2. Sut mae polisïau addysg y Gweinidog yn cyfrannu at darged sero-net Llywodraeth Cymru? OQ57157

Mae ein plant a'n pobl ifanc ymhlith y rhai sy'n dadlau'n fwyaf angerddol dros ddull uchelgeisiol o fynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd ac felly, mae gan y sector addysg rôl sylfaenol i'w chwarae yn cefnogi ymateb Llywodraeth Cymru i'r argyfwng hinsawdd. Dyna pam fy mod wedi mandadu gofynion carbon sero-net o dan faner newydd cymunedau dysgu cynaliadwy yn ein rhaglen ysgolion a cholegau'r unfed ganrif ar hugain o 1 Ionawr y flwyddyn nesaf.

Diolch am eich ateb, Weinidog, ac rwy'n croesawu ymrwymiad Llywodraeth Cymru i roi cynaliadwyedd ar y blaen mewn polisïau addysg a'u hymrwymiad i gynnwys disgyblion wrth gynllunio eu hamgylchedd dysgu. Cefais y fraint o weld yn uniongyrchol pa mor frwd yw disgyblion wrth gymryd rhan mewn prosiectau sy'n effeithio'n uniongyrchol ar eu hamgylchedd dysgu pan ymwelais ag Ysgol Gynradd Stebonheath yn Llanelli sawl blwyddyn yn ôl. Hi oedd yr ysgol gyntaf i elwa o brosiect GlawLif gan Dŵr Cymru i leihau llifogydd yn eu maes chwarae. Defnyddiwyd nifer o nodweddion cynaliadwy yn y cynllun i helpu i leddfu'r broblem ac roedd y plant yn rhan fawr o'r broses gynllunio. Cynhaliwyd gweithdai fel y gallent gyflwyno a thrafod eu syniadau gyda'r peirianwyr. Roedd yn enghraifft wych o sut y mae ymgysylltu â disgyblion yn arwain at ganlyniad cadarnhaol o ran yr amgylchedd dysgu yn ogystal â'r plant.

Yn eich datganiad yr wythnos diwethaf, fe wnaethoch gyhoeddi y byddech yn sicrhau bod cronfa her ysgolion cynaliadwy ar gael i ysgolion cynradd. A allwch ddweud wrthym pa bryd y gallwn ddisgwyl mwy o fanylion am y prosiect penodol hwnnw?

Wel, diolch i Joyce Watson am y cwestiwn hwnnw. Fel y gŵyr, o 1 Ionawr y flwyddyn nesaf, bydd angen i bob prosiect adeiladu, adnewyddu ac ehangu mawr newydd sy'n gofyn am gyllid drwy'r rhaglen cymunedau dysgu cynaliadwy, fel y bydd bryd hynny, ddangos gofynion carbon sero-net, ond bydd angen iddo hefyd gynnwys cynlluniau uchelgeisiol ar gyfer bioamrywiaeth, ar gyfer teithio llesol ac ar gyfer pwyntiau gwefru cerbydau trydan. Ond fel y dywed, ochr yn ochr â hynny, rwyf am fanteisio ar yr union fath o enghraifft roeddech yn ei rhoi yno. Ymwelais ag Ysgol Gynradd Nottage yn etholaeth Sarah Murphy ychydig wythnosau yn ôl a gwelais sut roedd cael pobl ifanc i gymryd rhan yn y broses o gynllunio eu hamgylchedd dysgu yn fuddiol o ran y cynllun, ond hefyd o ran y cwricwlwm. Ac mae'n darparu cyfle ac adnodd addysgu cyfoethog iawn er mwyn galluogi ein holl bobl ifanc i ddod yn ddinasyddion moesegol, gwybodus fel rydym yn dymuno iddynt fod.

Byddaf yn cyflwyno rhagor o wybodaeth, fel y dywed, mewn perthynas â'r gronfa her ysgolion cynaliadwy yn fuan a bydd hynny'n darparu mwy o wybodaeth o'r math y mae'n chwilio amdano, rwy'n credu, ond mae'n gyfle cyffrous iawn i awdurdodau lleol weithio gyda'u hysgolion a chyda'u pobl ifanc i chwilio am fodelau arloesol, defnyddio deunyddiau cynaliadwy a chynnwys disgyblion a staff wrth gynllunio'r amgylcheddau hynny.

A gaf fi ofyn pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd mewn perthynas â chludiant o'r cartref i'r ysgol? Yn amlwg, un ffordd o gyrraedd sefyllfa sero-net yw hyrwyddo trafnidiaeth gyhoeddus fel ffordd o gael pobl i'r ysgol ac oddi yno, ond mae'n amlwg fod gormod o bobl yn defnyddio eu ceir i gludo plant i ac o'r ysgol ar hyn o bryd. Ac eto, nid yw'n ymddangos bod y trefniadau cludiant presennol o'r cartref i'r ysgol yn darparu cludiant ar fysiau i ddigon o bobl. A oes unrhyw beth y gall Llywodraeth Cymru ei wneud i adolygu ei pholisi ar gludiant o'r cartref i'r ysgol gyda'r bwriad o wneud mwy o ddisgyblion yn gymwys i gael cludiant am ddim ar fysiau?

Mae'n gwneud pwynt pwysig iawn am y cyfraniad y mae cludiant i'r ysgol yn ei wneud i'n huchelgeisiau ehangach i ddod yn Gymru sero-net. Byddwch wedi fy nghlywed yn dweud eiliad yn ôl y bydd angen cynlluniau teithio llesol uchelgeisiol ar gyfer ail-lansio, os mynnwch, y rhaglen cymunedau dysgu cynaliadwy ac rydym yn gweithio gyda'r bwrdd teithio llesol i sefydlu gofyniad sylfaenol ar gyfer y prosiectau hynny. Ond mae cwestiwn yr Aelod yn fwy cyffredinol na hynny wrth gwrs, ac rwy'n cydnabod yr her y mae'n ei nodi. Mae'n bwysig iawn ein bod yn gwneud popeth yn ein gallu i annog atebion teithio llesol, ond hefyd i sicrhau, lle nad yw hynny'n bosibl—ac mae'n amlwg nad yw'n bosibl ym mhobman i'r graddau y byddem yn dymuno—ein bod yn edrych ar y dulliau eraill o deithio. Mae adolygiad ar y gweill ar hyn o bryd yn yr adran newid hinsawdd o gludiant o'r cartref i'r ysgol, ac rwy'n siŵr y bydd cydweithwyr yn yr adran honno'n cyflwyno datganiad maes o law ar yr union bwynt hwnnw.