5. Datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig: Y Rhaglen Ddatblygu Gwledig ddomestig yn y dyfodol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:32 pm ar 23 Chwefror 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Janet Finch-Saunders Janet Finch-Saunders Conservative 4:32, 23 Chwefror 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi am y datganiad, Gweinidog. Er mwyn sicrhau bod y cynllun datblygu gwledig yn y dyfodol yn cyflawni ar gyfer y Gymru wledig, rhaid dysgu gwersi o'r gorffennol ac mae angen gwrando ar y sector amaethyddol. Nid yw eich honiad y bydd y cynnydd a welir o dan y cynllun datblygu gwledig—yr un presennol—yn darparu sylfaen gadarn ar gyfer datblygu rhaglen ddatblygu gwledig newydd yn gwbl gywir.

Fel y gŵyr y Senedd hon yn dda erbyn hyn, mae cynllun datblygu gwledig 2014-2020 wedi'i reoli'n wael, i'r graddau y dyfarnwyd £53 miliwn heb sicrhau unrhyw werth am arian. Felly, ni allwch gyflawni'r sail gref honno heb gytuno i alwadau am gomisiynu adolygiad annibynnol o'r cynllun datblygu gwledig ar frys, i gynnwys dadansoddiad o effeithiolrwydd a gwerth am arian prosiectau a mesurau'r cynllun datblygu gwledig. Felly, a wnewch chi, Gweinidog, wrando, os gwelwch yn dda? Y ffermwyr sy'n dweud hyn wrthyf o bob rhan o Gymru. A wnewch chi gyflawni hyn, os gwelwch yn dda?

Nawr, mae'r cais yn cael ei ategu gan y ffaith bod y data diweddaraf yn dangos bod gan ddyraniad y cynllun grantiau i fusnesau fferm, o fis Tachwedd ymlaen, £453,000 heb ei neilltuo, er gwaethaf y galw enfawr. Dyrannwyd tua £10 miliwn yn llai i'r cynllun hwnnw na'r cynllun galluogi adnoddau naturiol a llesiant, sydd, er gwaethaf dau gylch, heb weld unrhyw geisiadau, a dim ond 50 y cant o'r cyfanswm o £835 miliwn sydd wedi'i wario hyd yma.

Yn amlwg, mae arnom ni angen yr wybodaeth ddiweddaraf heddiw am yr hyn sy'n digwydd gyda'r cynllun galluogi adnoddau naturiol a llesiant. Felly, byddwn yn ddiolchgar pe baech chi'n egluro nawr sut y byddwch yn sicrhau, er enghraifft, bod system electronig briodol a diogel i gofnodi, cynnal, rheoli ac adrodd am wybodaeth ystadegol am y rhaglen a'i gweithredu, a pham nad yw'r bwrdd cynghori ar ddatblygu gwledig yn un statudol. Pam na wnewch chi ystyried gwneud y bwrdd yn statudol, er mwyn sicrhau ei fod yn gweithredu fel pwyllgor monitro rhaglenni, yn cynnwys ein rhanddeiliaid allweddol, megis Undeb Cenedlaethol Amaethwyr Cymru, Undeb Amaethwyr Cymru a'r Gymdeithas Tir a Busnesau Cefn Gwlad?

Mae gwir angen pwyllgor o'r fath eisoes, oherwydd ar hyn o bryd nid ydych wedi dangos unrhyw gynllun i ni, prin ddim dadansoddiad sefyllfaol, nac unrhyw ddisgrifiad o fesurau, nac unrhyw gynllun gwerthuso, cynllun ariannu, cynllun dangosyddion, cynllun cyfathrebu, strwythur rheoli, gweithdrefnau monitro a gwerthuso, nac unrhyw wybodaeth am gyhoeddi rhaglenni a meini prawf dethol. Nawr, wrth gwrs, rwy'n cydnabod y bydd y cyntaf mewn cyfres o ymgynghoriadau ar gyflwyno rhaglen ddatblygu gwledig newydd yn cael ei gynllunio ar gyfer yr haf hwn yn 2021, ond mae newidiadau a gwarantau y gallem eu cyflawni nawr. Er enghraifft, a wnewch chi anrhydeddu'r ymrwymiad o £40 miliwn y flwyddyn ar gyfer y cynllun datblygu gwledig domestig a gwario'n llawn o dan gynllun datblygu gwledig presennol yr UE? Diolch.