Atal Llifogydd

1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 8 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Heledd Fychan Heledd Fychan Plaid Cymru

1. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad ynglyn â’r camau sydd wedi eu cymryd i atal llifogydd yng Nghanol De Cymru yn dilyn llifogydd 2020? OQ56563

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:31, 8 Mehefin 2021

Llywydd, diolch yn fawr. Ers mis Chwefror 2020, mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi dros £12 miliwn i reoli perygl llifogydd ar draws Canol De Cymru. Mae hyn yn cynnwys dros £3 miliwn i wneud gwaith atgyweirio brys. Mae creu swydd y Gweinidog hinsawdd yn dangos ein bod ni’n benderfynol bod Cymru yn chwarae ei rhan i fynd i’r afael â’r risgiau tymor hir sy’n gysylltiedig â llifogydd.

Photo of Heledd Fychan Heledd Fychan Plaid Cymru

Diolch ichi, Brif Weinidog, am amlinellu'r cymorth. O ran y rhai yr effeithiwyd arnynt, boed hynny o ran eu cartrefi neu eu busnesau, er eu bod yn ddiolchgar am yr arian a'r cymorth, dydyn nhw'n dal ddim wedi derbyn yr atebion sydd eu hangen arnynt o ran beth ddigwydd a pham, ac os oedd yna unrhyw beth y gellid bod wedi'i wneud yn wahanol i atal y llifogydd dinistriol. Os ydym o ddifrif eisiau dysgu’r gwersi angenrheidiol o’r llifogydd hyn a rhoi’r gefnogaeth i’r bobl yr effeithiwyd arnynt, onid ydy hi’n amser i ni gomisiynu ymchwiliad annibynnol a brys i’r holl lifogydd diweddar ledled Cymru fel bod y buddsoddiad gan y Llywodraeth yn un cywir yn hytrach na’n adweithiol fel y mae ar y funud?

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:32, 8 Mehefin 2021

Wel, roedd y Senedd ddiwethaf wedi cael clywed yr achos dros ymchwiliad annibynnol, a doedd y Senedd ddiwethaf ddim yn cytuno â hynny a dwi ddim yn cytuno â hynny nawr hefyd. Mae'r awdurdodau lleol wedi bod yn canolbwyntio ar bethau ymarferol y maen nhw'n gallu eu gwneud i ymateb i bopeth sydd wedi digwydd ar ôl y llifogydd. Mae adroddiadau gan yr awdurdodau lleol yn dal i gael eu paratoi. Mae cyfarfod yfory gan Julie James gydag arweinydd cyngor Rhondda Cynon Taf i siarad am yr adroddiad ar Pentre.

Yfory, bydd y Law Commission yn cyhoeddi dogfen—ni sydd wedi gofyn iddyn nhw baratoi'r ddogfen—sy'n siarad am y gyfraith yn y dyfodol a sut y gallwn ni wneud mwy i warchod cymunedau sydd wedi dioddef llifogydd ac effaith llifogydd hefyd. So, fel Llywodraeth, rydym ni'n canolbwyntio ar fuddsoddiadau, pethau ymarferol i wella'r sefyllfa i bobl, a dŷn ni ddim yn cytuno â rhoi arian, rhoi amser, a thynnu pobl mas o'r gwaith yna er mwyn gwneud pethau i ymateb i adroddiad annibynnol dydyn ni ddim yn meddwl y bydd yn help mawr i bobl leol. 

Photo of Joel James Joel James Conservative 1:33, 8 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Prif Weinidog, nid yw Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf wedi cyrraedd ei dargedau ar gyfer cyd-astudiaethau tai a'r tir sydd ar gael am nifer o flynyddoedd, ac, o ganlyniad, mae hyn wedi arwain at gyflwyno llawer o geisiadau hap-fasnachol i'r cyngor eu hystyried, a llawer o'r rhain yn flaenorol yn cael eu gwrthod ar gyfer eu cynnwys yn ei gynllun datblygu lleol. Ymhlith y ceisiadau hyn bu sawl un ar gyfer datblygiadau preswyl naill ai orlifdiroedd neu'n agos atyn nhw. Mae cynigion Fferm Ystrad Barwig yn Llanilltud Faerdre yn gais arbennig o nodedig, gan fod y cynnig i'w ddatblygu ar orlifdir C2, sef un o'r dosbarthiadau gwaethaf ar gyfer gorlifdir. Er ei fod yn groes i 'Polisi Cynllunio Cymru' a nodyn cyngor technegol 15, cymeradwyodd cyngor Rhondda Cynon Taf y cais hwn ddwywaith, dim ond i Lywodraeth Cymru ymyrryd a gwrthod caniatâd ar y ddau achlysur. Gyda hyn mewn golwg, pa gamau y bydd Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i atgyfnerthu'r neges na ddylid adeiladu datblygiadau sy'n agored i lifogydd ar orlifdiroedd nac yn agos atyn nhw? Diolch.

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:34, 8 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Llywydd, diolchaf i'r Aelod am y cwestiwn atodol yna, ac mae e'n iawn bod Llywodraeth Cymru wedi cryfhau'r camau yr ydym wedi eu cymryd a'r cyngor yr ydym yn ei roi i atal datblygiadau ar dir sy'n agored i lifogydd a thir a allai fod yn agored i lifogydd yn y dyfodol. Rydym yn gwybod bod natur y newid yn yr hinsawdd yn golygu bod achosion o dywydd eithafol ar dopograffeg y de yn ein gwneud yn fwy agored i lifogydd heddiw nag yr oeddem ni yn y gorffennol. Ac mae'n iawn, felly, fod y safonau yr ydym yn eu disgwyl wrth roi caniatâd cynllunio ar gyfer datblygiadau preswyl yn ystyried hynny'n llawn. Wrth gwrs, rydym yn cyfleu hynny'n uniongyrchol yn y cyfarfodydd niferus yr ydym yn eu cael â'n hawdurdodau lleol, ac nid wyf i'n credu bod ffordd fwy pwerus o gyfleu'r neges honno na phan fydd Gweinidogion Cymru yn galw ceisiadau cynllunio i mewn ac yn barnu'n wahanol i'r penderfyniad yr oedd yr awdurdod lleol wedi dod iddo'n wreiddiol.

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 1:36, 8 Mehefin 2021

Brif Weinidog, rydym ni'n gweld llifogydd yn amlach nawr ledled Cymoedd de Cymru, lle mae dwyster glawiad a stormydd ar gymoedd cul yn trechu afonydd a charthffosydd ac yn erydu glannau wrth ochr ffyrdd a phontydd a chartrefi hefyd. Er hynny, gallwn wneud mwy trwy blannu mwy o goed ar lethrau a chopaon y dyffrynnoedd, trwy adeiladu attenuation ponds i arafu disgyniad y dŵr, a sicrhau bod gan bob ardal water catchment management plans effeithiol. Brif Weinidog, sut ydym ni'n dod â thrigolion a pherchnogion tir ynghyd i baratoi water catchment management plans, a pha gyfran o Gymoedd de Cymru sy'n dod o dan gynlluniau o'r fath ar hyn o bryd?

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour

Llywydd, diolch yn fawr i Huw Irranca-Davies am y cwestiwn yna. Dwi'n cytuno â beth ddywedodd e ar y dechrau a beth a ddywedais i hefyd—pan fydd y Law Commission yn cyhoeddi eu hadroddiad nhw yfory, bydd pobl yn gallu gweld y ffigurau yn yr adroddiad yna, sy'n tynnu sylw at yr effaith y mae llifogydd wedi ei chael yn y Cymoedd yn ystod y ddau ddegawd diwethaf. Ac mae'r adroddiad yn tynnu ar wybodaeth am y sefyllfa ddiweddaraf, i'n helpu ni gyda chynllunio yn y dyfodol. Llywydd, dwi wedi gweld y cynlluniau sydd ar gael yn ardal Aberhonddu i blannu mwy o bethau i helpu, ac, fel yr oedd Huw Irranca-Davies yn dweud, attenuation ponds.

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:37, 8 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Nid oes gen i'r ffigur gwirioneddol ar gyfer y cwestiwn olaf y gofynnodd yr Aelod i mi amdano—cyfran Cymoedd y de a gwmpesir gan gynllun rheoli dalgylchoedd dŵr, Llywydd. Rwyf i yn gwybod bod y strategaethau rheoli perygl llifogydd lleol, sy'n un o ofynion Deddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010, yn golygu bod gan bob cymuned leol gyfle i fod yn rhan o'r gwaith o ddrafftio'r strategaethau hynny a mwy o lais mewn penderfyniadau rheoli risg lleol. Dyna sut yr ydym ni o'r farn y gallwn ni gael dull effeithiol o reoli dalgylchoedd dŵr, gan alluogi cymunedau, busnesau a'r sector cyhoeddus i gydweithio, yn y ffordd, i raddau helaeth, yr oedd Huw Irranca-Davies yn ei awgrymu.