. Unwaith y bydd canfyddiadau unigol wedi'u rhannu â menywod a theuluoedd, byddant yn cynhyrchu adroddiad pellach yn disgrifio'r dysgu thematig. Byddant yn parhau i oruchwylio agweddau mamolaeth y rhaglen wella.

Ar y cyd, mae'r panel yn rhoi mwy o bwyslais ar ofal newyddenedigol. Mae'r adolygiadau o fabanod yr oedd angen gofal arbenigol arnyn nhw neu a fu farw yn anffodus ar ôl eu geni, ar y gweill. Dyma'r categori mwyaf, sy'n cynnwys tua 70 adolygiad. Mae angen i'r panel sicrhau bod y dysgu uniongyrchol sy'n deillio o'r adolygiadau hyn yn cyd-fynd ag agweddau newyddenedigol rhaglen wella'r bwrdd iechyd. Mae hyn yn hanfodol er mwyn penderfynu a yw'r holl gamau gofynnol eisoes wedi cael sylw neu ar y gweill.

Er mwyn sicrhau bod hyn mor gadarn â phosibl, mae'r panel wedi nodi'r angen i ehangu ei aelodaeth i gynnwys arbenigedd newyddenedigol. Maen nhw wedi argymell i mi fod neonatolegydd a nyrs newyddenedigol yn ymuno â'r panel. Wrth wneud hynny, maen nhw yn bwriadu defnyddio'r arbenigedd sydd eisoes yn rhan o'r rhaglen adolygiad clinigol. Bydd hyn yn eu galluogi i sicrhau y rhoddir manyldeb yr un mor drylwyr i roi sicrwydd ynghylch yr agweddau newyddenedigol ar wella, ochr yn ochr â'r dysgu sy'n deillio o'r adolygiadau clinigol unigol.

Er mwyn pwyso a mesur, maen nhw yn bwriadu cynnal archwiliad manwl o'r gwasanaeth presennol, a sicrhau yr eir i'r afael ag unrhyw welliannau sydd eu hangen, a'u bod yn derbyn yr argymhellion a nodwyd yn adolygiad y colegau brenhinol yn llawn. Roeddwn yn falch bod Marcus Longley, y cadeirydd, wedi cadarnhau y byddai'r bwrdd yn croesawu'r datblygiad hwn, a'r oruchwyliaeth a'r cyngor allanol, annibynnol ychwanegol y bydd yn eu darparu iddyn nhw. Bydd hyn yn sicrhau y gellir rhoi sicrwydd llwyr iddyn nhw o ran ansawdd gofal newyddenedigol, a'r gwelliannau y maen nhw yn eu gwneud.

Menywod a theuluoedd sydd wrth wraidd y broses hon o hyd. Gobeithio y gallant weld fy mod i, y panel annibynnol a'r bwrdd iechyd yn benderfynol y dylem ni wneud popeth posibl i sicrhau ein bod yn dysgu o'r gorffennol. Mae hyn hefyd yr un mor bwysig i'n staff, gan eu bod yn haeddu gweithio mewn amgylchedd agored a chefnogol bob amser lle mae pwyslais o hyd ar ddysgu.

Byddaf, wrth gwrs, yn parhau i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau, a byddaf yn cyhoeddi datganiad pellach unwaith y bydd aelodau ychwanegol y panel wedi'u cadarnhau. Diolch.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Diolch, Gweinidog, am y datganiad yma, ac am eich cydnabyddiaeth o ba mor anodd fu'r sefyllfa hon mewn difrif. Fel chithau, hoffwn ddweud wrth yr holl deuluoedd hynny pa mor flin yr wyf i—ac rwy'n siŵr ein bod ni i gyd—fod hyn wedi digwydd.

Fe'm syfrdanwyd o ddarllen bod y tîm clinigol annibynnol wedi dweud mewn gwirionedd eu bod nhw, yn y rhan fwyaf o'r achosion hyn, wedi dod i'r casgliad y gallai gwahanol driniaethau fod wedi arwain yn rhesymol at ganlyniadau gwahanol i famau a babanod. Dim ond mewn un achos y byddai'r canlyniad heb fod yn wahanol. Felly, gweinidog, mae honno'n wers fawr iawn i'r bwrdd iechyd ei dysgu, ac roeddwn yn meddwl tybed a wnewch chi amlinellu sut yn union y gallwn ni warantu bod y gwersi hynny wedi'u dysgu yn wir.

Cofiaf sôn am y sgandal ym Mwrdd Iechyd Cwm Taf rai blynyddoedd yn ôl, pan dorrodd y stori gyntaf, ac roeddem yn ei hystyried yn y pwyllgor iechyd. Fe wnaethom ni edrych ar yr holl adroddiadau amrywiol a oedd wedi bod yn tynnu sylw at y ffaith bod problem, ond dro ar ôl tro, nid oedd y tîm rheoli na'r bwrdd ar y pryd wedi cydnabod y problemau hynny, neu nid oedden nhw wedi eu dirnad yn llawn. Roedd pob math o resymau ac esgusodion, ac ati. Un o ganlyniadau'r trafodaethau cynnar hynny, y gwelaf fod yr adroddiad presennol yn ei adlewyrchu, yw, er bod hyn yn mynd yn dda ac yn mynd i'r cyfeiriad iawn, ei fod yn waith sy'n mynd rhagddo. Mae gwaith i'w wneud o hyd mewn meysydd allweddol fel diwylliant ac ymddygiad, arweinyddiaeth a chyfathrebu.

Gweinidog, mae gennyf i gof byw iawn mai un o'r pethau a ddaeth i'r amlwg oedd y ffaith nad yn y  gwasanaethau mamolaeth yn unig oedd y broblem, ond mewn gwirionedd yn ethos Cwm Taf yn ei gyfanrwydd, fod angen y newid sylweddol hwnnw yn eu diwylliant—yr arweinyddiaeth a'r cyfathrebu drwyddi draw. Felly, a wnewch chi ddweud ychydig wrthym ni ac egluro wrthym ni pam yr ydych chi'n teimlo'n ffyddiog bod y gwersi hynny wedi'u dysgu, bod y diwylliannau hynny'n dal i newid? Mae dwy flynedd wedi mynd heibio ers hynny. Mae'r adroddiad presennol yn dal i ddweud bod ffordd bell i fynd. Wrth gwrs, nid ydym ni wedi cyffwrdd eto â'r achosion eraill a oedd yn gysylltiedig â hyn.

Y rheswm pam rwy'n awyddus iawn i ddeall am y diwylliant drwy'r ardal hon i gyd yw oherwydd bod rhybuddion eraill wedi dod i'r fei o ran Gwm Taf. Nawr, fe allech chi ddweud nad oes unrhyw gyswllt yn y byd rhyngddyn nhw, neu ai sbardunau ydyn nhw yn hytrach, a ydyn nhw yn ein harwain i ddweud, mewn gwirionedd, mai bwrdd iechyd yw hwn lle nad yw rhai o'r gwersi hyn wedi'u gwreiddio drwyddi draw, a bod hyn yn fethiant systemig? Felly, arwydd rhybudd un yw bod taliadau esgeulustod wedi mynd o £4.5 miliwn i £13 miliwn mewn un flwyddyn yn unig. Mae hynny'n dangos i mi fod llawer yn digwydd, ac y gwneir taliadau oherwydd bod materion heb eu datrys ac sy'n cael eu datrys yn araf. Felly, a yw hynny'n arwydd rhybudd? A ddylem ni fod yn edrych ar hynny?

Y maes arall, wrth gwrs, yw'r ffaith bod Cwm Taf wedi gweld nifer sylweddol iawn o farwolaethau COVID oherwydd trosglwyddo yn yr ysbyty. Unwaith eto, mae hynny'n ymwneud â hyfforddiant, cyfathrebu, arweinyddiaeth, rheolaeth. Felly, gallech ddweud, 'Nag oes, does dim cysylltiad o gwbl â'r mater dan sylw', ond y pwynt yr wyf yn ceisio'i wneud yw: a ydym ni wedi datrys y problemau systemig? Ai dim ond gyda'r agwedd famolaeth oedd y broblem mewn gwirionedd, neu, fel y trafodwyd mewn gwahanol gyfarfodydd pwyllgor dros y blynyddoedd diwethaf, a oedd hynny'n rhan o ddarlun ychydig yn fwy? Credaf y bydd eich sicrwydd neu eich cadarnhad bod hynny'n cael sylw a'ch bod yn teimlo'n ffyddiog bod y cadeirydd a'r tîm presennol yn dechrau cael y maen i'r wal mewn gwirionedd yn dechrau ateb llawer o'r cwestiynau eraill, oherwydd nid yw sôn am fanylion yr hyn a ddigwyddodd ac na ddigwyddodd a'r holl adroddiadau, fel y dywedoch chi yn gynharach, yn newid dim o ran yr hyn a ddigwyddodd.

Diolch am y sylwadau a'r cwestiynau. Dylwn i dynnu sylw at y ffaith bod ffactorau addasadwy mewn 27 o'r 28 achos a adolygwyd. Mewn 19 o'r 28 achos roedd ffactorau pwysig y gellid disgwyl yn rhesymol iddyn nhw fod wedi arwain at ganlyniad gwahanol. Mae hynny'n bwysig, rwy'n credu, oherwydd mae hynny yn dangos, mewn 19 o'r 28 achos, y gallai fod gwahaniaeth wedi bod. Yn y lleill, byddai'r heriau hynny, ffactorau addasadwy mewn gofal, wedi gwneud gwahaniaeth i'r person hwnnw, ond nid o reidrwydd yn effeithio ar y canlyniad cyffredinol. Bydd llawer ohonom ni yn gwybod bod y cwynion a gawn yn aml yn ymwneud â'r profiad sydd gan bobl o'u gofal; hyd yn oed pe bai'r canlyniad clinigol yr un fath, gallai profiad unigolyn fod yn wahanol iawn wrth gael yr un canlyniad. Mae'n bwysig cydnabod yr holl agweddau gwahanol hynny yn y gwaith gwella sydd ei angen o hyd.

Er hynny, dylwn ddweud fy mod yn credu ei bod hi efallai'n annheg tynnu sylw at y cynnydd mewn esgeulustod clinigol heb unrhyw gyd-destun, ac yn yr un ffordd â'r trosglwyddiad nosocomaidd mewn ysbytai. Oherwydd, wrth gwrs—a byddwch yn deall hyn, Angela, fel y bydd rhai pobl sy'n gwylio hyn—gallai'r gwahaniaeth mewn cynnydd o'r maint hwnnw mewn taliadau esgeulustod clinigol fod yn un achos unigol. Gallai digwyddiad trawmatig ar adeg gynnar arwain at daliad sylweddol iawn. Felly, mewn gwirionedd, mae'n ymwneud mewn gwirionedd â'r nifer a'r maint, a chredaf fod angen mwy o gyd-destun yn hynny.

Mae'r un peth yn wir am drosglwyddo nosocomaidd—felly, y bobl hynny sy'n dal COVID, yn debygol neu wedi ei gadarnhau, o leoliad gofal iechyd. Mewn gwirionedd, gwyddom ei fod yn nodwedd; pan fydd gennym ni gyfraddau trosglwyddo cymunedol, fe welwch y rheini mewn lleoliadau iechyd a gofal. Bydd Aelodau sy'n byw yn y cymunedau hynny'n gweld achosion o drosglwyddo ac maen nhw mewn mwy o berygl oherwydd y gweithle y maen nhw'n gweithio ynddo. Felly, mewn gwirionedd, nid yw marwolaethau COVID mewn gwirionedd oherwydd y ffordd y mae ein hysbytai'n gweithredu mewn difrif; maen nhw mewn gwirionedd yn nodwedd o drosglwyddo cymunedol, a'r sefyllfa sydd ohoni fod ffactorau risg yn y boblogaeth. Does dim syndod mai ardaloedd â'r anghydraddoldeb economaidd mwyaf mewn unrhyw ran o'r DU yw'r rhai lle yr ydym wedi gweld y niwed mwyaf yn cael ei achosi. Felly, nid wyf i eisiau ceisio tynnu sylw at y ffaith bod y ddau fater hynny rywsut yn dangos methiant ehangach o fewn y bwrdd iechyd.

Nid yw hynny'n golygu nad oes dim i'w wneud o ran dysgu o'r naill bwynt na'r llall. Ym mhob achos o esgeulustod clinigol, dylid  deall yr hyn a aeth o'i le a dysgu ohono. Ym mhob achos o drosglwyddo nosocomaidd, dylid dysgu o hynny a deall sut i wyrdroi hynny, ac a yw'n ymwneud ag arferion atal a rheoli heintiau, neu a yw'n gwbl nodweddiadol o drosglwyddo cymunedol. Ni fyddwn i eisiau i bobl feddwl yn sicr fod hynny, heb fwy o gyd-destun, yn arwydd rhybudd, os mynnwch chi. Oherwydd, mewn gwirionedd, mae llawer iawn o sylw'n cael ei roi i'r bwrdd iechyd hwn yn ystod pandemig COVID. Maen nhw wedi gwneud camau sylweddol o ran newid y ffordd y maen nhw'n gweithredu, a chredaf eu bod wedi ennyn llawer o glod. Mewn gwirionedd, mae'n gwella'r berthynas â'r bwrdd iechyd a'r cyhoedd lleol, oherwydd maen nhw wedi gorfod gwneud cymaint gyda'i gilydd. Rwy'n credu ei fod wedi ennyn lefel o ymddiriedaeth a didwylledd sy'n bwysig iawn i beidio â cholli golwg arnyn nhw, yn union fel y mae wedi'i wneud mewn rhannau eraill o'r wlad.

Mae hefyd yn werth adlewyrchu bod y panel annibynnol, wrth gwrs, yn darparu adroddiadau chwarterol rheolaidd o hyd. Felly, dyma adroddiad yr adolygiad clinigol. Byddwn yn dal i ddisgwyl cael adroddiad chwarterol yn edrych ar y cynnydd ehangach sy'n cael ei wneud o ran y 70 o argymhellion a wnaed. Cwblhawyd hanner cant o'r 70 argymhelliad hynny, ac mae'r 20 arall ar y gweill. Mae'r rhan fwyaf o'r rheini bellach yn ymwneud â'r newidiadau diwylliannol y mae angen eu gwneud o hyd. Nid yw newid diwylliannol—unwaith eto, byddwch yn gyfarwydd â hyn, Angela—yn digwydd o fewn ychydig fisoedd, ac mae'n cymryd amser nid yn unig iddo ddigwydd, ond i gadarnhau wedyn bod newid diwylliannol wedi'i wreiddio a'i sicrhau ac yn gynaliadwy. Mae perygl bob amser, ar ôl gwelliant, y gallwch ddechrau gweld hunanfodlonrwydd yn dychwelyd. Dyna pam ei bod hi mor bwysig bod bwrdd yn gweithredu'n effeithiol ac nid arweinyddiaeth ar lefel weithredol yn unig, ond mewn gwirionedd drwy bob un o'r wardiau a'r lleoliadau cymunedol hefyd.

Rwy'n gobeithio cyrraedd y sefyllfa lle bydd Gweinidog iechyd yn y dyfodol yn gallu cadarnhau bod gwaith y panel annibynnol wedi ei wneud, ond bydd angen i ni sicrhau bod prosesau eraill y bwrdd yn gweithio'n effeithiol o hyd. Credaf y dylai pobl fod ag elfen o sicrwydd nid yn unig bod y panel yn y sefyllfa honno nawr, ond y ffaith bod pwyllgor ansawdd a diogelwch y bwrdd iechyd ei hun yn cydnabod ei fod eisiau mwy o sicrwydd am wasanaethau newyddenedigol. Felly, cafwyd sgwrs briodol rhwng y bwrdd iechyd a'r panel. Ni chafwyd unrhyw ymgais i wadu bod angen sicrwydd pellach, ac mae hynny, rwy'n credu, yn adlewyrchu'r math o onestrwydd y byddem eisiau ei weld. Dyna pam yr wyf wedi cytuno i'r argymhelliad yn ffurfiol, a dychwelaf gyda datganiad i'r Aelodau yn y dyfodol pan fyddwn ni wedi cadarnhau pwy fydd y ddau aelod newydd. Gan fod hyn yn ymwneud mewn gwirionedd ag adfer yr ymddiriedaeth a'r ffydd y dylai'r cyhoedd eu cael, ac y dylai staff gael, ac, yn wir, bydd Aelodau eisiau gwybod ei fod yn bodoli hefyd.

Nid yw'n bosibl gorbwysleisio'r boen, y loes, y niwed a'r gofid sydd wedi'u hachosi i bob un o'r teuluoedd y mae'r sgandal hon wedi effeithio arnyn nhw, ac mae hynny'n parhau. Nid yw'n rhywbeth sydd yn y gorffennol; mae'n rhywbeth y mae pobl yn byw ag ef bob dydd. Mae'r adroddiad yn dweud, o'r 28 achos o ofal a adolygwyd, mewn dwy ran o dair o'r achosion hyn, y gellid disgwyl yn rhesymol i ofal gwahanol fod wedi cael canlyniad gwahanol. A wnaiff y Gweinidog egluro beth yn ei dyb ef yw ystyr 'canlyniad gwahanol'? A yw'n derbyn y gallai'r iaith gwrtais a diplomyddol hon a ddefnyddir yn yr adroddiadau hyn fod yn rhan o'r broblem? Mae'r adroddiad yn sôn mai dim ond pedair o'r 28 menyw yn y garfan a ddewisodd rannu eu straeon, er bod y cyngor iechyd cymuned yn darparu gwasanaeth eirioli. A yw'r Gweinidog yn derbyn bod y niferoedd isel hyn yn broblem, ac yn broblem sy'n dangos bod angen gwneud llawer mwy o waith er mwyn adfer ymddiriedaeth y gymuned yn y bwrdd iechyd? Rhoddodd yr adroddiad a'r datganiad lawer o bwyslais ar y gwelliannau a'r dysgu sydd wedi digwydd, ond os ydym wedi dysgu unrhyw beth o'r flwyddyn ddiwethaf a sgandalau eraill sydd wedi digwydd mewn sefydliadau eraill, dim ond pan fo atebolrwydd am gamweddau y gellir ymgorffori dysgu mewn gwirionedd. A all y Gweinidog ddweud yn onest y bu atebolrwydd yn y sgandal hon, pan fo arweinwyr blaenorol y bwrdd iechyd wedi cael taliadau mor fawr ac nad yw'r menywod sydd wedi cael profedigaeth, mewn rhai achosion, wedi cael dim?

Diolch am y sylwadau a'r cwestiynau. Credaf, o ran deall beth fyddai 'canlyniad gwahanol' yn ei olygu, y bydd hynny bob amser yn dibynnu ar y niwed a wnaed, a byddai angen ichi ystyried achosion unigol yn hynny o beth. Ond rydym ni yn gwybod y bu canlyniadau gwael i famau a/neu eu babanod, a gallai rhai o'r ffactorau addasadwy fod wedi golygu nad oedd angen i bobl fynd i ofal dwys ac y byddent wedi cael gwell canlyniad, ac y gallai niwed fod dros dro neu gallai fod yn para'n hirach. O fewn y 28 achos, mae'n ymwneud â deall yr adolygiadau wrth iddyn nhw gael eu cyflwyno, ac yna wrth gydnabod nad yw menywod wedi rhoi eu caniatâd i rannu manylion hynny.

Felly, mae adroddiad y panel yn grynodeb o hynny yn ôl rheidrwydd, ac mae'n ymwneud mewn gwirionedd—mae a wnelo hyn â'ch ail bwynt a'ch ail gwestiwn—beth mae'n ei olygu bod pedwar o'r 28 yn barod i rannu eu profiadau. Nawr, mae'n bosibl, rwy'n tybio, wrth ddehongli awgrym Leanne Wood ei fod yn golygu nad oes gan y cyhoedd ffydd yn y bwrdd iechyd. Dydw i ddim yn credu bod hynny'n dybiaeth deg, oherwydd, mewn gwirionedd, mae hyn mor bersonol. Dechreuoch drwy sôn am y boen a'r gofid sy'n parhau; pan wyf i wedi cwrdd â theuluoedd, rwy'n ymwybodol iawn o'r ffaith bod y boen honno a'r gofid hwnnw'n parhau i raddau helaeth iawn, flynyddoedd ar ôl y digwyddiad, i nifer o'r bobl hyn.

Bydd yr adroddiadau heddiw, a'r un a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf, yn peri gofid i lawer ohonyn nhw, ac nid yw rhai pobl yn barod i wynebu hynny. Mae yna bobl sy'n ymateb drwy fod eisiau esbonio a siarad am yr hyn a ddigwyddodd iddyn nhw, ac maen nhw'n cael hynny'n ddefnyddiol, mae eraill yn teimlo y dylen nhw wneud hynny, oherwydd eu bod eisiau helpu eraill, ac eraill, am resymau sydd, mi gredaf, yn gwbl ddealladwy, nad ydyn nhw eisiau siarad amdano'n gyhoeddus ac nad ydyn nhw eisiau rhannu profiadau ag eraill. Rwy'n credu bod angen i bob un ohonom ni ystyried y bydd gwahanol bobl yn ymateb yn wahanol i wahanol brofiadau a hyd yn oed profiadau tebyg y maen nhw wedi'u cael.

Dyna pam y mae'r adolygiad annibynnol mor bwysig, oherwydd mae'r unigolion yn cael eu hadborth manwl, ac yna mae gennym ni grynodeb sy'n eu diogelu nhw a'u hunaniaeth. Ond byddwn yn dweud, i'r holl fenywod hynny a'u teuluoedd sydd wedi rhannu eu profiadau, fod hynny'n gwneud gwahaniaeth, oherwydd mae clywed yn uniongyrchol gan bobl beth ddigwyddodd iddyn nhw, sut roedd yn gwneud iddyn nhw deimlo pan wrandawyd ac na wrandawyd arnyn nhw, a'r cyfan y mae wedi'i olygu ar gyfer eu bywyd, yn bwysig iawn o ran y dysgu. Yn aml iawn mae adborth o lygad y ffynnon gan bobl yn rhywbeth nad yw'n agwedd ddysgu gadarnhaol yn unig, ond y dylai'r dysgu hwnnw arwain at ddarparu gwell gwasanaeth i fenywod eraill a'u teuluoedd yn y dyfodol. Felly, nid mater o ymgorffori dysgu yn unig yw'r broses adolygu clinigol; mae'n ymwneud yn llwyr â gwella ansawdd y gofal a ddarperir.

O ran eich sylw olaf am atebolrwydd, mae cwestiwn bob amser ynghylch pryd a sut yr ydych chi'n gwneud staff yn atebol. Mae yn yr adroddiad ei hun yn ogystal sylw ynglŷn ag un o'r pethau a oedd yn mynd o'i le o ran diwylliant y staff, lle nad oedd pobl a deimlai fod ganddyn nhw bryderon yn teimlo y byddai eraill yn atebol, ac y bydden nhw mewn gwirionedd yn teimlo y caent eu cosbi pe baen nhw yn siarad ac yn dweud bod problem. Mewn gwirionedd, os ydych chi wedyn yn dechrau chwilio am bobl i gosbi'n gyhoeddus, nid yw hynny o reidrwydd yn eich helpu i gael pobl i ddod ymlaen a chael sgwrs, cydnabod eu bod nhw wedi gwneud camgymeriadau, neu gydnabod bod pryderon am y gwasanaeth y maen nhw'n rhan o'r gwaith o'i ddarparu gyda chydweithwyr eraill.

Mae wedi bod yn brofiad anodd iawn, nid yn unig i Weinidogion ac nid i'ch bwrdd iechyd eich hun yn unig, ond mae wedi bod yn brofiad anodd iawn i'r holl staff sydd wedi edrych yn ôl ar yr hyn a ddigwyddodd. Ac i rai staff, maen nhw wedi gadael y gwasanaeth oherwydd hynny. Nid yw hynny oherwydd eu bod o reidrwydd yn teimlo eu bod wedi gwneud rhywbeth o'i le, ond mewn gwirionedd, oherwydd y sylw ychwanegol a'r hyn y mae hynny wedi'i olygu iddyn nhw a'u gallu i wneud eu gwaith, ac i fynd i'w gwaith, maen nhw wedi cynhyrfu cymaint eu bod wedi dewis gadael. Felly, mewn gwirionedd, na, nid yw'r prif weithredwr yn y sefydliad mwyach, ac nid wyf yn credu y bydd y prif weithredwr yn gweithio eto yn GIG Cymru. Gallai'r her o ddatrys yr hyn sydd wedi digwydd ar lefel arweinyddiaeth gan ymwneud â phroses hirfaith fod wedi niweidio'r sefydliad yn fwy.

Nid yw byth yn fater syml, ond rwyf wedi gweld hyn o'r ddwy ochr, yn Weinidog ac yn gyfreithiwr cyflogaeth, wrth orfod datrys rhywfaint o hyn hefyd, ac yn yr un modd yn y fan yma wrth wneud dewis ynglŷn â beth yw'r peth iawn i'w wneud dros y gwasanaeth. Rwy'n credu mai gallu symud ymlaen gydag arweinyddiaeth newydd yn gynt yn hytrach nag yn hwyrach oedd y peth iawn i'w wneud dros y gwasanaeth. Oherwydd, fel y dywedais, menywod a'u teuluoedd sydd wrth wraidd hyn wrth wneud y peth iawn i wella'r gwasanaeth, ac i sicrhau bod didwylledd a gonestrwydd ynglŷn â'r hyn a ddigwyddodd, a'r didwylledd a'r sicrwydd sydd ar bobl ei eisiau ynglŷn â sut i fynd rhagddi i wella.

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad heddiw. Fel y gwyddoch chi, rwyf wedi cwrdd â menywod a theuluoedd yr effeithiwyd arnyn nhw gan fethiannau hen wasanaethau mamolaeth Cwm Taf, rwyf wedi cyfarfod â staff mamolaeth sydd ers hynny wedi gweithio mor galed i weddnewid y gwasanaeth, ac wedi dilyn gwaith y panel arbenigol a'i adolygiad drwyddo draw. Mae gennyf dri chwestiwn i chi heddiw. Yn gyntaf, rwy'n falch bod yr adroddiad hwn unwaith eto'n ailddatgan y gwelwyd ac y parheir i weld gwelliannau sylweddol yn y gwasanaethau mamolaeth. Pa sicrwydd allwch chi ei roi i famau beichiog a fydd yn defnyddio'r gwasanaeth cyn hir, a chyda phwysau ychwanegol y cyfyngiadau a osodir gan y pandemig, y gallan nhw fod â ffydd yn y timau mamolaeth yng Nghwm Taf Morgannwg i roi'r gofal gorau posibl iddyn nhw? Yn ail, mae cyfathrebu wedi bod yn thema sy'n codi dro ar ôl tro drwy gydol yr adolygiad; a wnewch chi roi mwy o fanylion am sut y mae'r bwrdd wedi ceisio mynd i'r afael â'r mater allweddol hwn? A'm cwestiwn olaf: wrth i'r panel symud i ganolbwyntio ar ofal newyddenedigol, rydych chi'n dweud yn gwbl briodol fod angen iddyn nhw sicrhau bod dysgu uniongyrchol yn deillio o'r adolygiadau hyn sy'n cyd-fynd ag agweddau newyddenedigol rhaglen wella'r bwrdd iechyd. A allwch chi gadarnhau pa systemau sy'n cael eu rhoi ar waith i sicrhau y caiff y dysgu hwn ei ymgorffori'n gyflym yn rhaglen wella'r bwrdd?

O ran y sylw olaf am raglen wella'r bwrdd, fe welwch chi honno'n dryloyw yn yr adolygiadau chwarterol a gyhoeddir gennym ni a'r ymatebion gan y bwrdd. Mae hwn yn faes amlwg parhaus i'r bwrdd a'i drefniadau llywodraethu, a'r sicrwydd y mae'n ei geisio. Unwaith eto, fel y dywedais yn gynharach, mae'r bwrdd iechyd yn gwybod bod cryn ddiddordeb yn yr hyn y mae'n ei wneud a'r camau y mae'n eu cymryd, a byddant hefyd yn gwybod bod gan y panel annibynnol, yn ogystal â'u prosesau eu hunain, swyddogaeth o ran goruchwylio a rhoi sicrwydd i'r gwasanaeth mamolaeth hefyd. Ac rwy'n credu bod hynny'n bwysig iawn i aelodau'r cyhoedd, sydd, yn fy marn i, yn berthnasol i'ch pwynt am yr hyn y gall mamau beichiog ei ddisgwyl o ran ansawdd y gofal y mae ganddyn nhw'r hawl i'w gael ac i gymryd rhan ynddo. Dywedaf 'cymryd rhan' oherwydd mae dewisiadau i bobl eu gwneud ynglŷn â'r hyn sy'n bwysig ac yn gwneud gwahaniaeth iddyn nhw.

O ran y sylw ynglŷn â chael gwrandawiad yn ystod eu triniaeth, yn ystod eu gofal pan fo nhw'n mynd drwy feichiogrwydd, credaf, mewn gwirionedd, fod y ffaith bod y panel yn yr adroddiad hwn, yn ogystal ag yn eu hadroddiadau chwarterol, wedi cydnabod bod gwelliant yn digwydd yn bwysig iawn. Maen nhw'n cydnabod ymrwymiad yr arweinyddiaeth, ar lefel cyfarwyddwr nyrsio gweithredol ac, yn wir, y prif weithredwr, ond hefyd, drwy'r timau sy'n darparu'r gofal ar lawr gwlad, fel petai, yn y ward ac yn y gymuned. Rwy'n credu bod hynny'n bwysig iawn hefyd, oherwydd mae'r mwyafrif helaeth o'r menywod sy'n gweithio yn y gwasanaeth—ac rwy'n falch eich bod wedi gallu cwrdd â staff, yn ogystal â mamau beichiog neu famau newydd—mae'r rhan fwyaf o'r menywod hyn yn byw yn eu cymunedau, a dyna pam yr oedd hi mor niweidiol pan oedd heriau o'r fath gyda'r gwasanaeth, oherwydd roedd rhai ohonyn nhw yn teimlo her ynglŷn ag ymdroi yn eu cymuned eu hunain, gwisgo'r wisg ac egluro mai bydwraig oedden nhw, oherwydd maint y sioc a gafwyd. Mewn gwirionedd, mae'n bwysig iawn bod gan y menywod hynny, ac maen nhw bron i gyd yn fenywod, sy'n mynd ati i wneud eu gwaith, ymdeimlad gwirioneddol o falchder yn yr hyn y maen nhw yn ei wneud, ac yn darparu rhagoriaeth mewn gofal, a bod ganddyn nhw'r amgylchedd dysgu cefnogol hwnnw ar eu cyfer hefyd, oherwydd bydd hynny'n eu helpu i ddarparu'r math o ofal o ansawdd y byddai arnaf i ei eisiau i'm teulu fy hun hefyd.

Dyna hefyd pam mae'r gwaith cyfathrebu a'r ymgysylltu uniongyrchol â mamau yn bwysig iawn hefyd. Felly, dyna un o'r pethau y mae Cath Broderick, yn arbennig, sy'n un o aelodau annibynnol y panel, wedi'i arwain, ac mae hynny wedi ymwneud â chloriannu ac adolygu'r gwasanaeth cyswllt a'r rhwydwaith mamolaeth sy'n bodoli. Felly, maen nhw'n bwrw iddi yn fwriadol, yn chwilio'n rhagweithiol am straeon menywod, i wrando arnyn nhw, i ddeall eu profiad o ofal, ac i ofyn iddyn nhw sut beth yw gofal da yn eu tyb nhw, ac yna dychwelyd a dweud, 'Ac ai dyna beth mae'r bwrdd iechyd yn ei gyflawni?' Maen nhw'n llawer mwy agored o ran rhannu straeon y cleifion hynny nawr, hefyd. Felly, mae amrywiaeth o fenywod sydd wedi rhannu eu straeon, a straeon da, cadarnhaol ynglŷn â sut beth yw gofal o ansawdd da yng Nghwm Taf Morgannwg. Unwaith eto, edrychaf ymlaen at weld hynny, pa swyddogaeth bynnag sydd gennyf neu na fydd gennyf mewn bywyd cyhoeddus yn y dyfodol, yn y misoedd i ddod, oherwydd efallai fod y pandemig wedi ymyrryd â sawl peth, ond yn sicr nid yw wedi ymyrryd ar y gwasanaeth mamolaeth.

Diolch am y diweddariad, Gweinidog, ac rwy'n meddwl am bawb yr effeithiwyd arnyn nhw. Mae'r ffaith bod yr adolygiad annibynnol wedi canfod y byddai dwy ran o dair o'r menywod yr effeithiwyd arnyn nhw wedi cael canlyniadau gwahanol iawn pe baent dim ond wedi cael gofal gwell yn wrthun, ac mae'n rhaid bod y canfyddiad hwn yn rhoi mwy o straen ar y rhai yr effeithiwyd arnyn nhw, a gobeithiaf fod y rhai yr effeithiwyd arnyn nhw gan y canfyddiad hwn yn cael y cymorth ychwanegol y mae arnyn nhw ei angen.

Gweinidog, a wnewch chi ymhelaethu ar yr hyn yr ydych chi'n ei wneud nid yn unig i ddysgu'r gwersi, ond hefyd i sicrhau na all y fath sefyllfa ffarsaidd fyth ddigwydd eto mewn unrhyw ysbyty yng Nghymru? Gweinidog, pa effaith, os o gwbl, y mae pandemig COVID-19 wedi'i chael ar allu'r bwrdd iechyd i gyflawni argymhellion yr adolygiad, ac a ydych chi'n fodlon y bydd digon o gynnydd yn parhau i gael ei wneud? Ac yn olaf, Gweinidog, er bod yr adroddiad hwn yn canolbwyntio'n briodol ar y methiannau gyda gwasanaethau mamolaeth, mae'n tynnu sylw at fethiannau arweinyddiaeth, felly beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i sicrhau diogelwch ac effeithiolrwydd yr holl wasanaethau yn y bwrdd iechyd? Diolch.

O ran eich sylw am arweinyddiaeth, mae arweinyddiaeth newydd yn y bwrdd iechyd ar lefel weithredol, ac mae prif weithredwr newydd, mae cyfarwyddwr nyrsio newydd. Yn wir, cyrhaeddodd y cyfarwyddwr nyrsio yn fuan ar ôl i'r adolygiad annibynnol adrodd yn ôl. Felly, mae dwylo glân ar lefel weithredol, sydd, yn fy marn i, yn bwysig iawn o ran meithrin cymhwysedd staff, ond hefyd ar lefel cyfarwyddwr clinigol, mae arweinyddiaeth newydd yn y fan yna hefyd. Mae hynny'n bwysig hefyd.

Ond y newid mewn diwylliant yw'r pwynt eithriadol i allu rhoi sicrwydd uniongyrchol fod hynny wedi ymwreiddio sydd bwysicaf yn fy marn i, oherwydd mae hyn yn ymwneud â'r sicrwydd y credaf fod Vikki Howells wedi ei grybwyll yn ei sgyrsiau â staff, a gwn fod Dawn Bowden wedi cael sgyrsiau tebyg hefyd gydag etholwyr am sicrhau bod yr amgylchedd yn un lle mae pobl yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi i godi pryderon ac na fyddant yn teimlo y cânt eu hatal rhag gwneud hynny, oherwydd dyna a ddywedodd nifer o staff pan gynhaliwyd yr adolygiadau, a phan gwrddais â staff yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg yn etholaeth Mick Antoniw yn ogystal â staff yn Ysbyty'r Tywysog Siarl. A'r sicrwydd bod y diwylliant hwnnw wedi newid yn bendant ac yn gadarnhaol ar gyfer y dyfodol, rwy'n credu, yw'r rhan bwysicaf mewn sawl ffordd ynghylch sicrhau bod menywod yn cael gwrandawiad priodol.

A chredaf, o ran eich ail sylw am sicrwydd ynglŷn â chynnydd, fy mod wedi ymdrin â hynny'n helaeth wrth ateb cwestiynau eisoes, ac, yn wir, mae'r panel annibynnol yn rhan o'r broses sicrwydd honno, fel yr wyf wedi dweud. 

O ran eich sylw cyntaf am well gofal, mae'n dangos, mewn tua dwy ran o dair o'r achosion hyn, 19 o'r 28, y gellid bod wedi cael gwell canlyniadau i fenywod a'u babanod, ac mae'n bwysig peidio â cholli golwg ar hynny. Er hynny, mae'r panel hefyd yn adlewyrchu hyn, bod y rhain yn ddigwyddiadau eithriadol. Defnyddiodd bron i 10,000 o fenywod wasanaethau mamolaeth a newyddenedigol rhwng yr amseroedd yn y cyfnod adolygu, a rhoddodd y mwyafrif llethol enedigaeth i fabanod iach heb gymhlethdodau sylweddol na chanlyniadau andwyol. Felly, mae'r achosion a adolygwyd yn ffracsiwn o'r rhai a gyflwynir. Ond mae'n bwysig cydnabod mai eithriad yw'r achosion hyn, yn hytrach na'r norm, ond y perygl a'r broblem yw, os anwybyddwch yr achosion hyn ac os ceisiwch eu hesgusodi, yna byddwch yn tanseilio hyder ehangach yn y gwasanaeth cyfan. Ac mae'r niwed sydd wedi'i achosi wedi bod yn sylweddol iawn i fenywod a'u teuluoedd. Dyna pam y mae'r adolygiad nid yn unig o'r 28 achos hyn ond y 160 o achosion llawn sydd yng nghwmpas yr adolygiad clinigol hwn mor bwysig, a dyna pam y bydd y panel yn parhau nes ei fod wedi cwblhau ei waith i roi'r sicrwydd rwy'n gwybod y bydd Aelodau ac etholwyr yn chwilio amdano. 

Gweinidog, credaf fod angen inni gydnabod bod yr adolygiad hwn hefyd yn dangos bod rhannau sylweddol o'r GIG sy'n dal yn ei chael hi'n anodd galluogi rhoi cydsyniad ar sail gwybodaeth ar y lefel briodol os ydym ni eisiau cael y gwasanaethau o'r ansawdd gorau, ac mae'r angen i fenywod deimlo'n gwbl wybodus i wneud penderfyniadau am eu gofal yn hollbwysig. Hefyd, mae cynnwys cleifion yn y gwaith o gynllunio a gwerthuso gofal yn falf ddiogelu sylweddol arall os nad yw pethau'n gweithredu cystal ag y dylen nhw. A'r pwynt cyffredinol am gyfathrebu, nid yn unig cyfathrebu rhwng cleifion a staff ond hefyd ymhlith staff. Ond mae'r mater hwn o gydsyniad ar sail gwybodaeth yn rhywbeth y mae gwir angen i ni ei nodi, ac rwy'n gobeithio y bydd y gwersi'n cael eu dysgu a'u rhannu mewn rhannau eraill o'r GIG. Ac mae hyn yn adleisio, onid yw, y canfyddiadau iasol yn adolygiad Cumberlege i wasanaethau'r GIG yn Lloegr.

Nid wyf yn anghytuno â'r hyn y mae'r Aelod wedi'i ddweud o gwbl. Credaf fod pwyntiau yma'n bendant ynglŷn â chynnwys cleifion yn y gwaith o gynllunio a darparu gwasanaethau sy'n arwain at well gwasanaethau o ran eu diogelwch, ac o ran y profiad a'r canlyniadau i bobl. Rwy'n credu bod hynny'n hollol wir.

Ac o ran cydsyniad ar sail gwybodaeth, roeddwn yn meddwl am y materion yn ymwneud â Cumberlege, oherwydd lle nad yw cydsyniad ar sail gwybodaeth a'ch bod yn cymryd—. Pan oeddwn yn fyfyriwr, yn fyfyriwr y gyfraith, roeddwn yn astudio moeseg feddygol a'r gyfraith, buom yn siarad am agwedd nawddoglyd at feddygaeth, sef i raddau helaeth iawn, 'Y meddyg sy'n gwybod orau, a bydd pethau'n cael eu gwneud i chi sydd er eich budd chi ac mae angen i chi gytuno iddyn nhw.' Wel, mewn gwirionedd, nid dyna lle yr ydym ni, nid dyna lle y dylem ni fod, ac eto gallwch weld olion y dull gweithredu hwnnw mewn rhannau o ofal iechyd. Felly, mae yna bethau y mae angen i'r gwasanaethau mamolaeth ddysgu ohonyn nhw, nid yn unig yng Nghwm Taf Morgannwg, ond yn yr holl wasanaeth, a bydd y cyfleoedd dysgu hynny'n cael eu defnyddio. Mae gennym ni rwydwaith gofal mamolaeth a fydd eisiau gweld beth sy'n digwydd yng Nghwm Taf Morgannwg i sicrhau eu hunain eu bod yn gwneud y peth iawn hefyd.

Ac mae pwynt llawer ehangach y gwnaethoch chi gyfeirio ato hefyd yr wyf yn cytuno'n llwyr ag ef hefyd: nid dim ond ar gyfer y rhan hon o'n GIG y mae cydsyniad ar sail gwybodaeth, mae ar gyfer y GIG cyfan. Ac mae'n ddigon posibl y gwelwn ni yn y dyfodol feysydd lle nad ymdrinnir â hynny'n berffaith. Y pwynt, rwy'n credu, yw pan ydych chi'n datgelu, pan ydych chi'n gweld fod hynny'n bodoli, dylech chi fynd i'r afael ag ef a pheidio â cheisio'i guddio a gwneud esgusodion amdano. Dyna sut y cawn ni wasanaeth mwy diogel a gwell gwasanaeth, a'r gwasanaeth yr ydym ni yn ei werthfawrogi gymaint, nid yn unig yn y pandemig ond ym mhob cyfnod yn y bywydau gwleidyddol ffodus yr ydym ni'n byw.

Oddeutu 15 neu 16 mis yn ôl es i'r ysbyty i drafod gyda'r staff newydd, yr arbenigwyr newydd a gyflwynwyd, i edrych ar y cyfleusterau newydd, oherwydd bryd hynny, credaf fod yr holl gynrychiolwyr yn ardal Cwm Taf wedi cael llawer o gyfarfodydd emosiynol iawn gyda theuluoedd, ac wedi parhau i wneud hynny. Ac roedd yn amlwg iawn, er gwaethaf y buddsoddiad a'r arbenigedd, fod adfer ffydd yn un o'r prif heriau.

Felly, mae'r adroddiad sydd wedi'i gyhoeddi ar gyfer heddiw yn nodi, mewn gwirionedd, dri phwynt sy'n ymwneud â'r angen am newid diwylliant. Mae'r cyfathrebu gwael, y diffyg gwybodaeth, ond yn bwysicaf oll, y diffyg empathi, a chredaf mai dyna'r eitem a oedd yn wirioneddol amlwg i mi o ran yr hyn a ganfuwyd. Ac wrth gwrs, wrth adfer ffydd, bydd blwyddyn boenus o'n blaenau yn hyn o beth, oherwydd byddwn yn edrych ar y marw-enedigaethau a mwy o afiachedd dros y misoedd nesaf.

Roeddwn wedi fy modloni'n arw gydag ymrwymiad y staff newydd a'r agwedd newydd o ran cydnabod, rwy'n credu, yr heriau sydd o'n blaenau o ran sicrhau bod gennym ni'r gwasanaethau mamolaeth gorau posib am yr holl resymau y mae siaradwyr eraill wedi sôn amdanyn nhw heddiw.

A gaf i wneud dau sylw felly? Un ohonyn nhw yw'r gefnogaeth barhaus i'r teuluoedd eu hunain—ac mae'n rhaid i mi ddweud, rwyf wedi cael teuluoedd yn cysylltu â mi sydd wedi sôn yn benodol am eich cyfranogiad a'ch goruchwyliaeth, ac roedden nhw'n croesawu hynny yn arbennig, ac maen nhw'n gweld hynny'n gysur gan Lywodraeth Cymru—ond yn arbennig nid dim ond gwersi ar gyfer Cwm Taf yw'r unig rai sy'n cael eu dysgu, ond rwy'n amau eu bod ar gyfer gwasanaethau mamolaeth ar draws y byrddau iechyd ledled Cymru, ac roeddwn yn meddwl tybed beth sy'n cael ei wneud o ran cyfleu gwybodaeth am y broses ddysgu honno sy'n digwydd wrth inni fynd drwy'r broses yng Nghwm Taf.

O ran eich sylw olaf, roeddwn yn ceisio gwneud y pwynt hwn wrth ymateb i David Melding, ac i Vikki Howells hefyd, rwy'n credu, sef ein bod yn edrych yn fwriadol ar sut yr ydym ni'n defnyddio'r rhwydwaith mamolaeth i rannu dysg. Nid cyfle dysgu i un bwrdd iechyd yn unig yw hwn; mae'n gyfle dysgu i'r holl wasanaeth, ac i ystyried a meddwl am sut yr ydym ni'n sicrhau ein bod yn darparu gofal mamolaeth trylwyr o ansawdd uchel ym mhob rhan o Gymru. Gall y cyd-destun newid ychydig, ond mewn gwirionedd, bydd gan bob bwrdd iechyd boblogaeth y mae'n ei gwasanaethu sydd â lefelau uwch o amddifadedd. Bydd gan bob bwrdd iechyd ran o'i boblogaeth sy'n byw mewn amgylchedd mwy gwledig neu amgylchedd trefol neu mewn tref neu ddinas; wel, mewn tref o leiaf. Felly, mae gennym ni heriau a all fod ychydig yn wahanol, ond mewn gwirionedd, dylai ansawdd y gofal fod yn rhywbeth y gall pob bwrdd iechyd ei ddarparu, gofal o ansawdd uchel, ac mae hwn yn gyfle pwysig na ddylid mo'i golli.

Ac rwy'n credu ei bod hi'n ddefnyddiol gorffen ar nodyn cadarnhaol am yr hyn y mae angen ei wneud, ac am yr ymrwymiad sy'n bodoli yn hynny o beth, oherwydd pan gyfarfûm â staff ar ddechrau hyn, roedd pobl anhapus iawn, pobl a oedd yn poeni, a phobl a oedd yn cydnabod nad oedd y cymunedau y maen nhw'n byw ynddyn nhw wedi cael eu gwasanaethu'n dda i raddau helaeth ym mhob achos, ac roedden nhw'n teimlo'n ofidus ynglŷn â'r sefydliad yr oedden nhw'n gweithio iddo hefyd. Nid oedd llawer ohonyn nhw, fel y dywedais, yn teimlo'n falch o wisgo'r wisg yn gyhoeddus, a phryder rheolaidd a ddygwyd i fy sylw oedd, 'Pwy sydd eisiau gweithio yma? Nid oes gennym ni ddigon o staff, a phwy fydd eisiau gweithio yma nawr?' Ac eto, mewn gwirionedd, mae Cwm Taf Morgannwg wedi llwyddo i recriwtio pobl i'w sefydliad. Mae bellach mewn sefyllfa lle nad oes ganddo fethiannau yn Birthrate Plus, ac mae'r rheini'n cael eu cyfleu'n agored. Dyna un o'r heriau ynglŷn â'r rheolaeth flaenorol yr wyf i eisoes wedi'i nodi yn y gorffennol yr oeddwn yn arbennig o anhapus â hi.

Felly, mae gennym ni bellach well sefyllfa o ran staffio, mae gennym ni weithlu sydd, yn fy marn i, wedi ymrwymo i welliant parhaus yn y dyfodol, a'r newid cadarnhaol hwnnw yn y sefyllfa ac yn y diwylliant yw'r hyn rwy'n gobeithio y byddwn ni wastad yn gweld mwy ohono ac a fydd yn ymwreiddio, ac unwaith eto, dylai pobl sy'n mynd i Gwm Taf Morgannwg am eu gofal mamolaeth fod â ffydd nawr yn ansawdd y gofal ac yn disgwyl yr un ansawdd uchel o ofal y dylai pob un o'n hetholwyr ei ddisgwyl a bod â hawl iddo.

Diolch yn fawr iawn, Gweinidog.