Fe symudwn ni ymlaen nawr at ddatganiad gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig ynglŷn â'r cynllun tlodi tanwydd, ac rwy'n galw ar y Gweinidog, Lesley Griffiths, i gynnig y datganiad.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Mae ein cynllun ni i fynd i'r afael â thlodi tanwydd, a gyhoeddwyd heddiw, yn ailddatgan ein hymrwymiad ni i sicrhau cyfiawnder cymdeithasol yn y newid i economi sero net yng Nghymru.

Mae ein hymrwymiad ni i fynd i'r afael â thlodi tanwydd wedi bod yn gyson dros yr hirdymor, gyda'n rhaglen Cartrefi Cynnes yn buddsoddi mwy na £350 miliwn dros 10 mlynedd, gan fod o fudd i dros 60,000 o aelwydydd. Mae'r ymrwymiad hirdymor hwn wedi bod o'r pwys mwyaf yn ystod y cyfnod hwyaf o gyni yn ein hanes ni, a orfodwyd arnom ni oherwydd y penderfyniadau a wnaeth Llywodraeth y DU.

Yn ystod y tymor Seneddol hwn, rydym ni wedi parhau i godi safonau o ran tai. Drwy'r rhaglen dai arloesol, rydym ni wedi buddsoddi mwy na £145 miliwn i siapio'r farchnad drwy greu datblygiadau tai newydd rhagorol, sy'n braf i fyw ynddyn nhw, sy'n garbon isel ac yn cefnogi cadwyni cyflenwi lleol. Yn wahanol i gostau ynni nodweddiadol o £1,300 y flwyddyn, mae biliau ynni blynyddol y cartrefi hyn wedi gostwng mor isel â £200. Mae'r hyn a ddysgwyd o'r cynllun hwn, ochr yn ochr â'n rhaglen ôl-osod er mwyn optimeiddio, yn cael ei integreiddio yn ein rhaglenni tai creiddiol i sicrhau mai hon yw'r ffordd y caiff pob cartref ei adeiladu a'i ôl-osod i'r dyfodol.

Mae gwasanaeth ynni Llywodraeth Cymru, a sefydlwyd gennym yn 2018, wedi cefnogi'r gwaith o ehangu prosiectau ynni cymunedol sy'n caniatáu i ddinasyddion fod yn rhanddeiliaid yn eu cyflenwad ynni nhw eu hunain, yn ogystal â chynhyrchu trydan a gwres sy'n fforddiadwy, a charbon isel. Y flwyddyn nesaf, fe fyddwn ni'n diweddaru safon ansawdd tai Cymru i'w gwneud yn ofynnol i berfformiad ynni mewn cartrefi cymdeithasol gyrraedd y safon uchaf, sef gradd A, gan weithio gyda busnesau, y sector addysg ac undebau llafur i sefydlu canolfannau rhagoriaeth ar gyfer ôl-osod tai, i gefnogi'r broses angenrheidiol o sefydlu gweithlu sy'n alluog iawn i osod systemau ynni i'r tŷ cyfan, ac a achredwyd yn briodol.

Fis Hydref diwethaf, fe gyhoeddais i'r cynllun peilot cyngor a chymorth ynni domestig, ac mae hwnnw ar waith ers cryn amser erbyn hyn. Mae hyn yn adeiladu ar ein profiad ni o gyflawni gwelliannau effeithlonrwydd ynni ar gyfer gwella'r cymorth y gallwn ni ei gynnig, gan sicrhau y bydd pobl yn gweld y budd mwyaf posibl drwy fynd i'r afael â rhwystrau sy'n ymestyn y tu hwnt i berfformiad thermol eu cartrefi nhw eu hunain. Mae'r cynlluniau peilot hyn yn treialu dulliau o gefnogi aelwydydd sy'n agored i niwed ar gyfer sicrhau bod y bargeinion gorau o ran ynni ar gael, gan helpu pobl i roi'r gorau i ddefnyddio mesuryddion talu ymlaen llaw a dechrau defnyddio mesuryddion deallus, a diogelu'r holl hawliau sydd ar gael iddyn nhw gan Lywodraeth y DU a chan gwmnïau ynni, yn ogystal â'r gefnogaeth a ddaw gan Lywodraeth Cymru. Mae'r holl fesurau hyn yn cynnal cyfiawnder cymdeithasol yn y newid i sero net. Maen nhw o fudd uniongyrchol i'r aelwydydd hynny sydd yn yr angen mwyaf, ac yn cyflawni mesurau ymarferol ar ran pawb yng Nghymru, a fyddai, fel arall, yn gorfod cael eu talu o gyllidebau cartrefi'r rheini na allant fforddio hynny o gwbwl.

Mae'r profiad a enillwyd o'r camau a gymerwyd dros yr hirdymor, a'r dulliau arloesol a ddatblygwyd yn ystod y blynyddoedd diwethaf, wedi llywio'r cynllun newydd a gyhoeddwyd gennym ni nawr i barhau i leihau cyfraddau o dlodi tanwydd dros y 15 mlynedd nesaf. Mae'r cynllun yn parhau i dargedu'r cymorth a ddarparwn ar gyfer effeithlonrwydd ynni yn y cartref er lles aelwydydd incwm is sy'n byw mewn tlodi tanwydd, neu sydd mewn perygl o hynny. O fewn hyn, mae llawer o ganolbwyntio ar y cartrefi mwyaf aneffeithlon yn thermol, ac yn gyson â'n hymrwymiad ni i aer glân a chyfiawnder hinsawdd, gan weithio tuag at roi terfyn ar ein dibyniaeth ni ar losgi glo a gwresogi ag olew mewn dull sy'n cynnig cyfnod teg ar gyfer newid i'r rhai nad oes ganddyn nhw ddewis arall ar hyn o bryd.

Mae'r cynllun wedi elwa ar ymgynghoriad cyhoeddus eang, yn ogystal ag ymgysylltiad â sefydliadau trydydd sector yng Nghymru sy'n rhannu ein hymrwymiad cryf ni i'r mater hwn. Cafodd y cynllun ei lywio gan yr adroddiad tirwedd ar dlodi tanwydd yng Nghymru, a gyhoeddwyd gan Archwilio Cymru, a chan y gwaith a wnaeth ymchwiliad Pwyllgor y Senedd ar  Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig i dlodi tanwydd. Fe fydd yr ymgysylltu sydd wedi llywio'r gwaith o ddatblygu'r cynllun hwn yn parhau wrth inni ddatblygu panel cynghori newydd, a thargedau interim a fydd yn atgyfnerthu ac yn canolbwyntio ein hymdrechion tuag at gyflawni'r rhwymedigaethau a ymgorfforwyd yn y gyfraith yn Neddf Cartrefi Cynnes ac Arbed Ynni 2000. Cafodd ymgynghoriad ffurfiol pellach ei drefnu ar gyfer yr haf eleni i lywio'r broses o lunio'r iteriad nesaf o'r rhaglen Cartrefi Cynnes gan Lywodraeth newydd y Senedd nesaf.

Mae costau ynni wedi effeithio fwy byth ar aelwydydd yn ystod y misoedd diwethaf, o ganlyniad i'r gaeaf oeraf ers 10 mlynedd, ynghyd â'r angen i aros gartref i gadw Cymru'n ddiogel rhag effaith pandemig COVID-19. Yn y cyd-destun hwn, roeddwn i'n siomedig iawn o glywed bod y rheoleiddiwr ynni wedi cyhoeddi codiad o 9 y cant yn y cap ar y tariff domestig o fis Ebrill. Er bod rhywfaint o'r cynnydd hwn yn cael ei briodoli i brisiau ynni cyfanwerthol sy'n uwch, mae cyfran sylweddol ohono yn lliniaru'r ddarpariaeth y bu'n rhaid i gyflenwyr ynni ei gwneud ar gyfer ôl-ddyled i gefnogi talwyr biliau sy'n agored i niwed drwy gwrs y pandemig.

Mae'n siŵr bod y cynnydd mewn ôl-ddyledion ynni yn arwydd o'r pwysau sydd ar aelwydydd yng Nghymru ac mewn rhannau eraill o'r DU. Bydd rhoi mwy o gostau ar dalwyr biliau sydd ar incwm is yn ychwanegu at y pwysau sydd ar filoedd o deuluoedd sy'n methu newid eu cyflenwyr i gael bargen well tra byddan nhw mewn dyled. Rwyf wedi galw ar y rheoleiddiwr a Llywodraeth y DU i gymryd camau i wrthdroi'r penderfyniad hwn, fel nad yw'r adferiad yn ein cymdeithas ni wedi effaith y pandemig yn cael ei danseilio. Ni ddylai'r gost o ddarparu system ynni sy'n addas ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain gael ei thalu'n ormodol gan y teuluoedd hynny sydd dan bwysau ac sy'n lleiaf abl i'w thalu.

Mae'r mater hwn yn tynnu sylw at  ffaith mater o gyfiawnder cymdeithasol yw'r argyfwng hinsawdd. Mae'r cyngor a gawsom ni fis Rhagfyr diwethaf gan ein cynghorwyr statudol annibynnol ni, y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yn pwysleisio hyd a lled y buddsoddiad sydd ei angen i ddarparu adeiladau di-garbon wrth gyflawni ein rhwymedigaethau i fynd i'r afael â thlodi tanwydd. Mae eu cyngor nhw'n cydnabod hefyd bod lleihad effeithiol mewn allyriadau yng Nghymru yn ei gwneud yn ofynnol i Lywodraeth y DU chwarae ei rhan lle mae'r ysgogiadau a'r gallu ganddyn nhw i fuddsoddi ar raddfa o'r fath.

Mae'r cynllun gweithredu yr wyf i'n ei gyhoeddi heddiw yn nodi'r ffordd y bydd Llywodraeth Cymru yn defnyddio'r holl ysgogiadau sydd ar gael inni, gan wthio terfynau ein pwerau datganoledig i fod â swyddogaeth ragweithiol wrth sicrhau cyfiawnder cymdeithasol yn y newid i sero net drwy ein camau gweithredu i fynd i'r afael â thlodi tanwydd yng Nghymru. Diolch.

Wel, ar ôl cyhoeddi eich cynllun tlodi tanwydd chi heddiw, 'Trechu tlodi tanwydd 2021 i 2035', mae'n ymddangos bod y cynllun hwn yn debyg i'r cynigion drafft, i raddau helaeth iawn, ac er ein bod ni'n sicr yn croesawu'r camau gweithredu tymor byr, rydym ni'n arbennig o siomedig nad oes yna gerrig milltir o hyd yn y cyfamser rhwng nawr a 2035. Sut ydych chi'n ymateb i'r datganiad dilynol gan National Energy Action, NEA Cymru, fod Llywodraeth Cymru wedi methu yn ei dyletswyddau statudol, ac oni chaiff hynny sylw ar frys, efallai na fydd miloedd o bobl sy'n byw yn y cartrefi oeraf a drutaf i'w gwresogi yn cael cymorth am flynyddoedd i ddod eto? Fel maen nhw'n dweud, sawl blwyddyn ar ôl methu'r targedau blaenorol i gael gwared â chartrefi oer yng Nghymru, mae tlodi tanwydd yn parhau i fod yn broblem ddinistriol iawn. Ni all dros 150,000 o aelwydydd fforddio i wresogi na phweru eu cartrefi nhw ac mae COVID-19 wedi amlygu'r her hon yn fwy eto, gyda llawer o bobl yn aros gartref ac yn defnyddio mwy o ynni, yn mynd yn fwy i ddyled ac yn ennill llai o arian.

Yn ogystal â phennu targed terfynol ar gyfer gweithredu i roi diwedd ar dlodi tanwydd yng Nghymru, mae gan Lywodraeth Cymru ddyletswydd gyfreithiol i gyflwyno cerrig milltir ategol i sefydlu llwybr at y targed terfynol. Sut yr ydych chi'n ymateb, felly, i'w datganiad nhw, er bod Llywodraeth Cymru yn dweud y bydd yn ystyried y targedau interim hyn yn 2023, nad yw'r cynllun heddiw yn cynnwys y gofyniad cyfreithiol hwn, a bod angen ymrwymiad clir i ddileu'r tlodi tanwydd mwyaf difrifol erbyn diwedd y degawd hwn fan bellaf, gyda'r garreg filltir hon a'r targed terfynol wedi eu rhoi ar sail statudol i sicrhau bod ganddyn nhw statws cyfreithiol ac na ellir eu diystyru gan lywodraethau'r dyfodol?

A ydych chi'n ymwybodol fod yna gefnogaeth lwyr bron hefyd yn ystod yr ymgynghoriad i weld Llywodraeth Cymru'n gwneud ei dyletswydd gyfreithiol i bennu targedau interim, a bod Clymblaid Tlodi Tanwydd Cymru a'r grŵp trawsbleidiol ar dlodi tanwydd ac effeithlonrwydd ynni wedi ysgrifennu atoch chi ynglŷn â'r mater hwn hefyd, gan bwysleisio pwysigrwydd mynd i'r afael â hyn yn y cynllun terfynol? A ydych chi'n deall y byddai methu â chyflwyno unrhyw dargedau interim yn golygu na fyddai yna ffordd effeithiol o sicrhau bod yr aelwydydd yr effeithir arnynt waethaf, y rhai sydd yn y tlodi tanwydd mwyaf difrifol, yn cael cymorth fel blaenoriaeth cyn dyddiad y targed terfynol, ac a wnewch chi fynd i'r afael, felly, â'r bwlch allweddol hwn yn y cynllun cyn gynted â phosibl?

Er bod y cynllun yn gwneud dau gyfeiriad byr at iechyd yng nghyd-destun ymdopi â'r gaeaf ac ymgynghori ar gymhwysedd i gael cymorth wedi mis Mawrth 2023, sef dwy flynedd arall i lawr y ffordd, pam nad yw Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i fesurau tymor hwy yn y cynllun ar gyfer gweithredu cydgysylltiedig ar dlodi tanwydd yn y sector iechyd, ochr yn ochr â'r ymrwymiad i gyrraedd sero net? Er bod eich cynllun yn dweud y bydd yn sicrhau y caiff pobl yn yr angen mwyaf y pecyn cymorth mwyaf addas iddyn nhw, fel y gallant barhau i wresogi eu cartrefi bob amser, sut mae'n ymdrin â galwad Clymblaid Tlodi Tanwydd Cymru, yn ei gyflwyniad i chi, i'r rheini sy'n ei chael hi waethaf gael y flaenoriaeth gyntaf, gan gyflymu camau gweithredu i'r rhai mwyaf anghenus yn unol â'r egwyddor eglur a ymgorfforir yn strategaeth 2010? Ble mae'r manylion? Ble mae'r camau gweithredu?

Sut ydych chi'n ymateb i'r sefyllfa wirioneddol, er bod trwsio tai oer a drafftiog yng Nghymru a lleihau costau ynni diangen yn hanfodol, fod Llywodraeth Cymru wedi colli'r cyfle hefyd i gyflwyno targedau tlodi tanwydd sy'n gysylltiedig ag uwchraddio effeithlonrwydd ynni cartrefi, lle mae helpu i wella cartrefi, yn enwedig i'r rheini sy'n byw ar yr incwm isaf, dan reolaeth uniongyrchol Llywodraeth Cymru, ac fe ddylen nhw fod wedi bod yn flaenoriaeth eglur? Mae eich cynllun chi'n nodi y bydd methodoleg y weithdrefn asesu safonol ar gyfer rhoi tystysgrif perfformiad ynni i gartrefi yn parhau i ddarparu sail i Arolwg Cyflwr Tai Cymru a phennu targedau effeithlonrwydd o ran ynni domestig. Er hynny, sut ydych chi'n ymateb i ddatganiad Clymblaid Tlodi Tanwydd Cymru i chi y dylid cynnwys o leiaf un targed tystysgrif perfformiad ynni ychwanegol, o leiaf, i gyfateb i'r targed statudol yn Lloegr fod pob aelwyd sy'n dlawd o ran tanwydd yn cyrraedd band C y dystysgrif perfformiad ynni erbyn 2030?

Yn olaf, sut ydych chi'n ymateb i alwadau gan Gymdeithas Genedlaethol Landlordiaid Preswyl Cymru i neilltuo cyllid grant i fynd i'r afael â thlodi tanwydd yn y sector rhentu preifat gan fod hynny wrth wraidd y broblem oherwydd oedran y stoc; i gefnogi awdurdodau lleol drwy ariannu personél i fonitro a gweinyddu ECO neu gyllid rhwymedigaeth cwmnïau ynni; i roi terfyn ar y loteri cod post yng Nghymru lle nad oes gan rai cynghorau'r adnoddau; ac, yn olaf, i atgynhyrchu grant cartrefi gwyrdd Llywodraeth y DU i uwchraddio cartrefi gan gynnwys y sector rhentu preifat yn Lloegr—y cartrefi nad oedd cynllun Cartrefi Cynnes presennol Llywodraeth Cymru yn eu cwmpasu nhw? Diolch. 

Diolch, Mark Isherwood, am y rhestr yna o gwestiynau. O ran y targedau dros dro, rwyf, wrth gwrs, yn ymwybodol o'r alwad am dargedau dros dro, ond rhaid imi ddweud, croesawyd y rhan fwyaf o gynigion yn y cynllun heddiw gan ein rhanddeiliaid. Credaf y byddai gosod targedau dros dro nawr, dros gyfnod byrrach, yn ymarfer ofer iawn, nes y gallwn ni ddeall effaith y pandemig yn well. Fe wnaethoch chi gyfeirio at yr effaith y mae'r pandemig wedi'i chael ar bobl sy'n byw mewn tlodi tanwydd; mae'n amlwg ei fod wedi cynyddu, yn anffodus, nifer y bobl sy'n byw mewn tlodi tanwydd. Rwy'n cydnabod yn llwyr fod nifer o randdeiliaid wedi dweud y dylai'r cynllun gynnwys y targedau dros dro hynny er mwyn cyflawni ein rhwymedigaeth statudol.

Cafodd nifer o dargedau dros dro awgrymedig eu cyflwyno yn ystod yr ymgynghoriad, megis dileu tlodi tanwydd difrifol erbyn 2028, er enghraifft. Roedd un arall a awgrymodd erbyn 2030. Rydym ni wedi ystyried yr holl dargedau dros dro hyn. Heb amcangyfrifon tlodi tanwydd diwygiedig ac amcanestyniadau wedi'u diweddaru i benderfynu beth y gellir ei gyflawni erbyn 2035, byddai targedau dros dro a osodwyd yn yr hinsawdd bresennol yr ydym ni ynddi, rwy'n credu, yn ddamcaniaethol ac o bosibl yn afrealistig, tra bod y targedau yr ydym ni wedi'u gosod, rwy'n credu, yn gwbl realistig. Felly, yr hyn yr wyf wedi gofyn i'm swyddogion ei wneud yw gweithio gyda'r rhanddeiliaid—byddwch yn ymwybodol o'n grŵp cynghori newydd ar dlodi tanwydd—i ddatblygu'r targedau dros dro hynny. Yna gellir eu hystyried yng ngoleuni'r amcangyfrifon tlodi tanwydd newydd yr ydym ni yn eu paratoi. Bydd y targedau dros dro pan gânt eu datblygu wedyn yn cael eu hychwanegu at y cynllun.

Fe wnaethoch chi gyfeirio at faterion iechyd, ac yn amlwg cawsom ein cynllun treialu cyflyrau iechyd, y byddwch yn ymwybodol ohono, ac ehangwyd hynny ym mis Gorffennaf 2019. Rydym ni wedi derbyn dros 8,600 o atgyfeiriadau gan Nest, ac mae mwy na 1,000 o gartrefi wedi elwa ar y cynllun. Yn rhan o'r cynllun treialu estynedig, ehangwyd y meini prawf cymhwysedd ar gyfer cymorth hefyd i gynnwys pobl sy'n byw ar incwm is nad ydynt yn cael budd-dal prawf modd, sydd mewn perygl o salwch y gellir ei osgoi a achosir neu a waethygir drwy fyw mewn cartref oer, neu sy'n byw mewn cartref â sgôr tystysgrif perfformiad ynni o D neu waeth.

Fe wnaethoch chi gyfeirio at gynllun talebau cartrefi gwyrdd Llywodraeth y DU, ac rydym ni'n cytuno'n llwyr fod buddsoddi mewn effeithlonrwydd ynni yn y cartref yn bwysig—yr allwedd i gefnogi'r adferiad economaidd wrth inni ddod allan o bandemig y coronafeirws, ynghyd â'r holl resymau eraill am hynny. Yr hyn nad ydym ni yn cytuno â Llywodraeth y DU yn ei gylch yw mai'r ffordd orau o wneud hynny yw drwy gynllun talebau tebyg i'r un y maen nhw wedi'i gyflwyno. Mae materion yn ymwneud ag ansawdd y gwaith y gellir ei gyflawni o fewn amserlen gyflenwi dynn iawn. Gallai hynny o bosibl beri helynt i ddeiliaid tai yn y dyfodol. Byddwch yn ymwybodol bod y cynllun talebau cartrefi gwyrdd wedi'i lansio yr haf diwethaf, gan y Canghellor, yn rhan o'r mesurau a gyflwynodd. Ond oherwydd oedi wrth brosesu ceisiadau a gallu'r gadwyn gyflenwi i gyflawni, mae'r cynllun bellach wedi'i ymestyn i fis Mawrth 2022.

Os edrychwch chi arno'n ofalus iawn, nid yw'r cynllun mor hael ag a adroddwyd gyntaf. Mae'n ofynnol i ddeiliaid tai, oni bai eu bod ar fudd-daliadau prawf modd, dalu traean o gost unrhyw fesur effeithlonrwydd ynni cartref a osodwyd o dan y cynllun. Mesurau eilaidd yn unig yw ffenestri a drysau, sydd wedi denu cymaint o sylw yn y cyfryngau, ac mae gwerth y cyfraniad wedi'i gyfyngu i'r gwerth a fuddsoddir mewn mesurau sylfaenol megis inswleiddio, er enghraifft, neu systemau gwresogi carbon isel. Felly, unwaith eto, byddai deiliad tŷ sy'n cael cyfraniad o ddwy ran o dair o £1,000 tuag at bwmp gwres ffynhonnell aer, er enghraifft, yn cael uchafswm o £1,000 tuag at ffenestri newydd. Felly, mae'n gynllun sy'n berthnasol i Loegr yn unig, ond byddwn yn eich annog i edrych yn fanylach arno, oherwydd, fel y dywedais, nid yw mor hael ag yr adroddwyd amdano yn gyntaf.

O ran y sector rhentu preifat, clywais eich galwadau chi ac eraill am neilltuo cyllid. Rydych chi yn llygad eich lle pan ddywedwch fod llawer—credaf ei fod tua 40 y cant—o stoc rhentu preifat yng Nghymru dros 100 mlwydd oed. Felly, gwyddom fod aelwydydd yn y sector rhentu preifat yn fwy tebygol o fod yn dlawd o ran tanwydd. Yn amlwg, mae tenantiaid yn gymwys i wneud cais am gyngor effeithlonrwydd ynni drwy'r cynllun Nyth, ac mae tua chwarter yr aelwydydd yn elwa ar y cynllun Nyth ar hyn o bryd.

Hoffwn ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad ac am y cynllun a rannwyd gyda ni yn gynharach heddiw. Hoffwn ddechrau gyda lle'r wyf yn cytuno â'r Gweinidog. Mae'n llygad ei lle wrth wneud yr ymrwymiad hwnnw i sicrhau cyfiawnder cymdeithasol, wrth inni drosglwyddo i economi sero-net yng Nghymru. Mae ganddi fy nghefnogaeth lawn i hynny. Ac fe hoffwn i ategu ei sylwadau yn ei datganiad am gap tariff domestig y rheoleiddiwr ynni o 9 y cant. Mae y tu hwnt i fy amgyffred i yn llwyr y dylai teuluoedd mewn cymunedau tlawd fel Llanelli, lle mae pobl yn ei chael hi'n anodd talu eu biliau, gael eu cosbi gyda'r math hwnnw o gynnydd posibl, ac rwy'n falch iawn o glywed bod y Gweinidog yn parhau i gyflwyno sylwadau i geisio gwrthdroi'r penderfyniad milain posibl hwn.

Yr hyn y byddwn yn ei ddweud, serch hynny, yw ein bod yn siomedig yn y cynllun. Nid yw mor uchelgeisiol ag y byddem wedi hoffi iddo fod, ac mae'n amlwg y bydd yn rhaid i Lywodraeth nesaf Cymru wneud yn well a mynd ymhellach. Un o'r pethau y byddem ni eisiau ei ystyried yw'r posibilrwydd o ddatblygu cwmni ynni cenedlaethol, yn debyg i Dŵr Cymru, ein cwmni dŵr cenedlaethol, i roi dewis i bobl sy'n prynu ynni yng Nghymru lle byddai gennym ni reolaeth anuniongyrchol dros y mathau o brisiau a gânt eu codi. Tybed a yw hynny'n rhywbeth y byddai'n ei ystyried pe bai'r Gweinidog yn rhan o'r Llywodraeth nesaf.

Mewn ymateb i Mark Isherwood, ni wnaeth y Gweinidog amlinellu'n hollol i mi, neu efallai imi golli hynny, lle mae'r gwahaniaethau yn y cynllun terfynol o'i gymharu â'r drafft gwreiddiol. Mae'r Gweinidog wedi cyfeirio at yr ymdrechion sylweddol a wnaed, er enghraifft, gan sefydliadau'r trydydd sector, gan bartneriaid, i gyflwyno sylwadau, ac eto—rhaid imi gyfaddef mai hwn yw ein darlleniad cyntaf, Dirprwy Lywydd—nid yw'n ymddangos ei fod wedi cael effaith fawr iawn ar yr hyn y mae'r Gweinidog wedi'i benderfynu o'r diwedd. Felly, tybed a wnaiff y Gweinidog ddweud wrthym ni heddiw, ac efallai roi un neu ddwy enghraifft inni, lle mae wedi ystyried y syniadau hynny o'r ymgynghoriad.

Bydd y Gweinidog, wrth gwrs, yn ymwybodol o darged Llywodraeth Cymru i 30 y cant o bobl barhau i weithio gartref neu'n agos at eu cartrefi. Efallai y bydd y rhai sy'n gweithio gartref yn gweld cynnydd, wrth gwrs, yn eu biliau tanwydd, ac mae gennyf bryder y gallai hynny wthio rhai teuluoedd sy'n ennill fymryn yn fwy na chyflogau tlodi i dlodi tanwydd. Tybed a yw'r Gweinidog wedi rhoi unrhyw ystyriaeth i hynny wrth iddi ddatblygu ei chynllun.

Tybed a all y Gweinidog esbonio wrthym ni pam ei bod hi wedi penderfynu gosod targedau llai uchelgeisiol na chynllun 2018. Efallai fod rhesymau da dros hynny, ond credaf y byddai'n ddefnyddiol inni ddeall hynny. Ac a all hi ddweud wrthym ni sut y bydd yn sicrhau nad yw'r cynllun hwn yn gweithredu ar ei ben ei hun a'i fod yn cydweithio'n effeithiol ag adrannau eraill Llywodraeth Cymru—ag adran yr economi, sgiliau, lle bydd angen i ni fod yn uwchsgilio pobl i wneud y gwaith hwn ar gartrefi, ac, wrth gwrs, yr adran dai, sy'n hanfodol mewn gwirionedd? 

Dywed y Gweinidog nad yw'n credu y byddai wedi bod yn ddichonadwy nac yn briodol gosod y targedau dros dro cyfamserol hynny, ond rwy'n siŵr y bydd yn cydnabod bod hynny'n rhwymedigaeth statudol. Nid yw hyn yn rhywbeth sydd wedi ei fynegi fel barn gan bobl yn y trydydd sector, fe ddylid gwneud hynny. Rwyf yn deall ei sylw ei bod yn anodd gosod y targedau dros dro hynny pan nad ydym ni'n gwybod effaith lawn y pandemig, ond a wnaiff hi ddweud ychydig mwy am beth fydd y broses ar gyfer sicrhau y caiff y targedau hynny eu gosod, a phryd mae hi'n disgwyl gallu eu gosod? Efallai y bydd rhai anawsterau yn hynny o beth, rwy'n sylweddoli, oherwydd nid ydym ni'n gwybod eto beth fydd y sefyllfa o ran y pandemig, ond rwy'n credu y byddai'n ddefnyddiol i bobl ddeall hynny.

Dau sylw arall yn fyr iawn, os caf i. A all hi amlinellu sut y defnyddiwyd y nodau llesiant yn Neddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 i gynhyrchu'r cynllun hwn, a sut maen nhw wedi llywio gwaith y Llywodraeth yn y maes pwysig iawn yma? Ac yn olaf, o ran y tri amcan hirdymor, na ddylid amcangyfrif bod unrhyw aelwydydd yn byw mewn tlodi tanwydd difrifol neu barhaus erbyn 2035 'cyn belled ag y bo'n rhesymol ymarferol'. Nawr, rwy'n credu, ac fe wnaiff y Gweinidog yn fy nghywiro os ydw i'n anghywir, bod hwnnw'n derm sydd ag ystyr gyfreithiol iddo. Ond mae rhai yn y sector wedi'i dderbyn fel targed penodol ac yn dweud 'Wel, byddwn yn penderfynu a allwn ni wneud hyn ai peidio'. Nawr, nid wyf yn credu mai dyna yw bwriad y Gweinidog, ond tybed a wnaiff egluro wrthym ni pam y mae wedi penderfynu defnyddio'r ymadrodd hwnnw 'cyn belled ag y bo'n rhesymol ymarferol' mewn dau o'r tri amcan hirdymor. Rwy'n siŵr bod rheswm da dros hynny. Rwy'n siŵr nad ei bwriad yw lleihau'r ymrwymiad, ond rwy'n gobeithio y gall roi—nid i mi, achos nid yw hynny o bwys—i'r rhai sydd â diddordeb yn y sector rywfaint o eglurder yn hyn o beth.       

Diolch, Helen Mary Jones, am y sylwadau a'r cwestiynau yna. Rwy'n credu eich bod yn gwneud pwynt pwysig iawn am sgiliau, ac yn sicr, wrth inni adfer o'r pandemig a bod gennym yr adferiad gwyrdd hwnnw a'r ailadeiladu hwnnw, mae'n bwysig iawn ein bod, yn ein hymdrechion i fynd i'r afael â thlodi tanwydd, sydd wedi'u llesteirio dros y flwyddyn ddiwethaf yn arbennig, yn sicrhau bod sgiliau a swyddi'n rhan bwysig o'r adferiad hwnnw. Os edrychwch chi ar nifer y swyddi y mae Nyth ac Arbed, ein rhaglen Cartrefi Cynnes, wedi'u cyflwyno, fe welwch chi fod hynny'n amlwg yn faes lle yr ydym ni, rwy'n credu, wedi ychwanegu gwerth ychwanegol i'n rhaglen Cartrefi Cynnes.

Rydych chi'n iawn ynghylch bobl sy'n gweithio gartref, ac mae'n amlwg ei fod wedi gostwng incwm aelwydydd ymhellach, ac mae'n amlwg ein bod yn gwybod ei bod hi'n rhesymol dod i'r casgliad y bydd cost gynyddol ynni domestig, llai o incwm aelwydydd, pobl yn gweithio gartref, ac ati, wedi gwthio llawer o aelwydydd i dlodi tanwydd. Dyna un o'r rhesymau, fel y pwysleisiais wrth Mark Isherwood, ynghylch y targedau dros dro, ond unwaith y cânt eu datblygu—a soniais y byddwn yn parhau i weithio gyda rhanddeiliaid a chyda'r grŵp cynghori newydd ar dlodi tanwydd—defnyddir y targedau dros dro hynny yn rhan o'r cynllun.

Fe wnaethoch chi holi am agweddau trawslywodraethol, a chredaf fod hyn, mae'n debyg, yn gwbl drawslywodraethol, mae'n berthnasol i gynifer o bortffolios, ochr yn ochr â'm portffolio i. Rwyf newydd gyfeirio at sgiliau, ond mae'n debyg mai tai yw'r lle yr ydym ni wedi cael yr effaith fwyaf, a gwyddom mewn perthynas â datgarboneiddio, er enghraifft, y bydd hynny yn hanfodol o ran cyrraedd y targed sero-net erbyn 2050 yr ydym ni newydd—. Rwyf wedi cael a derbyn y cyngor gan Bwyllgor y DU ar Newid Hinsawdd, felly rhoddodd y pwyllgor gyngor i ni ar foeleri, er enghraifft, am yr hyd oes 15 mlynedd gan gynghori cyfnod o derfynu graddol ar gyfer gosod boeleri tanwydd ffosil cyn 2035. Felly, rwy'n gweithio'n agos iawn gyda'm cyd-Aelod Julie James ynglŷn â hynny. Mae hi a fi hefyd wedi derbyn adroddiad datgarboneiddio tai a luniodd Chris Joffe dros Lywodraeth Cymru, felly bydd hynny hefyd yn cael effaith.

Fe wnaethoch chi hefyd fy holi am—rwyf wedi gwneud nodiadau—y targedau, a chredaf y buom ni yn uchelgeisiol, ond mae'n rhaid i chi fod yn realistig ac yn bragmatig hefyd, a chredaf fod yr uchelgeisiau yn y cynllun gweithredu tlodi tanwydd yr ydym ni wedi'u nodi yn realistig, ac i mi, mae hynny'n bwysig wrth symud ymlaen ac yn rhan o'r—. Fe wnaethoch chi ofyn i mi beth oedd wedi newid, ac mae sawl peth a gyflwynwyd gan randdeiliaid ac aelodau'r grŵp. Felly, rwy'n ceisio meddwl am rai enghreifftiau i'w rhoi i chi, ond yn sicr un o'r pethau y credant y dylem ni ganolbwyntio arno mewn gwirionedd yw mesuryddion deallus, er enghraifft. Nawr, rwy'n credu, yn anffodus, nad yw Llywodraeth y DU yn cadw cyfrif o nifer y tai yng Nghymru sydd â mesuryddion deallus. Ni allaf ddweud wrthych chi beth yw'r rhif penodol, ond, yn sicr, o edrych ar y ganran ledled y DU, credwn ein bod ar yr un lefel â gwledydd eraill Prydain Fawr. Ond rwy'n credu ei fod yn rhywbeth y gallem ni wneud pobl yn fwy ymwybodol ohono. Dydw i ddim yn credu bod pobl yn ymwybodol o fesuryddion deallus yn y ffordd y gallen nhw fod, felly roedd hwnnw'n un maes yr oeddem ni yn sicr yn edrych arno, ac yn amlwg, effeithlonrwydd thermol cartrefi Cymru ac roedd parhau â'r dull ffabrig yn gyntaf hwnnw yn rhywbeth a gyflewyd yn gryf iawn yn yr ymgynghoriad a'r trafodaethau.

Rydym ni yn edrych ar yr amcangyfrifon o dlodi tanwydd, felly rwyf wedi gofyn i'r rheini gael eu diwygio, oherwydd credaf fod hynny'n wirioneddol bwysig, wrth fwrw ymlaen â hyn, a chaiff hynny ei adrodd yn yr haf i'r Llywodraeth newydd, ac, unwaith eto, byddwn yn gweithio gyda rhanddeiliaid i wneud argymhellion y gellir eu mabwysiadu wedyn yn ystod y 12 mis nesaf. Felly, nid dyma ddiwedd hyn, dyma'r dechrau, mae mwy o waith i'w wneud o hyd mewn cysylltiad ag ef. 

Rwy'n croesawu'n fawr y datganiad gan y Gweinidog, ond ni ellir ymdrin â thlodi tanwydd ar wahân i dlodi, mae'n rhan o dlodi, ac mae tlodi bwyd a thlodi tanwydd yn wahanol ochrau i'r un geiniog. Mae'r diffiniad o wario 10 y cant o'ch incwm sydd ar gael ar danwydd yn golygu na ellir cynnwys y rhai sy'n rheoli eu costau tanwydd yn y diffiniad o dlodi tanwydd, ond eu bod yn eithriadol o dlawd o ran tanwydd. Rwy'n adnabod pobl sy'n mynd i'r gwely am 6.30 neu 7 yn y nos er mwyn lleihau eu costau tanwydd. Maen nhw'n dlawd o ran tanwydd. Hefyd, efallai na fydd gwell effeithlonrwydd tanwydd yn lleihau faint yr ydych chi yn ei wario, ond bydd pobl yn gynhesach, yn llai sâl, a byddwn yn dadlau y byddai hynny'n llwyddiant.

Croesawaf ymrwymiad Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael â thlodi tanwydd gyda'r rhaglen Cartrefi Cynnes, gan fuddsoddi mwy na £350 miliwn dros 10 mlynedd, gan fod o fudd i fwy na 60,000 o aelwydydd. Ond roeddwn i, fel y Gweinidog, yn siomedig iawn o glywed bod y rheoleiddiwr ynni wedi cyhoeddi cynnydd o 9 y cant mewn capiau tariff domestig o fis Ebrill. Deallaf fod rhywfaint o'r cynnydd yn cael ei briodoli i brisiau cyfanwerthu uwch, ond mae cyfran sylweddol ar gyfer lliniaru'r ddarpariaeth dyledion drwg y mae cyflenwyr ynni yn gorfod ei wneud i gefnogi talwyr biliau sy'n agored i niwed drwy'r pandemig, ac mae hyn ond yn debygol o waethygu ar ôl y pandemig. A oes unrhyw beth y gallwn ni Aelodau ei wneud i dynnu sylw at y cynnydd a phwyso ar Lywodraeth Dorïaidd San Steffan i wrthdroi'r penderfyniad hwn? Gan ein bod yn sôn am fod mewn tlodi tanwydd, a pho fwyaf y mae'n rhaid ichi ei dalu am eich tanwydd, mwyaf tebygol ydych chi o fod mewn tlodi tanwydd.

Dydw i ddim yn anghytuno â Mike Hedges o gwbl. Wrth gwrs, os ydych chi'n byw mewn tlodi tanwydd, mae'n debyg y byddwch mewn tlodi bwyd a mathau eraill o dlodi. Ac, ar ôl bod yn Weinidog trechu tlodi ychydig flynyddoedd yn ôl, unwaith eto, mae angen y dull trawslywodraethol hwnnw y cyfeiriodd Helen Mary Jones ato i sicrhau bod pob Gweinidog yn edrych ar eu polisïau a'u protocolau a'u portffolios eu hunain i sicrhau ein bod yn gwneud popeth o fewn ein gallu. Ond, fel y dywedais, rydym ni wedi gweld degawd o gynni, yn anffodus, mae gormod o bobl yn dal i fyw mewn tlodi tanwydd a mathau eraill o dlodi yma yng Nghymru.

Roeddwn yn hynod siomedig o weld y cap tariff o 9 y cant a gyhoeddwyd gan Ofgem, ac fe wnaeth y Prif Weinidog a minnau gyfarfod ag Ofgem yr wythnos diwethaf, lle bu i ni sôn am ein pryderon wyneb yn wyneb, ac rwyf hefyd wedi ysgrifennu at Ofgem ac at Lywodraeth y DU yn gofyn iddyn nhw ailystyried y penderfyniad hwnnw. Ond, fe wnaethoch chi holi beth y gall Aelodau ei wneud, wel fe allwch chi hefyd sicrhau nad oes gan Lywodraeth y DU unrhyw amheuaeth am ein pryder. Byddwn yn parhau i wneud popeth o hyd. Fel y dywedoch chi, mae'r rhaglen Cartrefi Cynnes wedi bod yn llwyddiannus iawn ers i ni ei lansio yn ôl yn 2011. Rydym ni wedi buddsoddi'n sylweddol, tua £366 miliwn mae'n debyg, sydd wedi gwella effeithlonrwydd ynni a gwres mwy na 61,400 o gartrefi, ac mae dros 144,000 o bobl wedi cael cyngor effeithlonrwydd ynni cartref drwy linell gymorth Nyth. Mae hynny'n rhywbeth yr wyf wedi bod yn awyddus iawn i'w sicrhau, bod pobl yn ymwybodol o linell gymorth Nyth. Ac, unwaith eto, efallai y gallai Aelodau, yn eu hetholaethau a'u rhanbarthau eu hunain, hyrwyddo'r llinell gymorth honno.

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad yn rhoi'r diweddariad hwn inni y prynhawn yma. Nawr, byddwch yn ymwybodol o'r adroddiad ar dlodi tanwydd a gyhoeddwyd gan y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig ym mis Ebrill y llynedd, ac un o argymhellion yr adroddiad hwnnw yw y dylai'r strategaeth tlodi tanwydd newydd gynnwys darpariaethau sydd â'r nod o fynd i'r afael â'r heriau penodol a wynebir mewn ardaloedd gwledig. Ac mae'n mynd ymlaen i ddweud y dylai hyn gynnwys rhaglen bwrpasol gyda lefelau priodol o gyllid sy'n ystyried y mesurau mwy cymhleth a chostus sydd eu hangen i drechu tlodi tanwydd gwledig. Fe wnaethoch chi dderbyn, wrth gwrs, yr argymhelliad hwnnw ac aeth ymlaen i ddweud bod cartrefi sy'n aneffeithlon o ran ynni yn anghymesur mewn ardaloedd gwledig ac felly mae pobl sy'n byw yn yr ardaloedd hyn yn fwy tebygol o fyw mewn cartref oer. Felly, o gofio eich bod yn cydnabod y mater mewn ardaloedd gwledig, mewn ymateb i'r argymhelliad penodol hwnnw, a allwch chi ddweud wrthym ni beth mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn ei wneud i drechu tlodi tanwydd mewn ardaloedd gwledig fel y rhai yr wyf yn eu cynrychioli? Ac a allwch chi ddweud wrthym ni hefyd pa gymorth penodol sy'n cael ei ddarparu neu a ddarperir yn awr i fynd i'r afael â'r her hon, a pha raglen bwrpasol ydych chi'r Llywodraeth yn awr yn ei datblygu, fel yr argymhellwyd gan y pwyllgor?

Diolch, Paul. Yn sicr, croesawais yr adroddiad a gyhoeddwyd gan y pwyllgor ym mis Ebrill, ac rwyf wedi derbyn pob un o'r 21 o'u hargymhellion. A chredaf fod y dystiolaeth a gymerodd y pwyllgor yn cyd-fynd o ddifrif â'r dystiolaeth a gymerwyd wrth i ni ddatblygu'r cynllun drafft. Ac rwy'n credu bod y cynllun a gyhoeddais heddiw yn dangos lle yr ydym ni wedi diwygio ein gweithredoedd fel y gallwn ni ystyried argymhellion y pwyllgor.

Rydych chi yn llygad eich lle am ardaloedd gwledig. Yn amlwg, mae llawer o gartrefi oddi ar y grid, ac mae'n amlwg eu bod yn dibynnu ar wahanol fathau o wresogi. Felly, mae'r ddarpariaeth i ddarparu cymorth ariannol ychwanegol i aelwydydd sydd oddi ar y grid ac mewn ardaloedd gwledig yn cael ei gwneud yn rhaglen bresennol Cartrefi Cynnes. Gellir rhoi cyllid o hyd at £12,000 i aelwydydd â sgôr tystysgrif perfformiad ynni is mewn ardaloedd oddi ar y grid i helpu i wella effeithlonrwydd ynni eu cartrefi, a gwyddom fod cymunedau gwledig yn wynebu heriau gwahanol i'r rhai mwy trefol yng Nghymru, felly ar y sail honno, caiff y rhesymeg dros y dull gwahanol ar gyfer ardaloedd gwledig ei nodi yn yr ymgynghoriad y cyfeiriais ato, sydd wedi'i gynllunio ar gyfer cyfres nesaf y rhaglen Cartrefi Cynnes. Mae gennym ni daliadau brys hefyd, dylwn bwysleisio yn ogystal, drwy ein cronfa cymorth dewisol ac maen nhw ar gael i bobl brynu nwy hylif ac olew yn ystod y gaeaf hwn, ac mae'r cynllun arbrofol hwn wedi cefnogi mwy na 43 o aelwydydd sydd wedi cael taliadau am fwy na £6,400 y gaeaf hwn.

Ac yn olaf, Jenny Rathbone.

Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd. Diolch yn fawr iawn am gyhoeddi y bydd Safon Ansawdd Tai Cymru yn cael ei chodi i'r safon graddfa A uchaf, a fydd, rwy'n gwybod, yn newyddion da iawn i'r tenant yr oeddwn yn siarad ag ef yr wythnos diwethaf sy'n byw mewn cartref dim dirwyon—fe gofiwch fod hwn yn un heb geudod—ac yn ogystal, mae'n byw ar ddiwedd teras, felly nid yw'r gwres yn ymdopi â chynhesu'r cartref. Maen nhw'n byw'n barhaol mewn cartref oer, felly gobeithiaf mai dyma fydd y cyntaf o lawer o fentrau i ailgodi'n decach a hefyd lleihau ein hallyriadau carbon.

Yn benodol, yn yr adroddiad ar y newid yn yr hinsawdd y gwnaethoch chi gyfeirio ato, sylwais mai dim ond 8,000 o bympiau gwres ffynhonnell aer a gwres o'r ddaear oedd yn cael eu defnyddio yng Nghymru, sy'n ymddangos yn anhygoel o isel o ystyried pawb nad yw nwy ar gael iddyn nhw, ac yn amlwg, o ganlyniad, eu bod yn cael gwres llawer drutach na'r hyn sydd rhaid iddyn nhw ei gael, ac oherwydd eu bod mewn ardaloedd gwledig yn bennaf, pam nad ydym ni yn defnyddio mwy o'r dechnoleg honno, sydd ar ôl yr inswleiddio yn cynhyrchu trydan llawer rhatach?

Mae fy nghwestiwn arall yn ymwneud â'r hyn yr ydym ni'n mynd i'w wneud ynglŷn â'r trefniadau gwresogi gwarthus mewn llawer o'n cartrefi rhent preifat, ac mae Cymdeithas Genedlaethol y Landlordiaid Preswyl eisiau i rywun arall wneud rhywbeth am hyn, pan wyf i'n teimlo fod dyletswydd ar landlordiaid preifat i sicrhau bod eu cartrefi'n addas i'w rhentu. Felly, er ein bod yn codi'r sgôr A i dai cymdeithasol, pa gynigion sydd gennych chi i godi'r safonau gofynnol o ran effeithlonrwydd tanwydd ar gyfer cartrefi rhent preifat hefyd, yn rhan o'u trefniadau trwyddedu a hefyd i ehangu Arbed, nid yn unig i'r ardaloedd cynnyrch ehangach isaf sydd â sgoriau gwael iawn, iawn ar hyn o bryd, ond i bob cartref sydd â sgoriau gwael iawn, iawn oherwydd mae pobl yn dioddef ble bynnag y maen nhw'n byw?

Diolch. O ran pympiau gwres, mae un o'r materion a gawsom ni—ac fel y dywedwch chi, pam nad ydym ni'n defnyddio'r dechnoleg honno'n fwy—yn ymwneud â chyflenwad, a chredaf wrth inni weld mwy o gyflenwad yn dod i'r amlwg, byddwn yn gallu gwneud hynny, ac yn sicr soniais mewn ateb cynharach am wahanol foeleri'n cael eu dileu'n raddol, mae hynny'n rhywbeth y bydd yn rhaid inni geisio gwella arno.

O ran y sector rhentu preifat, unwaith eto—a chyfeiriais at hyn mewn ateb cynharach—mae dros 40 y cant o'n tai sector rhentu preifat yng Nghymru dros 100 mlwydd oed ac mae hynny'n amlwg yn dangos bod tua 20 y cant o'r aelwydydd hynny'n byw mewn tlodi tanwydd, felly mae'n amlwg bod angen inni ystyried hynny'n ofalus iawn. Mae gennym ni reoliadau; mae gennym ni'r safonau effeithlonrwydd ynni gofynnol; fe'u gorfodwyd ar y sector rhentu preifat; mae'n amlwg bod y rheoliadau'n cael eu gorfodi gan awdurdodau lleol; mae ganddyn nhw bwerau gan Rhentu Doeth Cymru sy'n cyflawni hynny. Ac mae'n golygu, ers 2018, felly dair blynedd yn ôl, na chaiff landlordiaid preifat osod eiddo domestig ar denantiaethau newydd i denantiaid newydd neu denantiaid presennol os yw'r sgôr tystysgrif perfformiad ynni yn F neu G, oni bai bod eithriad yn berthnasol. Ac yna o'r llynedd, o fis Ebrill y llynedd, rwy'n credu mai mis Ebrill y llynedd ydoedd, bydd y gwaharddiad ar osod eiddo sydd â thystysgrif perfformiad ynni F a G yn berthnasol i'r holl eiddo perthnasol, hyd yn oed pan na fu unrhyw newid mewn tenantiaeth. Mae hyn yn rhywbeth—. Cyfeiriais mewn ateb cynharach at y tai enghreifftiol y mae Julie James wedi'u cyflwyno, ein rhaglen dai arloesol. Mae angen inni sicrhau nad oes neb yn cael ei adael ar ôl, bod pob rhan o'r sector tai yn cael eu cynnwys mewn effeithlonrwydd ynni gwell.

Diolch yn fawr iawn, Gweinidog.