3. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o’r ôl-ddyledion rhent sydd wedi cronni yng Nghaerdydd ers dechrau pandemig y coronafeirws? OQ56212

Fy ffocws yw sicrhau bod pobl yng Nghymru nad ydynt yn gallu talu eu rhent oherwydd y pandemig yn gallu dod o hyd i'r cymorth a'r cyngor y maent eu hangen. Rydym wedi gweithio gyda'r sector tai cymdeithasol i wneud i hyn ddigwydd, ac rydym wedi sicrhau bod cymorth ychwanegol ar gael i denantiaid yn y sector preifat ledled Cymru.

Rwy'n ddiolchgar iawn am yr adborth a gefais gan y sector tai cymdeithasol mewn perthynas â'r gwaith y maent yn ei wneud gyda thenantiaid sydd wedi mynd i drafferthion yn ystod y pandemig, gan eu galluogi i gael taliadau tai dewisol drwy Gyngor Caerdydd, os oes angen, a'u cefnogi i lunio cynlluniau cynaliadwy ar gyfer mynd i'r afael ag unrhyw ôl-ddyledion. Felly, credaf fod problem fwy'n ymddangos y sector rhentu preifat. Mae data Cymdeithas Genedlaethol Landlordiaid Preswyl (NRLA) Cymru a Lloegr yn datgelu cynnydd amlwg mewn ôl-ddyledion rhent, yn enwedig ymhlith pobl ifanc a'r hunangyflogedig. Mae llawer o bobl yn gorfod hawlio credyd cynhwysol am y tro cyntaf yn eu bywydau ac maent yn gorfod ymdopi â'r ffaith mai anaml y mae'r lwfans tai'n ddigon i dalu'r rhent a godir arnynt mewn gwirionedd. Mae honno'n broblem arbennig o ddifrifol os ydynt o dan 35 oed, lle na fyddant ond yn gallu hawlio am ystafell mewn tŷ a rennir. Felly, mae'r NRLA yn galw am foratoriwm 12 mis ar y gofyniad niweidiol hwnnw ac mae hefyd yn tynnu sylw at benderfyniad Llywodraeth y DU i rewi'r lwfans tai lleol, yn nhermau arian parod, yn yr adolygiad diweddar o wariant. Felly, mae'n amlwg ein bod yn wynebu cyfnod eithaf anodd i denantiaid preifat, ac roeddwn yn meddwl tybed pa ymyrraeth y gallai fod ei hangen i atal nifer fawr o bobl ifanc yn enwedig, nad ydynt fel arfer yn gymwys i gael tai cyngor, rhag cael eu troi allan ac i roi amser i lefelau rhent addasu i'r normal newydd yn y cyfnod anodd sydd o'n blaenau.

Diolch, Jenny. Yn anffodus, rydych yn llygad eich lle—mae'n debygol y bydd llawer o bobl yn cael anawsterau gwirioneddol i dalu rhent wrth i gyfnod y pandemig barhau. Mae ein swyddogion yn parhau i weithio'n agos gyda landlordiaid y sector preifat a'r sector cymdeithasol i fonitro'r sefyllfa ac i ddeall lle a sut y gallai fod angen mesurau lliniaru neu ymyriadau pellach a lle byddai'r rhain yn bosibl. Rydym wedi rhoi cyfres gyfan o bethau ar waith i geisio lliniaru rhai o effeithiau hyn. Rydym wedi rhoi £8 miliwn i'r cynllun benthyciad arbed tenantiaeth. Yn fwyaf arbennig, rydym wedi rhoi £1.4 miliwn o gyllid, gyda fy nghyd-Aelod, Jane Hutt, i'r cynllun rhybudd cynnar ar gyfer ôl-ddyledion rhent a dyledion eraill yn y sector rhentu preifat. Cyflwynir hynny gan Cyngor ar Bopeth Cymru, sydd, gyda fy nghyd-Aelod, Hannah Blythyn, yn gweithio ochr yn ochr â'r undebau credyd i geisio sicrhau bod pobl yn gallu cael gafael ar y mathau hynny o gyngor ar ddyledion a chyllid. Rydym wedi gweithio'n galed iawn gyda'r sector tai cymdeithasol i sefydlu system rhybudd cynnar lle mae unrhyw un yn wynebu anawsterau ariannol gwirioneddol yn ystod y pandemig.

Ar hyn o bryd, nid ydym yn cael adroddiadau gan y sector rhentu cymdeithasol am bobl yn profi lefelau uchel iawn o ôl-ddyledion rhent—wyddoch chi, i raddau gwaeth na'r arfer. Rydych yn gywir i ddweud ein bod wedi cael ein dychryn yn fawr gan y ffaith bod Llywodraeth Geidwadol y DU wedi rhewi'r lwfans tai lleol ar gyfradd y llynedd, ar 30 y cant. Rwy'n falch o weld eu bod o leiaf wedi'i gadw ar 30 y cant fel y llynedd, er, yn amlwg, fe fyddwch yn gwybod ein bod yn credu y dylai fod yn 50 y cant. Yn amlwg, mae peidio â chael cynnydd i'r 30 y cant hwnnw o flwyddyn i flwyddyn yn gyrru pobl i'r tai cymdeithasol tlotaf. Mewn gwirionedd, mae'n fecanwaith ar gyfer sicrhau bod y bobl sydd ar fudd-daliadau yn y tai gwaethaf sy'n costio leiaf. Felly, mae'n beth atchwel iawn i'w wneud beth bynnag. Ac rwy'n poeni a yw'n awgrym o bethau i ddod, ac y byddant yn ei rewi ar 30 y cant o brisiau 2019-20 am y pum mlynedd nesaf, a fyddai'n drychinebus i'r sector.

Ac yna fe ddywedoch chi'n gywir nad yw llawer o'r pethau hyn—yr ysgogiadau macro-economaidd ar gyfer y rhain—yn ein dwylo ni. Felly, y broblem fwyaf yma yw'r ffordd echrydus y mae credyd cynhwysol yn trin costau tai ac effaith ganlyniadol hynny. Felly, yn amlwg, rydym wedi bod yn gweithio'n galed i geisio cael Llywodraeth Geidwadol y DU i ddeall yr effaith wirioneddol ar bobl os nad yw eu costau tai'n cael eu talu. Yn amlwg, rydym eisiau adeiladu llawer iawn o dai cymdeithasol, a byddwn yn addo gwneud hynny yn ein maniffesto, a gwn y bydd pleidiau eraill yn y Senedd yn gwneud rhywbeth tebyg, oherwydd yr ateb go iawn yma yw cael y bobl fwyaf anghenus i mewn i'r sector tai cymdeithasol. Ond mae problem wirioneddol gyda system les nad yw'n cynorthwyo pobl i fyw mewn tai sy'n addas i'r diben.

Y peth olaf rwyf eisiau ei ddweud am hyn, wrth iddi nesáu at fod yn flwyddyn ers dechrau'r pandemig a'r cyfyngiadau symud cyntaf, yw y gwyddom na fydd sefyllfa pobl sydd mewn dyled o fwy na blwyddyn o rent byth yn gwella. Felly, pan fyddwch mewn dyled o fwy na blwyddyn o rent, mae'n gwbl amhosibl ymadfer o ddyled o'r fath. Felly, ledled y DU, bydd yn rhaid inni edrych ar bandemig sy'n golygu bod gan niferoedd enfawr o bobl ddyled na allant ei had-dalu yn ystod eu hoes. Bydd angen inni edrych ar hynny wrth symud ymlaen. Ond Jenny, nid oes gennyf unrhyw atebion hawdd i'r cwestiynau anodd hynny heddiw, dim ond eich sicrhau ein bod yn ymchwilio i bob llwybr y gallwn feddwl amdano. Ac fel y dywedaf bob amser, nid oes gennym fonopoli ar syniadau da, felly byddwn yn falch iawn o glywed gan unrhyw un sydd ag unrhyw syniadau da ynglŷn â sut y gallem fynd i'r afael â hynny.